Succes marokkanen
Behalve Marokkaanse probleemjeugd kent Nederland ook Marokkaanse Nederlanders die het juist heel goed doen. Vaak zijn ze ondernemer, politicus, journalist, sporter of kunstenaar. We noemen er 165 en laten er vijf aan het woord over het negatieve imago, de media en de misverstanden. ‘Ik zie die jongeren niet als broeders, maar als criminelen.’
Samira Bouchibti-Abbas (38) is Tweede Kamerlid voor de PvdA. Eerder werkte ze als programmamaker, debatleider en journalist.
‘Ik heb weleens gezegd dat wij als Marokkanen moeten laten zien dat we wel deugen en dat het niet aan onze ‘achterlijke’ cultuur en religie ligt. Door de negatieve berichtgeving over de groep jongeren die de problemen veroorzaakt, hebben veel Nederlanders het idee dat Marokko een achterlijk land is en dat de Marokkanen er zo zijn zoals de mensen die hier de negatieve beeldvorming veroorzaken. Over de hele wereld worden mensen als individu benaderd, maar Marokkanen worden op een grote hoop gegooid. Je bent een Marokkaan, punt. En Marokkanen deugen in de ogen van de publieke opinie niet.
Ik wil de problemen niet bagatelliseren, maar de raddraaiers verpesten het voor de groep die het wel goed doet en vaak zeer succesvol is. De groep die net als honderdduizenden Nederlanders elke dag naar zijn werk gaat, carrière maakt bij ING of werkt als leerplichtambtenaar. Als politica en als journalist probeer ik de succesvolle Marokkanen bij de discussie te betrekken, maar als ik hun bijvoorbeeld vraag een lezing te geven, zeggen ze: ‘Doe jij het maar.’ We moeten onderscheid maken tussen mensen die goed doen en mensen die kwaad willen. Voor de groep succesvolle Marokkanen is het vermoeiend om constant te worden geconfronteerd met een realiteit die niet de hunne is.
Het probleem is in mijn ogen dat een deel van de Marokkanen die in Nederland wonen, de moderne ontwikkelingen in Marokko hebben gemist. Elk jaar dat ik er kom, zie ik een enorme vooruitgang. Modern is een moeilijk woord en wordt al snel geassocieerd met korte rokken en blote borsten, maar ik doel op ontwikkelingen op het gebied van de vrouwenemancipatie, van de journalistiek die steeds meer vrijheid krijgt, van taboes die publiekelijk worden doorbroken. In dat opzicht zijn ze in Marokko verder gevorderd dan een grote groep Marokkanen die in Nederland nog steeds in een isolement leeft.
‘Ik ben Marokkaan,’ hoor ik de jongeren die de problemen veroorzaken vaak zeggen. Maar dan denk ik: wat nou, Marokkaan? Wat is er in jou nog Marokkaans? Marokko leer je niet kennen door er eens in de zoveel jaar twee weken op vakantie te gaan naar familie, of twee weken op het strand te liggen. Ik ga vaak naar Marokko; het voelt voor mij nog steeds als thuiskomen. Ik wil weten waar ik vandaan kom en heb veel door het land gereisd. Ik ben er trots op dat ik uit Fez kom, een stad met een open cultuur waar verschillende bevolkingsgroepen al eeuwen vreedzaam samenleven. Marokkanen zouden zich meer moeten verdiepen in hun land; dat kan hun identiteit versterken. Veel jongeren zitten in een identiteitscrisis: ze horen nergens bij en zijn daardoor niemandskinderen. Ik geloof in trots creëren. Als ze weten waar ze vandaan komen, versterkt dat hun identiteit en kunnen ze zeggen: ‘Ik ben een Nederlander van Marokkaanse komaf.’ Als migrant moet je een balans zien te vinden tussen je Marokkaans-zijn en Nederlands-zijn. Mij is dat goed gelukt: mijn Nederlandse en Marokkaanse kant vormen een gelukkig huwelijk.”
