Twee vrouwen
Bioscoopgangers mogen zich graag onderdompelen in de luxueuze levensstijl van vervlogen tijden, en filmmakers spelen daar gretig op in. In The Duchess trok een keur aan uitzinnige pruiken en jurken voorbij, Buddenbrooks toonde hoe het eraan toeging in negentiende-eeuwse balzalen en Coco avant Chanel speelde zich deels af op een lommerrijk Frans landgoed, waar de rust vooral verstoord werd door het geknal van champagnekurken. Achter al die frivole exterieurs spelen zich vaak drama’s af, want de personages die al die fraaie kostuums dragen, worden doorgaans geplaagd door knellende sociale conventies. Of knellende korsetten. Of allebei. Ze vertonen bovendien de neiging er op het terrein van de liefde een rommeltje van te maken.
Zo ook in Effi Briest, waar het titelpersonage (Julia Jentsch) tegen haar zin wordt uitgehuwelijkt aan de gouverneur (Sebastian Koch) van een provincieplaatsje aan de Oostzee. In de zilte zeelucht kan het Grote Smachten een aanvang nemen, en dan duurt het niet lang voor er een aantrekkelijke jongeman in beeld verschijnt. Echtgenoot ziet zich genoodzaakt de Eer te redden. En dus daagt hij de minnaar van zijn vrouw uit voor een duel. Effi Briest wordt door regisseur Hermine Huntgeburth voorgesteld als een vrijgevochten vrouw die de moed heeft zich tegen de hypocriete tijdgeest te verzetten. Daarvoor krijgt ze een hoge rekening gepresenteerd, en zo bezien vertoont de film, gebaseerd op een roman van Theodor Fontane, veel overeenkomsten met The Duchess. De openingsscènes van beide films zijn vrijwel identiek en de hoofdpersonen delen zó veel ervaringen (en opinies) dat ik ze graag aan elkaar zou voorstellen.
Gelijktijdig met Effi Briest wordt deze week nóg een kostuumfilm uitgebracht die op een roman gebaseerd is. In Chéri, naar het gelijknamige boek van de Franse schrijfster Colette, treffen we een courtisane (Michelle Pfeiffer) die zich altijd moeiteloos staande heeft gehouden in de beau monde van Parijs. Met het vorderen der jaren komt ze echter voor lastige keuzes te staan. Terwijl haar (professionele) houdbaarheidsdatum dreigt te verstrijken, vraagt ze zich af hoe belangrijk haar relatie met een negentienjarige jongen (Rupert Friend) nu eigenlijk is. Deze jongeman wordt door zijn moeder (óók een courtisane) uitgehuwelijkt, en daarmee wordt het vanzelfsprekende comfortabele leventje van dit ongebruikelijke koppel overhoop gehaald.
Chéri werd geregisseerd door Stephen Frears, die 21 jaar geleden ook al een kostuumfilm met Pfeiffer maakte: Dangerous Liaisons. De laatste scène van Chéri mag zelfs worden opgevat als een knipoog naar het vergelijkbare slot van die film. In beide gevallen zien we de barsten – letterlijk en figuurlijk – in het gezicht van een ouder wordende vrouw. Waar Dangerous Liaisons zich afspeelde aan de vooravond van de Franse revolutie, hangt de Eerste Wereldoorlog als een dreigende onweerswolk boven Chéri.
Maar de in champagne gemarineerde personages kijken liever de andere kant op en vragen zich zuchtend af of ze de komende dagen in de salons van Parijs of op de boulevard van Biarritz zullen doorbrengen. Chéri is een weelderige kostuumfilm met een verraderlijk soort luchtigheid. Het ongemak blijft buiten beeld, maar we vóelen het wel.
Erik Spaans
Effi Briest.
Regie: Hermine Huntgeburth.
Chéri.
Regie: Stephen Frears.
Beide vanaf 25 juni in de bioscoop.
