Mediaslachtoffers

Voor een boeiende briefwisseling is er een minimum aan gemeenschappelijk perspectief tussen de correspondenten nodig, anders heeft men elkaar niets te zeggen. In de titel van deze briefwisseling, Publieke vijanden, komt deze overeenkomst tot uiting: beide heren hebben ruzie met de media. Aanvankelijk vormen de brieven, die de periode januari tot juli 2008 beslaan, van beide kanten nogal tastende uiteenzettingen over de ‘ik’ die aan het woord is met veel uitweidingen naar geliefde denkers en klassieke boeken. De briefschrijvers strooien met allusies en citaten, zoals internetdaters merken noemen om de ander een indruk te geven van het vlees dat hij in de kuip heeft. Dit is highbrow-kost voor de liefhebber. Sommige mensen zullen dit briljante gepingpong uitsloverij vinden, maar mij bevalt het eigenlijk wel als het duo bladzijdenlang met elkaar in discussie gaat over de duiding van Goethes uitspraak ‘Liever bega ik onrecht dan dat ik wanorde duld’.

Halverwege hun minzame schermutselingen valt er een steen in hun kalme vijvertje, als de autobiografie van Lucie Ceccaldi (Houellebecqs infame moeder) verschijnt, waarin ze gehakt van haar zoon maakt. Dit genre boek: haatdragend, wraakzuchtig, saboterend en in de ogen van het subject altijd leugenachtig, wordt ook wel pathografie genoemd. Ceccaldi’s boek leidt tot opwinding in de media en voor de zoveelste keer krijgt Houellebecq aanvallen op zijn persoon te verduren, waaronder hij zich zeer aangeslagen betoont.

Onmiddellijk snelt Lévy hem te hulp en de rest van de briefwisseling spitst zich toe op het onderwerp ‘gehaat worden in de media en hoe je daartegen teweer te stellen’. Lévy heeft ook een en ander meegemaakt op het gebied van smaad en reputatieschade. Over hem werd bijvoorbeeld geschreven dat hij ‘in duistere Afrikaanse houtplantages ettelijke duizenden slaven te werk stelde’. Ze vinden elkaar in de positie van underdog die door een bloeddorstige meute (dat zijn de media) opgejaagd en aan stukken gescheurd wordt met artikelen waarin louter vijanden louter leugens uitbraken. Houellebecq hanteert in overeenstemming met zijn karakter de vermijdingsstrategie. Hij reageert niet meer op kranten en bladen die leugens over hem publiceren en heeft alle contacten geschrapt. Lévy stelt zich assertiever op en vertelt een fijne anekdote over hoe hij een journalist die van plan was onbewijsbare en onontkrachtbare lasterverhalen te publiceren koeltjes voorhield dat hij zich aldus blootstelde aan ‘andersoortige vergeldingsmaatregelen, waaronder afgetuigd worden, een ongelukje krijgen, een klein beetje of heel erg schrikken’. Het gevaar was afgewend, de journalist zag af van publicatie.

Echt medelijden krijg je niet daarvoor zijn de underdogs toch te imponerend, en zeker Houellebecq te autonoom. Maar de epistolaire kunst is bij hen in goede handen.

Beatrijs Ritsema

Michel Houellebecq & Bernard-Henri Lévy: Publieke vijanden. Een steekspel in brieven.

De Geus/De Arbeiderspers. €22,50.

Ook verkrijgbaar via ako.nl

1 Taal is zeg maar echt mijn ding(1) Paulien Cornelisse

2 Echte mannen eten geen kaas(3) Maria Mosterd

3 Bindi (2) Maria Mosterd

4 Ik stond laatst voor een poppenkraam (6) Lucie Mosterd

5 Was hij in de aanbieding? (4) Yvonne Kroonenberg

6 De Prooi Blinde trots breekt ABN Amro(5) Jeroen Smit

7 Na de pauze(7) Herman Finkers

8 De paardenjongen(10) Rupert Isaacson

9 De gevallen engel (8) John van den Heuvel & Bert Huisjes

10 Klunen(9) Kluun

Tussen haakjes de klassering van vorige week. Deze non-fictietoptien is tot stand gekomen op basis van een selectie uit De Bestseller60 van de CPNB.