Spring naar de content
bron: ANP/Piroschka van de Wouw

Statiegeld moet onze berg zwerfafval afgraven

Jaarlijks gaan miljoenen flesjes en blikjes over de toonbank. Een aanzienlijk deel daarvan belandt niet in de prullenbak, maar wordt direct op straat gegooid. Een eenvoudige belofte van tien of vijfentwintig eurocent statiegeld moet dit gedrag gaan terugdringen en Nederland vooruit helpen. Inmiddels hebben 29 gemeenten zich aangesloten bij dit initiatief.  

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Liefst veertig procent van het zwerfafval wordt veroorzaakt door plastic flesjes en blikjes. Dat is bijzonder veel. Dat vinden ook de 21 gemeenten, bedrijven, milieuorganisaties en burgerinitiatieven uit Nederland en Vlaanderen die op maandag 27 november 2017 de heuse Statiegeldalliantie hebben opgericht. Deze groep stelt dat een statiegeldsysteem bij uitstek de manier is om zwerfafval te verminderen. Statiegeld zit immers lang niet op alle plastic flesjes en blikjes.

Statiegeld
Beeld:

Zwerfafval in Nederland

Jaarlijks wordt in Nederland ongeveer 70.000 ton zwerfafval verwerkt. Daarvan is 20.000 ton zogenaamd vermeden zwerfafval, afval dat in straatvuilnisbakken is gegooid. Dat maakt dus daadwerkelijk 50.000 ton zwerfafval. En dat is niet alleen slecht voor het straatbeeld, maar het draagt ook bij aan de beruchte plastic soepen in onze wateren. Bovendien kost het zwerfafval extra energie omdat het moet worden verwerkt en is het dus ook daarom slecht voor het milieu.

Duur is het zwerfafval ook. Het kost de samenleving 250 miljoen euro per jaar; zo’n 15 euro per Nederlander. Gemeenten dragen hier verreweg het meest aan bij, circa 193 miljoen euro per jaar. De overige zestig miljoen euro wordt betaald door landelijke organisaties als Nederland Schoon en overige partijen als openbare vervoerders.

Petflessen gaan massaal retour

Liefst veertig procent van die 50.000 ton zwerfafval wordt dus veroorzaakt door plastic flesjes en blikjes. Volgens de Statiegeldalliantie komt dat onder meer doordat niet op alle plastic flessen en blikken statiegeld worden geheven. Zo wordt in Nederland alleen statiegeld gerekend voor grote petflessen.

Van alle grote flessen — in 2016 werden er ruim 620 miljoen verkocht — komt liefst 95 procent retour naar de supermarkt. Van alle kleine petflessen, waar in Nederland geen statiegeld op zit, wordt maar 58 procent gerecycled. De flesjes belanden regelmatig op straat, maar vaker gewoon in de prullenbak, samen met ander afval. Echter, hierdoor zijn ze regelmatig ongeschikt voor volledige recycling.

Statiegeld
Beeld:

3,5 miljard verpakkingen

Uit onderzoek van CE Delft (Committed to the Environment) blijkt dat momenteel jaarlijks zo’n 1 miljard verpakkingen bij de supermarkt worden ingeleverd voor statiegeld. Als het aan de Statiegeldalliantie ligt, worden dit er 3,5 miljard. Door statiegeld te heffen op kleine verpakkingen kunnen — volgens schattingen — 1,8 miljard blikjes en 900 miljoen kleine flessen extra worden ingeleverd.

De onderzoekers van het CE Delft verwachten dat ongeveer 85 procent van de verpakkingen daadwerkelijk zal worden ingeleverd. En dat maakt 3,5 miljard verpakkingen in totaal. Deze zouden onmiddellijk gerecycled kunnen worden. Het zou een reductie van het aantal plastic flesjes en blikjes tussen het zwerfafval van zeventig tot wel negentig procent moeten betekenen. Een enorme winst.

Door de uitbreiding van het statiegeldbeleid zal jaarlijks tussen de 350 miljoen en 875 miljoen euro heen en weer gaan tussen consument en verkoper. Nu is dat nog zo’n honderd tot 250 miljoen euro.

Scandinavië, who else?

Waar anders dan in Scandinavië werkt dit systeem perfect. Zo wordt in Denemarken statiegeld geheven op alle drankverpakkingen. Maar goed, wat heeft dat land niet voor elkaar?

Statiegeld
Beeld:

Toch is Noorwegen is de wereldkampioen inzamelen‘. Terecht, daar wordt gewoon 95 procent van alle flessen en blikjes ingezameld. Naast een relevante milieuheffing is iedere verkoper er verplicht statiegeld te heffen.

Consumenten kunnen de verpakkingen vervolgens inleveren bij de retourautomaat om hun geld terug te krijgen. Maar, zij kunnen ook kiezen om het statiegeld eenvoudigweg te doneren aan het Rode Kruis en automatisch mee te spelen aan een loterij. Deze aanpak leverde het Rode Kruis al twintig miljoen euro op.

Wachten op Nederlandse stap

Ook Finland en Zweden hanteren dit beleid. Evenals IJsland, onze oosterburen, verschillende Australische en Amerikaanse staten, Kroatië, Estland en Litouwen.

Het is wachten op een Nederlandse stap vooruit.

Update 10 januari 2018: inmiddels hebben 29 gemeenten zich aangesloten bij dit initiatief.  

Onderwerpen