‘We moeten in Nederland weer normaal doen’
VVD-leider Mark Rutte (1967) probeert de kiezers terug te halen naar zijn partij. Een gesprek over de koers van de VVD, zijn concurrenten en de probleemjeugd. ‘Je moet die klootzakjes in de bus laten merken dat we niet helemaal gek zijn.’ door Claudia van Zanten
Naast politicus bent u ook gastdocent aan het Varius College in Den Haag. Hoe is dat, lesgeven aan vmbo-leerlingen van veertien en vijftien jaar?
“Ik leer er zelf meer van dan de kids, denk ik. Ik geef elke vrijdagochtend twee uur les in maatschappijleer, onder begeleiding van een leraar. Het is een heel mooie school, maar wel een school die bijna helemaal uit allochtone leerlingen bestaat.”
Lastig, die allochtone kinderen?
“Ik vind het bijzonder om downtown Schilderswijk les te geven. Maar uiteindelijk zijn deze kinderen net zo leuk en vervelend als alle andere.”
Geen irritante Marokkaantjes?
“Nee, die zitten niet op school. Zaten ze maar op school; dat is het probleem juist.”
De leerlingen luisteren naar u?
“Ik ken wel wat trucjes om de klas rustig te houden, inmiddels, maar voordat iedereen zijn pet af heeft en de boeken op tafel en de jassen uit…” Lachend: “Het is wel vergelijkbaar met een Kamerfractie, eigenlijk.”
Spreekt u ook met die kinderen over de multiculturele samenleving?
“Alles komt voorbij. We spreken veel over discriminatie. Feit is dat als je Ibrahim heet en niet Jan, dat je waarschijnlijk langer moet solliciteren voordat je een baan hebt. Vind ik dat goed? Nee. Kan ik er wat aan doen? Weinig.”
Wat zou u er wel aan kunnen doen, vanuit de overheid?
“Het belangrijkste wat je vanuit de staat kunt doen, behalve preken over discriminatie, want dat werkt toch niet, is keihard de minderheid bestrijden die het verpest voor de meerderheid. En daarmee laten zien dat als jij iemand op sollicitatiegesprek krijgt die Ibrahim heet, dat hij dus wel goed is.”
U heeft het over keihard bestrijden, geen taak- maar celstraffen. Hoelang zouden die ‘straatterroristen’ de cel in moeten?
“Nou, de strafmaat is het probleem niet. Het probleem is dat ze überhaupt niet vast komen te zitten, of dat de berechting pas maanden later plaatsheeft. Ik ga weleens ‘s nachts mee met de politie. Dan zie je letterlijk dat zo’n jongetje zwaaiend het bureau uit loopt, terwijl de politieagent nog bezig is hem in te boeken.”
Het opjagen van die straatjongens, gevangenisstraffen – hoe moet dat allemaal worden gefinancierd?
“Dat gebeurt al, we hebben politie. Maar die politie mag vaak niets. Als je er dan in slaagt om zo’n bende rotjochies aan te pakken en je wordt niet geruggesteund… Wat er in Amsterdam is gebeurd, een paar jaar geleden. Dat een agent zo’n jongen neerschiet uit noodweer en dat Job Cohen vervolgens een dag later thee gaat zitten drinken bij de ouders van dat joch, en die agent wordt niet gebeld. Dat hoef je maar één keer te doen en je hebt geen positie meer bij je eigen politiemensen. Die denken: Dus zo werkt het. Als het erop aankomt, dan staat hij er niet voor mij, dan staat hij er voor dat Marokkaantje.”
Cohen doet het slecht?
“Zo simpel is het niet, maar het is wel een totaal verkeerde actie geweest. Ik ben niet zo van het etiketten plakken, dat moet Geert Wilders maar doen. Maar je hebt als leider een beperkt aantal kansen om te laten zien wat voor een land je aan het besturen bent en hoe het eruit moet zien. Om dan te gaan theedrinken met de familie van die Marokkaan in plaats van met de politieman, dat is precies het verkeerde.
“Wolfsen vorige week in Utrecht, ook zoiets. Dan zit hij daar bij Pauw & Witteman, dan zegt hij: ‘Ja ja, erg dat er een lesbische vrouw is weggejaagd uit Zuilen, maar we hebben de prijs gewonnen voor de meest homovriendelijke stad.’ Dan denk ik: leuk voor je, maar er is net een lesbische mevrouw weggepest, zullen we het even dáárover hebben? En ik hoor je niet zeggen, beste Aleid, dat het de volgende keer niet meer zal gebeuren. Een samenleving moet normen stellen en normen handhaven. Als je dat niet doet, neemt het vertrouwen van heel het land af in het politieke systeem, en dat is precies waar we nu middenin zitten.”
