Van een koude kermis
Het RIOD start een onderzoek naar de ervaringen van joden die de oorlog overleefden. Hun terugkeer en opvang was veelal een gênante vertoning. Dichteres Hanny Michaelis vertelt alvast haar relaas.
Nee, het versleten knuffeldier op de bovenste plank van de boekenkast is geen souvenir uit haar eigen jeugd. Het is het beroemdste stukje speelgoed uit de Nederlandse literatuur, het 'lief konijn' uit De Avonden (1947). Cadeau gekregen van Gerard Reve, met wie ze tien jaar getrouwd was. Zelf heeft Hanny Michaelis (75) bijna niets overgehouden van vroeger: een koperen kandelaar, een kinderkroesje, wat tafelzilver van haar ouders, een paar oude fotoalbums waarin de gezellige familiekiekjes abrupt ophouden in 1942, en de banden bladmuziek van haar vader die virtuoos piano kon spelen. Dat is het wel zo ongeveer.
In dezelfde kast waar Reves morsige speelgoedkonijn staat, ligt ook een loodzwaar boek met alleen maar namen en nog eens namen. Het heet In Memoriam en bevat een alfabetische opsomming van zo goed als alle Nederlandse joden die vermoord zijn in de oorlog. Bij de M heeft de dichteres met balpen twee kruisjes gezet bij Michaelis, Alfred, 16-11-1889 Koningsbergen, 26-3-1943 Sobibor, en bij Michaelis-Swaab, Gonda, 21-8-1886 Amsterdam, 26-3-1943 Sobibor: haar ouders.
Paywall
Wilt u dit artikel lezen? Word abonnee, vanaf slechts 5 euro per maand.
Lees onbeperkt premium artikelen met een digitaal abonnement.
Kies een lidmaatschap
