Scannen voor de zekerheid
In Nederland mag het niet, en dus lopen Hollanders met al dan niet vage klachten en vermoedens voor hun total body scan de deur plat van Duitse streekziekenhuizen. ‘Van de zotte dat dit niet in Nederland kan.’ door Eduard van Holst Pellekaan
Tussen de MRI- en CT-scans door spoedt meneer Engels zich naar buiten om snel een sigaret te roken. Hij vertelt over zijn broer die op jonge leeftijd aan een agressieve vorm van kanker stierf. “Had hij zich eerder preventief laten onderzoeken, dan had hij nog twee jaar extra gehad.” Engels (niet zijn echte naam) doet de total body check niet alleen vanwege het tragische verhaal van zijn broer. Hij staat op het punt zich in te kopen in een nieuw bedrijf. “Het is goed als ik tegen die nieuwe club kan zeggen: Kijk eens hier, ik ben kerngezond. In de financiële wereld wordt trouwens steeds scherper naar iemands gezondheid gekeken. Het wordt gezien als een risicofactor die je wilt beheersen: hoe weten we zo zeker mogelijk dat we een gezonde vent binnenhalen? En voor mijn eigen gemoed doe ik het natuurlijk ook. Ik mag graag roken en een biertje drinken. Veel biertjes, haha. Ik vind het van de zotte dat dit niet in Nederland kan. En de verzekeraar zou een deel moeten willen betalen.”
Het anderhalve eeuw oude, academische Mathias-Spital in Rheine, net over de grens in Duitsland, is een idyllisch ziekenhuis. Oude en nieuwe architectonische elementen zijn smaakvol samengevoegd, het ondersteunende personeel lacht je stralend toe. In de hal staat een vleugel, die doet vermoeden dat zo meteen de pianist zal binnenwandelen voor een potpourri van klassieke hoogtepunten. Nergens een zieke te bekennen.
Bij binnenkomst worden we direct herkend: “Sie kommen für Prescan.” We worden opgevangen door een Nederlands sprekende gastvrouw. Door de gangen lopend, ontdekken we hier en daar toch patiënten, herkenbaar aan hun terneergeslagen houding. Het voelt wat vreemd om hier rond te lopen. Wij weten immers (nog) niet beter of we zijn gezond. We zijn hier om ons te laten onderzoeken, en vooral, om ons gerust te laten stellen. Zo lopen hier dag in, dag uit, blozende, net iets te hard pratende Nederlanders rond, meewarig nagekeken door Duitse patiënten.
Het is half negen in de ochtend, en de ontvangstruimte van Prescan zit reeds vol. In een kamer met de uitstraling van een showroom maken we kennis met Chef-arzt Günter Kla, chef van de afdeling radiologie in het ziekenhuis, en tevens de hoogstverantwoordelijke als het gaat om de activiteiten van Prescan, de in Hengelo gevestigde aanbieder van preventieve gezondheidszorg. Kla is een ontspannen overkomende veertiger in een spijkerbroek met wit overhemd zonder das. Een paar weken geleden heb ik een uitvoerig vragenformulier ingevuld, dat Kla nu gebruikt voor het intakegesprek, en op basis waarvan hij het onderzoeksprogramma heeft samengesteld, dat inclusief eindgesprek vijf uur in beslag zal nemen. Ik – 47 jaar, 1 meter 80, 79 kilo, weinig vlees etend, matig drinkend, yoga-beoefenaar – heb geen noemenswaardige klachten. Wat hoofdpijn en druk op de borst als ik onder druk sta. Stressrelatiert, roep ik zelf. En ik maak me wat zorgen om mijn prostaat. Niet om wat ik ‘voel’, maar omdat ik onlangs weer een verhaal hoorde over de nog jonge vader van een collega, die er te laat achter kwam dat hij kanker had en nu zijn einde afwacht aan de morfinepomp, net zestig jaar. En dan dat rokersverleden – heeft dat nog sporen nagelaten? Kla zegt dat die aspecten extra aandacht krijgen.