Succesmarokkanen, de longlist Soumia Abalhaya, kickbokster/zangeres/presentatrice Lamia Abbassi, verslaggeefster/presentatrice Laïla Abid, nieuwslezer NOS/journaliste Ahmed Aboutaleb, burgemeester Rotterdam Latifa Aboutaleb, ondernemer Ibrahim Afellay, voetballer Jamal Ahaddouch, voetballer Soundos el Ahmadi, stand-up comedian Khalil Aitblal, eventorganisator Abderrahman el Aissati, universitair docent/Tamazight-deskundige Ismail Aissati, voetballer Amar El-Ajjouri, cabaretier Mohamed Ajouaou, theoloog/consulent bij PRISMA Brabant Achmed Akkabi, acteur/presentator Esma Alariachi, De Meiden van Halal Hajar Alariachi, De Meiden van Halal Jihad Alariachi, De Meiden van Halal Mohammed Allach, manager technische zaken RKC Waalwijk Najib El Allouchi, aanvoerder Jong Oranje Futsal Chemseddine Amar, acteur Najib Amhali, cabaretier Ahmed Ammi, voetballer Nordin Amrabat, voetballer Anuar Aoulad Abdelkrim, comedian Khadija Arib, Tweede Kamerlid PvdA Ahmed Aynan, theatermaker/regisseur Asis Aynan, columnist/schrijver Moussa Aynan, ondernemer/raadslid Mohammed Azaay, acteur/cabaretier Mohamed Azahaf, jongerenwerker Amsterdam Farid Azarkan, Interim Sectorhoofd Bedrijfsvoering Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed/directeur SMN Zohra Azdad, redacteur Youssef Azghari, docent communicatie en cultuur Avans Hogeschool Naïma Azough, GroenLinks Tweede Kamer-lid/programmamaker Rachida Azough, journaliste Hassan Bahara, schrijver Mohamed Bakkali, oprichter sollicitatieradar.nl Aziz Bekkaoui, modeontwerper/kunstenaar Salima Belhaj, fractievoorzitter D66 Rotterdam Rachid Ben Ali, kunstenaar Abdelkader Benali, schrijver Salaheddine Benchikhi, schrijver/comedian/programmamaker Mohammed Benzakour, schrijver Laila Berrich, advocate Naima El Bezaz, schrijfster Najoua Bijjir, schrijfster Aaliyah Bochhah, verslaggeefster/columniste/schrijfster Ali Bouali, rapper/ondernemer Fadoua Bouali, columniste de Volkskrant en verpleegkundige Youssef Bouallala, ondernemer Amel Bouazizi, ‘fashionizer’ Hafid Bouazza, schrijver/arabist Hasna Bouazza, journaliste Morad Bouchakour, fotograaf Mostapha Bouchallikh, directeur Islamic Relief Nederland Rabia Bouchtaoui, Haags raadslid Khalid Boudou, schrijver Khalid Boulahrouz, voetballer Fatima Bourri, ondernemer Ali Boussaboun, voetballer Jalal Bouzamour, presentator/cameraman/verslaggever Mohammed Chaara, acteur/presentator Mohammed Chahim, raadslid en promovendus Mohammed Cheppih, jongerenimam/oprichter Poldermoskee Najib Cherradi, componist Abdellatif Cherribi, wethouder Oussama Cherribi, socioloog en oud-politicus Ikram Chiddi, Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland Karim Chioua, kitesurfleraar Esma Choho, publicist/consultant Abdelhakim Chouaati, tv-maker/columnist/schrijver Khalid Choukoud, atleet Abdel Razak Chraou, uitgever Mzine/manager Tawasol Abkader Chrifi, schrijver Said Dahchouri, mode-ontwerper Sabra Dahhan, columniste de Volkskrant Abdellah Dami, programmamaker/presentator/schrijver Nasrdin Dchar, acteur/presentator Tofik Dibi, Tweede Kamerlid GroenLinks Ali Eddaoudi, geestelijk verzorger/columnist Karim Eharruyen, muzikant/beeldend kunstenaar Fatima Elatik, stadsdeelvoorzitter Zeeburg in Amsterdam Illiass Elhadioui, promovendus/socioloog Morad Elouakili, presentator Fun-X/ DJ Raja Felgata, presentatrice/journaliste Rachid Finge, nieuwslezer/journalist
