Tussen hemel en aarde

Minister Klink wil een onderzoek instellen naar deze hiv-healings, niet met de bedoeling om de healers te ontmaskeren als kwakzalvers, maar om zeker te stellen dat deze lieden hun patiënten niet weghouden bij de reguliere gezondheidszorg. Hij wil als het ware een tweede affaire-Sylvia Millecam voorkomen. Een hopeloze onderneming. Kwakzalvers, of ze nu wel of niet geloven in hun eigen bovennatuurlijke krachten, zijn realistisch genoeg om te weten dat zij in de marge van de hoofdstroom opereren.

In die marge valt voor hen genoeg geld te verdienen. Ze hoeven de concurrent helemaal niet zwart te maken om aan nieuwe klanten te komen. Voor zo’n ‘pepsi is beter dan coca’-zelfpromotie zijn ze veel te gewiekst. Elke kwak zal plichtmatig lippendienst bewijzen aan de officiële, westerse geneeskunde en kijkt wel linker uit voordat hij die verkettert. Het punt is nu juist dat de kwakshoppende patiënt radicaal andere behoeften heeft dan waar de westerse geneeskunde in voorziet. Het zal onmogelijk zijn om te bewijzen dat Jomanda willens en wetens Millecam ervan heeft weerhouden om het normale medische traject voor borstkanker te doorlopen. Daarmee zou de individuele verantwoordelijkheid van de patiënt worden ontkend.

Het is niet moeilijk te begrijpen waarom mensen zich aangetrokken voelen tot het alternatieve circuit van kruidenvrouwtjes, gebedsgenezers, homeopaten, strijkers en wat voor healers dan ook. Zo leuk is het niet in de reguliere gezondheidszorg. Het begint al bij de huisarts, waar de wachtkamer altijd vol zit en waar de patiënt na vijf minuten alweer buiten staat met het advies om wat meer lichaamsbeweging te nemen, gezond te eten en niet te veel alcohol te drinken. Aan vage klachten als hoofdpijn, buikpijn of slecht slapen valt nu eenmaal weinig te doen. Is er wél iets serieus aan de hand, dan wordt de patiënt in productie genomen in het medische bedrijf. Beter gezegd: zijn ziekte wordt ter hand genomen, want ondanks de kritiek op Descartes staat in de praktijk van het medisch handelen de scheiding tussen lichaam en geest nog fier overeind. Niet omdat artsen zich niet zouden bekommeren om de mentale pijn van hun patiënten, maar omdat er veel te weinig tijd is voor empathie en een persoonlijke bejegening. Achter deze patiënt staan vele anderen te dringen om ook aan de beurt te komen.

Medische aandacht concentreert zich op de borst, de darm of het hart waar zich ongerechtigheden bevinden, die met messen of vergif worden bestreden. Het lichaam wordt geïnvadeerd met instrumenten, door apparaten gehaald en blootgesteld aan medicijnen met akelige bijwerkingen. De westerse geneeskunde gaat weinig subtiel te werk, en kan daarbij niet eens succes garanderen, want patiënten blijven overlijden. Toch is er niets beters dan dit reductionistische lopende-bandbedrijf, waar iedereen zijn uiterste best doet om te redden wat er te redden valt en tussendoor ook nog probeert om patiëntvriendelijk te blijven. Er is geen misverstand over mogelijk dat de bevolking onvergelijkelijk beter af is met de op wetenschap gebaseerde gezondheidszorg dan met welke alternatieve healer dan ook.

Maar als de mensen niet rationeel te werk willen gaan, dan kun je ze niet dwingen. Geld is het enige middel dat de overheid ter beschikking staat om burgers in een gewenste richting te sturen. De officiële gezondheidszorg wordt wel vergoed, de alternatieve veelal niet. Ondanks deze financiële prikkel zullen er altijd mensen zijn die zich vastklampen aan de verlokkingen van het bovennatuurlijke en die hardnekkig blijven geloven in wonderen. De Jomanda’s en de healers zijn niet uit te roeien, maar de Millecams nog veel minder.