Idioot onder douche

Van sommige dingen schijn je alleen maar op verheven wijze te mogen getuigen. Ik denk aan: ‘Met opgetrokken schouders, toegeknepen ogen,/ haast dravend en vaak hakend in de mat,/ lelijk en onbeholpen aan zusters arm gebogen,/ gaat elke week de idioot naar ‘t bad.’ 

Beeldend taalgebruik, inderdaad! Je ziet de scène voor je en zo gaat het nog een paar strofes door in een mengeling van mededogen en distantie: ‘Hij heeft de wijsheid van het lichaam niet verloren/ en hoeft de dingen van de geest niet te begrijpen.’ 

Veel generaties middelbare scholieren zullen tegen dit gedicht van Vasalis zijn aangelopen, want het hoort bij de Nederlandse poëzie-canon. Het gedicht brengt huiver teweeg voor een bestaan zonder duidelijk bewustzijn. Niet prettig, ongemakkelijk, gegeneerd. Maar wel kunst. Dus buigt iedereen geïmponeerd en haast zich vervolgens met z’n gedachten naar plezieriger sferen. Geeft niet, hoor. De menselijke geest is er niet op ingericht door te malen over uitzichtloze ellende, zeker niet als het andermans ellende betreft. 

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Heb je al een account? Log dan nu in.

Maar de hype naar aanleiding van het fotograferen van twee naakte demente bejaarden was wel het andere uiterste. Ongelooflijk, wat vloog iedereen op in rechtschapen verontwaardiging. Stukjes in de krant, eerst in een regionaal blad, later in alle landelijke media, inclusief het NOS Journaal, politie-aangifte, Kamervragen, een verontruste minister. Het leek wel alsof er Abu Ghraib-taferelen waren ontdekt in het fatsoenlijke Nederland. 

En waar ging het precies om? Twee balorige werkers in een verpleeginrichting hadden met hun mobieltje een paar foto’s genomen van demente bewoners en die aan elkaar laten zien. Eentje zat op de wc, een ander onder de douche, met een ‘grappige badmuts’ op. Echt fijnzinnig gedrag is dat natuurlijk niet van deze ouderenzorgwerkers, en correct al helemaal niet — een berisping en een serieuze waarschuwing waard door de directeur van de instelling. Maar het hele land in rep en roer om een paar (niet eens gepubliceerde) foto’s van twee naakte oude, demente personen? 

Hoe erg kan zo’n foto zijn? Wat is er precies zo compromitterend aan een oude vrouw onder de douche? Ook al waren de bedoelingen van de fotograaf anders dan die van de dichter, het product is uiteindelijk niet meer dan een amateuristische illustratie van hetzelfde thema. De collectieve verontwaardiging is des te irritanter, omdat niemand zich opwindt over de steeds nij-pender bezuinigingen in de verpleeghuiszorg, zodat daar steeds meer incapabele krachten komen te werken. 

Nee, dan liever energie besteden aan het opknopen van incapabele krachten. 

Die absolute oppervlakkigheid en hype-gevoeligheid van media en politiek heeft ook wel mooi getroffen: ‘En elke week wordt hij opnieuw geboren/ en wreed gescheiden van het veilig waterleven/ en elke week is hem het lot beschoren/ opnieuw een bange idioot te zijn gebleven.’