Yassin El Forkani, jongerenimam/ voorzitter Marokkaanse Imam Bond (MIB) Mohamed Fouradi, rapper Brahim Fouradi, rapper Rachid El Ghazoui (Appa), rapper/ondernemer Karim El Guennouni, acteur/cabaretier Fouad El Haji, managmentadviseur gemeente Dordrecht/raadslid PvdA Rotterdam Said El Haji, schrijver/toneelspeler Rachid El Hajoui, ondernemer Mounir el Hamdaoui, voetballer Fayza Oum’Hamed, schrijfster Touriya Haoud, actrice/presentatrice/fotomodel Mohammed El Harouchi, chef-kok Maryam Hassouni, actrice Kamal Hors, musicus Fouad Hsaini, meerdere malen ‘sterkste man van Nederland’ Fouad Idabdelhay, voetballer Mohammed Redouan Jabri, publicist en columnist Nadia Jellouli-Guachati, architect Samira El Kandoussi, journaliste Kawtar Kartoubi, masterstudente journalistiek/presentatrice Khalid Kasem, advocaat Nora Kasrioui, PvdA-bestuurder/ Opzij-columniste/projectleidster FNV Vrouwenbond Omar Kbiri, ondernemer Dunya Khayame, actrice/ ‘Verkade’-meisje Fouad Laroui, docent VU en publicist Ahmed Larouz, ondernemer Rachid Larouz, cabaretier Brahim Lazaar, eigenaar restaurant/cateringketen Midi (Leiden) Ali Lazrak, journalist/voormalig SP-Kamerlid Nora Ledrhem, redacteur/presentatrice Karima Lemghari, zangeres Omar Louchahi, comedian Mostapha El Madkouri, beleidsmedewerker Forum/raadslid PvdA Almere Said Mahrouf, modedesigner Faiza el Makhtari, advocate Ahmed Marcouch, stadsdeelvoorzitter Slotervaart, Amsterdam Aicha Marghadi, nieuwslezer AT5 Nabila Marhaben, Miss Marokko Nederland 2006/actrice/zangeres Hasna El Maroudi, schrijfster/columniste Khadija Massaoudi, programmamaakster Aziza el Messaoudi, presentatrice Fun-X Ilham Mestour, creative educator B academy Ajouad El Miloudi, presentator/DJ Mohammed Mohandis, voorzitter Jonge Socialisten Abderrazak Moufid, designer Raja El Mouhandiz, muzikante Chahrazad Msellek (Chara-Z), zangeres Rashid Novaire, schrijver Mimoun Oaïssa, acteur Ali Oass, advocaat Illias Ojja, acteur Khadija Ouali, actrice Fatima Jebli Ouazzani, regisseur Karima Ouchan, schrijfster/leerlingbegeleidster Moustapha Oukbih, Midden-Oosten-correspondent NOS Hassane Ouled Ali, advocaat Hafid El Ousrouti, algemeen directeur MaroquiStars Rachid El Ousrouti, fiscalist/diverse bestuursfuncties Mohamed Rabbae, politicus Mimoun Ouled Radi, acteur/presentator Siham Raijoul, nieuwslezer/journalist Youssef el Rhalfioui, sprintkampioen Yesser Rhosdy, rapper/presentator Abdel Ahmed Salah, acteur Larbi Ahmed Salah, acteur Hicham Chairi Slaimani, acteur Hind Laroussi Tahiri, zangeres Abid Tounssi (Salah Edin), rapper Mimount Yahiaoui, docente sociale studies Yahia Yousfi, cabaretier Tarik Yousif, presentator/columnist/creatief directeur Zohra Zarouali, schrijfster/journaliste Jamila Zemouri, NOS Teletekst-redactrice
Rachid Aazouzi (28) scoorde deze zomer hits met Ik ben Rachid en De wereld draait door. Vanwege zijn liefde voor het Nederlandse levenslied wordt hij ook wel de Marokkaanse Frans Bauer genoemd.