Voor de MRI-scan bij de afdeling radiologie krijg ik een Startrek-achtige bepakking aangemeten en word ik op een beweegbare ligbank gelegd. De koptelefoon moet het lawaai dempen dat de scanner maakt als de magnetische krachten voor de ‘plaatjes’ zorgen. In de vooraf toegestuurde programma-informatie stond dat je ook eigen cd’s mee kunt nemen. Als ik, ingepakt en machteloos, de eerste to-nen herken van Paul Youngs zouteloze megahit Come Back and Stay uit 1983, waarbij Young nu ook nog klinkt alsof hij in een metalen heelal rondzweeft, heb ik spijt dat ik dat niet heb gedaan. Maar dan neemt het oorverdovende lawaai van de scanner zelf het over. Het is alsof er honderd techno-dj’s tegelijk op pneumatische boren beginnen te spelen. Op de achtergrond de hele tijd het pompende geluid van de koeling van scanner. Als de laborante dan ook nog met een zwaar Duits accent de commando’s ‘inademen, uitademen, en níet ademen’ geeft, maakt zich een vreemde vreugde van me meester. Na 35 minuten stap ik verkwikt van de ligbank.
De CT-scan van hart en longen duurt nauwelijks tien minuten en is een ontspannen aangelegenheid, evenals de bloedafname kort daarna, die snel en pijnloos wordt uitgevoerd.
Na een bescheiden brunch op de patio, tussen enthousiast paffende landgenoten, bespreken we de onderzoeksresultaten met dokter Kla. Op de computerschermen speuren we onder meer naar kalk in de kransslagaders, tumoren en emfyseem in de longen, en bloedvatvernauwingen en doorbloedingsstoornissen in de hersenen. Maar nee, niets te vinden. Ook de ingewanden (minus de darmen), blaas en prostaat zien er goed uit. So far, so good.
Zes jaar geleden stapte Kla naar Prescan met het aanbod total body scans in zijn ziekenhuis uit te voeren. “Want we hebben hier de benodigde disciplines bij elkaar, we hebben de capaciteit om de onderzoeken heel snel en gevaarloos uit te voeren en zo een service te verlenen op hoog wetenschappelijk niveau. Er zijn ook privéklinieken die bodyscans aanbieden. Over de kwaliteit daarvan laat ik me niet uit. Ik weet wel dat wij alleen onderzoeken wat we voor honderd procent goed kunnen zien. Alles wat wij doen, moet wetenschappelijk kloppen. We zijn natuurlijk ook een ‘gewoon’ academisch ziekenhuis. We kunnen ons geen gerommel permitteren.”
En dus heeft Kla keuzes gemaakt. Geen genetische tests, bijvoorbeeld, omdat die nog te duur zijn en niet verfijnd genoeg. En wil je je darmen laten onderzoeken, dan kun je daar een aparte endoscopie (met een cameraatje naar binnen) voor laten doen – de scanner ziet te weinig.
In Nederland is de preventieve zorg die bedrijven als Prescan en Privatescan aanbieden wettelijk verboden. Voor onderzoek van dit kaliber moet een directe medische aanleiding bestaan, stelt de wet zuinigjes. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) meent dat dit soort onderzoek onnodige ongerustheid zowel als onterechte geruststelling kan opleveren. Daar zou iets in zitten, ware het niet dat Nederlandse ziekenhuizen bij iemand met klachten in eerste instantie precies dezelfde onderzoeken zullen doen, en dan dus precies dezelfde schijn(on)zekerheid bieden. En dan vinden de huisartsen dat zo’n bodyscan wel een hoop geld kost.
Kla haalt zijn schouders op. “Je kunt op één plek, in één keer, al deze wetenschappelijk deugdelijke onderzoeken laten doen, die bovendien glasheldere resultaten opleveren. Je wordt direct geholpen en je hebt ruim de tijd om met een specialist te praten – dan is het geen hoog bedrag. Stel, je rookt een pakje sigaretten à vijf euro per dag. Dan heb je met een dik half jaar stoppen dat geld bij elkaar.”
