Spring naar de content

Verloren onschuld

Het boek van de Zwitser Nicolas Bouvier – De wegen van de wereld – is de eerste Nederlandse vertaling van een Franstalig reisverslag (L’usage du Monde) dat al in 1963 verscheen. Rijkelijk laat dus, om daar nu nog mee te komen, bijna veertig jaar na de eerste publicatiedatum. Maar het gaat dan ook om iets heel bijzonders, laat de uitgever op de achterflap weten: “:een van de grote cultboeken in de reisliteratuur, te vergelijken met On the Road van Jack Kerouac en In Patagonia van Bruce Chatwin.” Ook zou het boek ‘van grote invloed’ zijn geweest op een nieuwe generatie van reisboekenauteurs, zoals Redmond O’Hanlon en Colin Thubron. Het nadeel van zo’n ronkende introductie, gelardeerd met beroemde namen, is dat het aldus afgestofte en gereanimeerde meesterwerk eigenlijk alleen nog maar tegen kan vallen, en dat is hier dan ook prompt het geval. Jazeker, Nicolas Bouvier kan heel mooi schrijven en in een paar alinea’s een van God en iedereen verlaten berglandschap laten opdoemen, of een miniportretje schetsen van een van de vele excentriekelingen die hij langs zijn route naar India ontmoet, maar die impressies blijven altijd vluchtig. Hij is namelijk nooit lang genoeg op dezelfde plek om werkelijk door te dringen tot het alledaagse leven in een van de plattelandsdorpjes die hij aandoet, want het gaat hem niet in de eerste plaats om de mensen die daar wonen, maar om het exotische decor. Die benadering is dus absoluut niet te vergelijken met de spirituele zoektocht die Jack Kerouac ondernam, en ook niet met de strikt persoonlijke, ironische manier waarop een moderne reisschrijver als O’Hanlon zichzelf – steevast getypeerd als antiheld – tot inzet maakt van het verhaal. En als je even denkt aan de Nederlandse reisschrijvers die de traditie hebben opgepikt en voortgezet, zoals Lieve Joris en Carolijn Visser, die eveneens hebben gekozen voor een intiem, en soms behoorlijk confronterend verslag van hun ontmoeting met de anderen, met hun gidsen, gastheren en informanten in vreemde streken, dan steekt Nicolas Bouvier daarbij af als een vrij ouderwetse chroniqueur van uiterlijkheden. In het voorwoord van zijn voormalige studievriend uit Genève, Alain Dufour, die Bouvier karakteriseert als een briljante pionier, en ook als een ‘groot schrijver’, tref je een paar elementen aan die kunnen verklaren waarom zijn reisverslag destijds zo veel indruk heeft gemaakt. Het massatoerisme van goedkope zonpakkertjes naar Isla Margarita was toen nog niet uitgevonden; dat kwam pas op gang in de tweede helft van de twintigste eeuw, en Nicolas Bouvier is daar een voorloper van. Geen luxetoerist, maar een backpacker: iemand die in een oude Fiat Topolino op de bonnefooi vertrok, samen met zijn vriend en illustrator Thierry Vernet, terwijl hij onderweg de kost verdiende door artikelen te schrijven voor het plaatselijke sufferdje. Bezield en voort-gedreven door de euforie dat de beknotting van de Tweede Wereldoorlog voorbij was en dat de nationale grenzen plotseling wijd open lagen. Alles wat hij zag, vond hij even betoverend en gloednieuw: Turkije, Bosnië, Afghanistan, India. Onderhand kennen we die beelden uit den vreemde maar al te goed van het televisiejournaal, als in die contreien weer eens een burgeroorlog is uitgebroken, en de betovering is er dus wel vanaf. Wat dat betreft, is het boek van Bouvier dus te beschouwen als een monumentje voor een voorbije tijd, een fraai geschreven maar achterhaalde lofzang op de onschuld van weleer. Emma Brunt

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Nicolas Bouvier: De wegen van de wereld.

Bas Lubberhuizen. €29,95.

Ook verkrijgbaar via www.ako.nl

1 Mijn leven als hond (re) – Martin Bril

2 De kleine keizer (3) – Martin Bril

3 Taal is zeg maar echt mijn ding (-) – Paulien Cornelisse

4 De Prooi – Blinde trots breekt ABN Amro (1) – Jeroen Smit

5 Echte mannen eten geen kaas (2) – Maria Mosterd

6 Schuldig (-) – Ernst Louwes

7 Ik stond laatst voor een poppenkraam (6) – Lucie Mosterd

8 Vaders en dochters (re) – Martin Bril

9 Krijg nou tieten! (4) – Claudia de Breij

10 Ik ben er nog (5) – Debbie Petter

Tussen haakjes de klassering van vorige week. Deze non-fictietoptien is tot stand gekomen op basis van een selectie uit De Bestseller60 van de CPNB.