‘Marokko kende ik tot voor kort alleen van vakanties. Elke twee jaar gingen we naar familie in Nador, in het Rif-gebergte, waar ik tot mijn zevende heb gewoond. Pas toen ik voor mijn single Ik ben Rachid met een cameraman en verslaggever naar Marokko ging voor opnames, ontdekte ik hoe mooi het land eigenlijk is. We reden veertig kilometer en kwamen door de meest fantastische landschappen. Het ene moment reden we langs de kust, het andere moment door groene bergen. Ook mijn team was enthousiast. Zij hadden het idee dat ze in Marokko alleen woestijn en kamelen zouden aantreffen. Maar Marokko is meer dan dat. Het landschap is er enorm divers en je vindt er de hipste en duurste clubs. Er zijn golfbanen en ski-oorden. Marokko produceert zelfs uitstekende wijn. Ik wil zeker meer door het land gaan reizen.
Dat de clip op een positieve manier bijdraagt aan de beeldvorming over Marokko, was niet mijn opzet. In de clip stel ik mezelf voor, en vanwege mijn Marokkaanse achtergrond hoorden daar in mijn ogen ook beelden van Marokko bij. Het is dus bij toeval ontstaan, maar ik ben wel blij met het bijeffect. Als ik twee werelden dichter bij elkaar kan brengen: graag. Het is mijn droom om ooit een cruise te maken door het Middellandse Zeegebied met een groep Nederlandse en allochtone artiesten. En hun dan Marokko te laten zien. Dan zing ik Nederlandse liederen en kookt er een Marokkaanse topkok. Ooit moeten we samenkomen.
Het beeld dat we hier hebben van Marokko en Marokkanen, is niet erg positief. In mijn ogen komt dat door de media, die vooral focussen op het negatieve, en minder aandacht hebben voor dingen die wel goed gaan. Daardoor gaan de ideeën over Marokkanen een eigen leven leiden. Het is net als met de recessie: als iedereen zegt dat het slecht gaat, gáát het dat ook. De media zouden zich meer moeten richten op de groep Marokkanen die het goed doet; zij kunnen een voorbeeld zijn voor de jongeren die de problemen creëren. Want geloof me, er zijn veel succesvolle Marokkanen. Wist je dat er zelfs een Marokkaanse chef-kok is met een Michelin-ster? (Rachid bedoelt Mohammed el Harouchi van restaurant Solo in Gorcum; red.)
Persoonlijk vind ik het soms vermoeiend dat je als Marokkaan constant meer moet doen dan je doet; het is nooit goed genoeg. We hebben het nooit over dé Nederlander, maar wel over dé Marokkaan. Als succes-volle Marokkaan moet je boeten voor iets waar je niets mee te maken hebt. Hoe snel het verkeerd kan gaan, realiseerde ik me weer afgelopen Koninginnedag. Net als vele Nederlanders zat ik op het moment van de aanslag in Oranjestemming televisie te kijken. Ook ik dacht: laat het geen Marokkaan zijn. Het is triest dat je daar überhaupt over moet nadenken. Een kleine groep Marokkanen in Nederland verpest het voor de rest.”
‘Ondanks de negatieve beeldvorming ben ik positief over de toekomst. Ik zie meer toenadering’
Videokunstenaar en filmmaker Abdellatif Benfaidoul (34) kwam op zijn 26ste naar Nederland en is directeur van de Amsterdamse Videokaravaan.
‘Voordat ik naar Nederland kwam, had ik nog nooit gehoord over de problemen die groepen Marokkaanse jongeren hier veroorzaken. Het verbaasde me. Ik begreep het ook niet. Ik hoorde ze zeggen: ‘Wij zijn Marokkanen,’ maar als Marokkaan die in Marokko is opgegroeid, zie ik ze niet zo. Volgens mij zijn twee dingen belangrijk voor je nationaliteit: de plek waar je bent opgegroeid en waar dus je herinneringen liggen, en de plek waar je als burger actief bent. Voor de jongeren is dat Nederland. In mijn ogen benadrukken ze hun Marokkaanse achtergrond om uitzonderlijk te zijn. De Nederlandse samenleving voedt hun gedachten door hun Marokkaanse achtergrond voortdurend te benadrukken en hun gedrag te tolereren. In Frankrijk heb ik de Marokkanen die ik ken en die daar zijn opgegroeid, nog nooit horen zeggen dat ze Marokkanen zijn. Zij beschouwen zichzelf als Fransen.
