Hamer en sikkel
De belichaming van de spagaat waarin de PvdA verkeert, is fractievoorzitter Mariëtte Hamer. Het oude sociaal-democratische verbond tussen arbeidersklasse en intellectuele bovenlaag zit gebrand in haar ziel, overtuiging en opvoeding. Ze is een verkrampte machtspolitica die groot geworden is in de lokale raden, partijleemlagen en organen; haar leven in dienst van de publieke zaak en taak.
De kiezer had van meet af aan geen behoefte aan zo’n ouderwetse partijflyerverspreider. De fractie koos oudgediende Hamer boven de frisse Diederik Samsom, terwijl peilingen onder leden en stemmers aantoonden dat Samsom meer vertrouwen genoot. Wie Hamer in debat ziet, blijft niet de inhoud, maar haar gepruttel en gesteggel bij. Elk woord, elke centimeter winst op de oppositie of op het CDA – het is alsof Hamer constant depressief en binnensmonds met zichzelf in conclaaf zit. Als afgestudeerd taalwetenschapper is spelen met taal voor haar helaas nog steeds de lastigste opgave van de dag.
Het meest treurige is dat ze een uitstekend Kamerlid was, toen ze nog de portefeuilles Sociale Zaken en Onderwijs in beheer had. Ze piepelde het CDA over het ontslagrecht, regelde moedig een parlementair onderzoek naar twintig jaar falend onderwijsbeleid, en had vele contacten in de polder. Als nuchtere vrouw die de mouwen weet op de stropen, kan ze heel wat betekenen voor haar partij. Maar natuurlijk leiderschap en een intellectuele agenda bezit de beste mevrouw niet. Wel streeft ze een stalinistische partijdiscipline na, waardoor de hernieuwde partijschwung van mensen als Van der Laan, Plasterk, Samsom, Dijsselbloem, Asscher, Dijksma en Timmermans zich niet onder haar hoede, maar langs haar heen verder zal ontwikkelen. Haar eigen leiderschap zal worden ingekapseld en verloren gaan in het politieke knikkerspel.
Hamer kan dat voorkomen door ouderwets en masochistisch intern te gaan vechten. Wijzer is het om een stapje terug te doen en te schitteren op haar oude portefeuilles. Daar hebben de arbeider en onderwijzer – de klassieke achterban – meer aan. Kan een ander mooi schoon schip maken. Twee stappen terug, drie stappen vooruit.