En daarom keren burgers zich af van de gevestigde partijen.
“Ja. Ze gaan dan naar politici als Agnes Kant of Geert Wilders, die alleen maar op effect gericht zijn en verder geen voorstellen doen. Uit effectbejag films gaan maken, weet ik veel. Vreselijk grappig, maar het is niet wat een politicus hoort te doen. Analyse van de problemen en vervolgens een oplossing, daar gaat het om. Als de gevestigde politiek dat niet doet, dan gaan mensen vanzelf naar die flanken.”
U bent boos op de busmaatschappijen, schreef u in een open brief in een gratis dagblad.
“Dat is helemaal hetzelfde natuurlijk! Er moet openbaar-vervoerpolitie komen, buschauffeurs moeten al dan niet tijdelijk worden uitgerust met pepperspray en die rotzakken die chauffeurs aanvallen moeten meteen worden opgesloten. Maar de directies van de busmaatschappijen moeten ook meedoen en bijvoorbeeld foto’s van bekende veelplegers verspreiden. Als een chauffeur wordt aangevallen, dan zegt de busmaatschappij: de aangifte moet je zelf doen, in je eigen tijd. Ze kwamen met een reactie op mijn brief, dat de wet niet toestaat de aangifte over te nemen. Dat is onzin, het is al geregeld! Minister Ter Horst heeft eerder al gezegd dat de politie altijd de aangifte zal opnemen als die door de baas namens de medewerker wordt gedaan. Maar waarom doen de busmaatschappijen dit allemaal niet? Omdat ze graag de schijn ophouden dat er geen problemen zijn.”
De busbedrijven beschuldigen u van populisme. Zij zeggen: u had ons beter direct kunnen benaderen dan via de media.
“Tja. Deze buschauffeurs proberen ze al jaren te benaderen, maar er gebeurt niks. Ik geef graag toe dat ik af en toe een populist ben, dat hoort bij mijn vak, daar schaam ik me niet voor. In dit geval moest het. Het gaat erom dat je aan die klootzakjes in een bus laat merken dat we niet helemaal gek zijn hier. Volgens mij moeten wij in Nederland gewoon weer eens een beetje normaal gaan doen.”
U lijkt de laatste tijd met uw kritiek op de uitwassen van de islam, om het zo maar even te noemen, steeds meer de lijn van Wilders te volgen.
“Nee, juist niet. Want die vijftig Marokkaanse jongens in Utrecht hebben de Koran nog niet eens opengesneden. Het heeft niets met de islam te maken. De islam is een probleem voor wat betreft die kleine groep die radicaliseert en bereid is aanslagen te plegen. Maar waar ik het over heb, is gewoon tuig, en of dat nou blank is of zwart of bruin, dat kan me niet schelen. Het zijn niet alleen Marokkaanse jongens, maar ook Antilliaanse, en die zijn al helemaal niet islamitisch. Het probleem van Geert is juist dat hij alles terugleidt naar de islam en daarmee het debat vernauwt. Maar we hebben in het cultuurrelativisme van de jaren tachtig en negentig te vaak gedacht: u komt uit Marokko of van de Antillen, dus u heeft uw eigen cultuur. Ja, als het gaat om raar eten vind ik het prima, maar als het gaat om concessies doen aan onze rechtsstaat, dan heb ik een groot bezwaar tegen het multiculturalisme.”
De VVD staat er niet best voor, veertien zetels in de laatste peilingen, terwijl Wilders op 32 zit. Waar ligt dat aan?
“Wat je ziet, is dat een groep kiezers, en ik deel die mening, ontzettend kwaad is over wat er is gebeurd met Wilders met het Hof van Amsterdam (dat hem laat vervolgen – red.) en met Engeland (waar hem de toegang werd geweigerd – red.). Je ziet dat hij vanaf toen is verdubbeld in de peilingen. Feitelijk heeft hij een gigantisch cadeau gekregen van het Hof.”
Ziet u Rita Verdonk nog steeds als een concurrent? Neemt u haar nog serieus?
“Ze staat nu heel laag in de peilingen, maar ik houd met iedereen rekening. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat een politieke partij alleen groot kan worden als die werkt vanuit haar eigen overtuiging. Je eigen visie, en die wil je overtuigend uitdragen.”
Het gaat slecht met Verdonk. Zij werkt dus niet vanuit haar eigen overtuiging?
“Ik zeg daar niets over. Als ik ooit stop met de politiek, wil ik weleens over zoveel jaar hier en daar politiek advies geven als ze het vragen, maar niet nu.”