De Nederlandse media en politiek hebben zelf ook schuld aan de negatieve beeldvorming over Marokkanen. In mijn ogen worden de problemen overdreven. Je moet die jongens gewoon hard aanpakken, punt uit.
Ik behoor tot de groep intellectuele immigranten – mensen die hier zijn gekomen omdat ze zich op professioneel gebied willen ontwikkelen. In Marokko studeerde ik Engelse literatuur en video en film. De afgelopen jaren hebben we met de Videokaravaan verschillende projecten georganiseerd in Marokko om de uitwisseling tussen Marokkaanse en Nederlands-Marokkaanse kunstenaars te stimuleren. Nu houden we ons bezig met de ontwikkeling van een oud abattoir in Casablanca, dat met steun van de gemeente Amsterdam wordt getransformeerd tot cultureel centrum. Het wordt het eerste culturele centrum in Marokko – het eerste in de Marokkaanse geschiedenis; tot nu toe speelde de kunstwereld zich voornamelijk ondergronds af. Ik geloof dat kunst een manier kan zijn om wederzijdse misverstanden op te lossen.
Echte uitwisseling op basis van wederzijds respect kan zorgen dat mensen dichter bij elkaar komen. En dat men in Amsterdam ziet: hé, dat is ook Marokko.
De afgelopen jaren heeft Marokko zich snel ontwikkeld. Door de komst van internet en televisie krijgen de mensen steeds meer toegang tot de rest van de wereld en komt er meer ruimte voor het individu. Ook de kunst krijgt daardoor meer kansen. Ondanks de negatieve beeldvorming ben ik positief over de toekomst. Ik zie meer toenadering; wereldwijd is er een tendens om minder in tegenstellingen te denken. Ik zie Nederland nog steeds als het land van Erasmus, als een tolerant land. Erasmus reisde veel om anderen te leren begrijpen; dat zou de Nederlander nu ook moeten doen.
Zolang mensen alleen door De Telegraaf of SBS 6 ‘reizen’, worden hun vooroordelen gevoed. Maar als ze ooit naar Marokko gaan, zullen ze een andere wereld zien. De jongeren zijn tussen die werelden verdwaald: het zijn lost children.”
Naoual Dinia (35) heeft een eigen communicatiebureau voor etnomarketing en is initiatiefneemster van het magazine Mixs, dat zich richt op succesvolle Nederlands-Marokkaanse vrouwen. Ze is tevens voorzitter van het Nederlands Instituut Marokko.
‘Als succesvolle Marokkaanse zie ik het als mijn taak om bij te dragen aan een positievere beeldvorming over Marokko en Marokkanen. Alleen door dat beeld te veranderen, kunnen we vooruitkomen en ontdekken dat Marokkanen en Nederlanders niet zoveel van elkaar verschillen als we soms denken. Over Marokko en Marokkanen bestaan veel vooroordelen. Dat in Marokko alle vrouwen worden onderdrukt bijvoorbeeld, en dat er veel criminaliteit is. De negatieve berichtgeving over Marokkanen in Nederland bepaalt het beeld dat veel mensen van ons hebben. Er wordt gedacht dat we allemaal hetzelfde zijn. Maar er zijn vele vrouwen zoals ik, die gestudeerd hebben en carrière maken. In Nederland, maar ook in Marokko. In Mixs schrijven we over dat soort vrouwen. Ze kunnen een voorbeeld zijn voor anderen.
Met mijn bedrijf heb ik verschillende projecten opgezet met als doel de beeldvorming op een positieve manier te beïnvloeden. We hebben een tennistoernooi georganiseerd in Marokko, om te laten zien dat ook daar op hoog niveau wordt getennist. We hebben de film Les bandits naar Nederland gehaald, een commercieel succesvolle film die in Marokko is gemaakt. Zo willen we tonen dat Marokko een grote filmindustrie heeft en dat daar goede films uit voortkomen.