Kla ziet preventieve gezondheidszorg niet snel gemeengoed worden. “Daarvoor beschikt de reguliere zorg niet over genoeg geld – dat gaat, zeker in deze crisistijd, allemaal op aan mensen beter maken. Nee hoor, wat wij bieden, blijft voorlopig een vorm van luxe.”
Het is tijd voor het cardioprogramma.
In de wachtkamer komen we het inter- nationale topmodel Yfke Sturm en haar man Imad Izemrane tegen (alleen herkennen we hen in eerste instantie niet). We vragen wat twee zulke jonge mensen hier doen. Net als de andere mensen die we vandaag spreken, begint Sturm over iemand in haar directe omgeving, in dit geval een vriendin van 21, die plotseling een tumor bleek te hebben, met alle gevolgen van dien. En dat het dan toch fijn is te weten dat jij dat niet hebt.
Ik stap op de hometrainer en laat me aansluiten op de hartfunctie- en bloeddrukmeter. Een half uur later lig ik alweer op een brancard voor de echo van de hartkamer en hartkleppen. De cardioloog vertelt er meteen bij wat hij ziet. Alles blijkt verpletterend normaal te functioneren. Ook op het ECG dat we daarna bespreken, kan hij niets bijzonders opmerken. Hij besluit met de opmerking dat ik een alte Chef kan worden.
Zo staan we precies vijf uur later weer buiten. Het wachten is nog op de uitslagen van het bloed- en ontlastingsonderzoek. Die krijg ik een week later opgestuurd en ook die kunnen ermee door, al is mijn cholesterolgehalte wat hoog en krijg ik het advies meer te bewegen en me te richten op de mediterrane keuken.
Sceptici beweren wel dat de total body scan-instituten hun cliënten vreselijk in de watten leggen, om zo hun exorbitante tarieven te rechtvaardigen. Maar in dit Duitse ziekenhuis is ons daar niets van gebleken. De behandeling was professioneel, verzorgd en beleefd, dat wel. Dat ik er tiptop uit ben gekomen, is natuurlijk fijn. Was er wat ontdekt, dan was dat ook een goede zaak geweest. Je kunt er weinig aan afdoen: de total body scan (ook al moet je dat ‘total’ niet helemaal letterlijk nemen) is een goed product voor een redelijke prijs. |
De bodyscans vlak over de grens hebben de reguliere gezondheidszorginstellingen bij ons wel in beweging gebracht. De Gezondheidsraad liet zich er in 2007 nog negatief over uit, al maakt minister Ab Klink zich om andere zaken druk. Maar de beroepsverenigingen voor huisartsen ontwikkelden samen met de Hartstichting, Nierstichting en het Diabetesfonds wel het PreventieConsult, dat zich momenteel in de pilotfase bevindt. Daarmee moeten mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, kanker en psychische aandoeningen, sneller worden opgespoord en behandeld. Proefpersonen tussen de 45 en 70 moeten een vragenlijst invullen, waaruit de risico’s moeten blijken. Bij verhoogd risico krijg je het advies om naar je huisarts te gaan. Daar wordt de bloeddruk gemeten en word je doorverwezen voor bloedonderzoek. In een tweede consult wordt een risicoprofiel opgesteld en krijg je leefstijladviezen, en wordt zo nodig een begin gemaakt met de behandeling. Dus wat in het reguliere circuit gemiddeld een tot twee maanden in beslag neemt, doen ze in het preventieve circuit in een weekje. |
De verslaggever van HP/De Tijd liet een MRI-scan doen van schedel, hersen- aanvoerende vaten, boven- en onderbuik, een CT-scan van hart en longen (€1120), plus echocardiografie en hartfilmpje (€300). De resultaten van deze onderzoeken werden direct besproken. Tevens werden bloed en ontlasting onderzocht (€160); de uitslagen werden een week later schriftelijk ontvangen.
HP/De Tijd heeft het onderzoek niet zelf bekostigd. Behalve in dat opzicht heeft Prescan geen druk uitgeoefend om een gunstig artikel te schrijven.