Gaat u ook in een kabinet zitten met de PVV als Wilders premier wordt?
“Dat is allemaal coalitievoorkeur, daar laat ik me niet over uit. Na die verkiezingen kijken we eerst of we zelf genoeg zetels hebben, want ik ga niet om de tafel zitten als ik te klein ben. Maak ons groot genoeg om een links kabinet te voorkomen. Daarna kijken we met wie we ons programma voor een zo’n groot mogelijk deel kunnen uitvoeren. Ik sluit echt helemaal niemand uit: of het nu Kant is, of Balkenende of wie hem dan ook opvolgt, of Bos of Pechtold.”
Alexander Pechtold (D66) is na de PVV de grootste stijger. Hij heeft gekozen voor de anti-Wilders-lijn en lijkt daardoor het enige antwoord op Wilders.
“Maar het gaat nergens over! Nederland gaat uiteindelijk niet stemmen op dit soort Haags gedoe. Ze groeien in de peilingen bij de gratie van elkaar. Ik zeg ook tegen ze: ‘Je zou gek worden als de ander wegviel. Jullie zijn de zwarte achtergrond waar de ander tegen uitkomt.’ Tegen Pechtold zou ik zeggen: ‘Dat doe je knap, dat opponeren van Wilders, maar dat heeft toch niets te maken met de problemen op straat?’ Hij zit in een soort commentator-positie. Ik zou niet weten wat hij met Nederland gaat doen als hij die zetels ook echt zou halen.”
Maar gezien de peilingen doet hij toch iets goed.
“Ja, misschien nu even, bij de Europese Verkiezingen zal D66 misschien wat extra zetels krijgen. Maar uiteindelijk komt het er toch op neer dat Alexander moet laten zien wat hij aan de problemen gaat doen.”
Nu u het toch over de Europese Verkiezingen hebt: de VVD wil de komende vijf jaar geen nieuwe lidstaten bij de Europese Unie. Ook Kroatië wordt buiten gehouden, terwijl het al bijna aan alle criteria voldoet. Hoe denkt u over Turkije?
“Ik denk dat Turkije er nooit bij komt. Ik ben tegen Turkije bij de Unie.”
Waarom?
“Omdat de stretch van de Unie te groot wordt en Turkije totaal andere waarden heeft. Een islamitisch land versus een op joods-christelijke traditie geschoeid West-Europa. Als je ze binnenhaalt als volledig-lidstaat, wordt het de grootste groep in het Europees Parlement. Maar ze gaan niet voldoen aan de eisen: scheiding van kerk en staat, vrijheid van meningsuiting, de positie van Cyprus. Ze maken eerder een beweging de verkeerde dan de goede kant op.”
Groen-rechts, wat is daarmee gebeurd? Ik hoor u daar niet meer over.
“Als wij in het nieuws willen komen, gebeurt dat vooral als we reageren op het kabinet. Met eigen initiatieven is dat lastiger. Groen-rechts blijft absoluut een thema van de VVD. Er is een groep mensen die zich er zeer aan ergert dat het milieu nu helemaal wordt gedomineerd door de linkse agenda, dat Diederik Samsom in staat is in z’n eentje een hele coalitie te gijzelen en de bouw van kerncentrales tegen te houden. Wel kolencentrales, met alle milieueffecten van dien. Totaal verouderde technologie, absurd!”
De VVD is voor iedereen die wat van zijn leven wil maken, zo luidt de slogan.
“Absoluut! Als bijvoorbeeld een bijstandsmoeder uit die situatie wil komen, is ze bij de VVD tien keer beter af dan bij de PvdA, waar ze zeggen: u bent zielig, hier is de mantel waar we u onder gaan smoren, de rest van uw leven een uitkering, uw kinderen gaan we voor u opvoeden, vré-sé-lijk!”
Toch heeft de VVD nog steeds een elitair imago.
“In sommige kringen, ja. Mijn taak is dat weg te halen. De partij is voor iedereen die wil knokken voor zijn bestaan. De allochtoon die opgeeft wegens discriminatie, die moet geen VVD stemmen. Voor die allochtoon heb ik pas respect als hij twee keer zo hard doorsolliciteert. Uiteindelijk word je daarmee burgemeester van Rotterdam, kijk maar naar Ahmed Aboutaleb. Hij komt ook uit het Rifgebergte, hij is pas toen hij twaalf, dertien was naar Nederland gekomen. The American Dream is ook hier springlevend! Daar heb ik groot respect voor. Ahmed is natuurlijk ook gewoon een verkapte VVD’er.”
