Opportunisme en handjeklap
Bestaat er een adequate vertaling van het begrip ‘guilty pleasures’? Wellicht komt ‘heimelijke genoegens’ nog het meest in de buurt – al ontbreekt daarin het element ‘schuld’. Bij de waardering van films wil dat schuldgevoel nogal eens opspelen. Dat de toeschouwer in de gaten heeft dat een film van clichés en effectbejag aan elkaar hangt, wil namelijk nog niet zeggen dat hij of zij er a priori geen genoegen aan zou kunnen beleven. Soms kijken we met plezier naar films die we – rationeel gezien – infantiel, oubollig of smakeloos zouden moeten vinden. Er is een zekere moed voor nodig om die waardering vervolgens hardop uit te spreken. Het mechanisme werkt overigens ook omgekeerd. Er worden regelmatig films uitgebracht die belangwekkende onderwerpen aansnijden en technisch en inhoudelijk onberispelijk zijn, maar die ons niettemin onverschillig laten. The Tribunal is zo’n film. En dat terwijl er ogenschijnlijk toch alle aanleiding is om lovende woorden aan deze film te wijden.
The Tribunal houdt het midden tussen een politiek drama en een thriller en speelt zich deels af in Den Haag. Daar is een aanklager van het Joegoslavië-tribunaal (Kerry Fox) druk doende het bewijsmateriaal in de rechtszaak tegen een Servische oorlogsmisdadiger rond te krijgen. Als blijkt dat een getuige het niet zo nauw met de waarheid heeft genomen, dreigt het hele proces op een mislukking uit te lopen. De aanklaagster reist af naar Servië om ter plekke nieuwe getuigenissen te verzamelen. Ze stuit op bewijzen van andere oorlogsmisdaden en realiseert zich iets op het spoor te zijn dat groter en belangrijker is dan het onderzoek waar ze mee bezig is. Onder grote tijdsdruk komt ze voor lastige dilemma’s te staan. Het draait daarbij vooral om een cruciale getuige (Anamaria Marinca) die over de streep wordt getrokken met toezeggingen die de aanklaagster – eenmaal terug in Den Haag – helemaal niet waar kan maken.
The Tribunal heeft een sterk dramatisch uitgangspunt. De film laat zien hoe waarheidsvinding niet alleen gehinderd wordt door trage ambtelijke molens, maar ook onderhevig is aan wraakzucht, politiek opportunisme, stom toeval en handjeklap. De moeilijkheden die de aanklager ondervindt geven ongetwijfeld een aardig inkijkje in de gang van zaken bij het Joegoslavië-tribunaal. Ook de manier waarop de getuige door tegenstrijdige gevoelens (en belangen) heen en weer wordt geslingerd, is fraai uitgewerkt door de Duitse regisseur Hans-Christian Schmid (Requiem).
Alles aan The Tribunal deugt kortom. Mooi onderwerp. Rechtstreeks uit de actualiteit geplukt. Herkenbare dilemma’s. Bekwaam uitgewerkt. Fraai in beeld gebracht.
Helaas wordt de toeschouwer nergens het verhaal binnen getrokken. De keuze voor Kerry Fox als hoofdrolspeelster is wat dat betreft bepaald ongelukkig. Fox is geen slechte actrice, maar ze heeft de strenge uitstraling van een emotioneel geconstipeerde bibliothecaresse. En dat staat ons medeleven hinderlijk in de weg. Een film lang heb ik met beleefde interesse vanaf de zijlijn de verrichtingen van de hoofdpersonen gadegeslagen. Tegen het einde werd ik bekropen door het schuldgevoel dát ik niets voelde. En dat is toch iets anders dan een guilty pleasure.
Erik Spaans
The Tribunal.
Regie: Hans-Christian Schmid.
Vanaf 24 september in de bioscoop.
