Nederland is niet rechts, maar heeft wel een rechtse Kamer. Hoe zit dat?
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) publiceerde vandaag haar rapport ‘De sociale staat van Nederland’. In het onderzoek wordt onder andere aangehaald dat er geen sprake is van een politieke ruk naar rechts. Met oog op het feit dat rechts in de Tweede Kamer sterker vertegenwoordigd is, is dit een opmerkelijk gegeven.
Een kleine 15 procent van de Nederlanders geeft in het rapport van het SCP aan niet tevreden te zijn over de gang van zaken in Nederland: ze voelen zich niet gehoord. Ook de zetelverdeling in Nederland liegt er niet om. Centrumrechts en rechts hebben op dit moment de overhand in de politiek. “Met de opkomst van rechtse partijen in Nederland krijgen de mensen die niet tevreden zijn nu wel een stem in de politiek,” stelt Rob Bijl, adjunct-directeur van het planbureau.
Podium
“Dat politieke spectrum is er de laatste 25 jaar bij gekomen,” verduidelijkt hij. “De bevolking is niet heel veel rechtser: een deel van hen had gewoon nog geen een politieke partij.” Volgens Bijl dienen we dus andersom te formuleren: men is niet rechtser geworden, maar mensen die rechts denken hebben een podium gekregen.
Opmerkelijk aan de cijfers die het SCP naar buiten brengt is het Nederlandse standpunt over migranten. We zijn immers toleranter tegenover mensen uit den vreemde. In 1994 vond 49 procent dat er te veel mensen met een andere nationaliteit in Nederland wonen, in 2017 is dit percentage gedaald naar 31 procent. Arco Timmermans, bijzonder hoogleraar Public Affairs, verbaast zich hierover: “De cijfers die ik heb gelezen van het SCP vond ik ook een beetje onverwachts,” zegt hij.
‘Percentages zeggen niets’
Een belangrijke verklaring voor die cijfers ligt volgens Timmermans bij het lagere percentage twijfelaars. “Er is politisering in Nederland gaande, en de mensen die ontevreden zijn hebben nu een platform. Aan het begin van de jaren negentig had je net email, dat is nu wel anders. Je kan wel zeggen dat het percentage mensen dat moppert over migranten is afgenomen, maar het percentage dat er nog wel over moppert gebruikt veel meer verbaal geweld en krijgt daar de kans toe op sociale media. Percentages zeggen daarom niet alles over het maatschappelijke debat en de politiek.”
Bijl beaamt het standpunt van Timmermans over sociale media. “Nu staat een mening binnen twee minuten op internet en kan iedereen het kan lezen. De mensen die ergens tegen aan willen schoppen of boos zijn laten eerder van zich horen, dat is welbekend. Mensen die heel tevreden zijn, tweeten niet zo snel.”
Daarnaast zeggen de gesprekken die we voeren over rechtse standpunten niet altijd iets over onze daadwerkelijk keuze voor een politieke partij.
“Mensen flirten soms een beetje met radicale standpunten,” merkt Timmermans op. “Maar dit uit zich vaak niet in het stemhokje. Ze kiezen toch voor partijen die bereid zijn om verantwoordelijkheid te nemen.”