Ook met het Nederlands Instituut Marokko proberen we de beeldvorming te beïnvloeden. We initiëren allerlei projecten die het wederzijdse begrip moeten bevorderen. Als Nederlandse Marokkaanse wil ik niet in de slachtofferrol blijven hangen. De problemen van de Marokkaanse jongeren zijn de mijne niet. Ik zie ze niet als broeders, maar als criminelen. Gelukkig scheren niet alle Nederlanders Marokkanen over één kam. Wie zich in de problemen verdiept, ziet dat Marokkanen niet allemaal zijn zoals de groep die de problemen veroorzaakt. Marokko heeft zich ontwikkeld, maar een groep Marokkanen hier heeft die ontwikkeling gemist. De afstand tot hun eigen land heeft gezorgd dat men sterker vasthoudt aan tradities dan de Marokkanen in Marokko.
Voor mijzelf was het een eyeopener om voor de projecten veel door Marokko te reizen. Ik ben in Nederland geboren en kende Marokko alleen van vakanties bij de familie. Tijdens mijn reizen leerde ik een heel ander land kennen: de wereld van rijke Marokkaanse ondernemers, de zakenwereld, de zeer luxe hotels. Ook dat is Marokko. Ik leerde dat Marokkanen zeer openstaan voor andere culturen en dat er in steden als Casablanca en Rabat een vrije mentaliteit heerst. De voertaal was overal Frans, maar die taal spreek ik als Nederlandse Marokkaanse niet. Ik wil zeker veel door het land blijven reizen, want het is prachtig.”
Chaib Massaoudi (46) is oprichter van theatergroep Amazigh. Amazigh brengt stukken over de Berbercultuur.
‘Elk negatief beeld over ‘een’ volk of bepaalde groep vind ik slecht; het is niet beschaafd. Daarom laat ik me doorgaans niet verleiden tot een discussie over ‘de’ zogenaamde Marokkaanse probleemjongeren, al word ik als Marokkaan wel regelmatig aangesproken op hun gedrag. Maar ze zijn werk voor de politie, niet voor de Marokkanen die het goed doen. Uiteindelijk gaat het om een kleine groep. Van de 380.000 Marokkanen die in Nederland wonen, doet het grootste deel het prima. De negatieve beeldvorming zegt ook iets over de Nederlandse hokjesgeest. Als je mensen in een hokje kunt stoppen, weet je zogenaamd hoe ‘de ander’ is. Maar dé Marokkaan bestaat niet. Net zomin als dé Nederlander bestaat, zoals Máxima al zei.
Er is een verschil tussen nationaliteit en cultuur: je kunt wel spreken van een Berberse identiteit of cultuur. Met mijn stukken probeer ik daarover een denkproces op gang te brengen. Het grootste deel van de Marokkanen in Nederland is van Berberse komaf, maar de bijhorende Berbercultuur is in Nederland nagenoeg verdwenen. Het opnieuw waarderen van die identiteit zou Marokkanen helpen. Als ze zouden weten dat de Berbercultuur van oorsprong een tolerante cultuur is, die openstaat voor andere godsdiensten en wereldbeelden, zouden ze op een andere manier in het leven staan. In hun hoofd zijn Marokkanen vaak geen Berber meer. Mijn hoop is dat ze door mijn stukken hun achtergrond en identiteit meer gaan omarmen. Radicalisering op islamitisch gebied krijgt zo minder kans. Daarom spelen we bijvoorbeeld vaak op scholen. Je moet nadenken over waar je vandaan komt. Dat is je basis. Van daaruit vertrek je en ligt de wereld voor je open.
Ik kwam pas op mijn achttiende naar Nederland. Ik ben opgegroeid in een dorp hoog in het Rif-gebergte, op een plek waar de overheid weinig invloed had. Als Berbers leefden we een autonoom bestaan. We hielpen elkaar en deelden bijvoorbeeld ons eten. Een zeer rijke traditie. Hier in Nederland ontdekte ik dat er bij de Berbers nog weinig over was van de traditionele cultuur. Berbers vormen in Marokko een onderdrukte groep. Op school leren ze Arabisch en wordt de Berberse taal en cultuur niet of maar mondjesmaat erkend. Dat systeem van arabisering is mee verhuisd naar Nederland. Hoog in het Rif-gebergte hebben de Berbers hun eigen cultuur beter kunnen behouden dan in Nederland. De moskee en de islam hebben hier meer macht over de mensen dan in Marokko.”
Dat Marokkanen het vergeleken met andere allochtonengroepen slechter doen, is bekend. Ze zijn het laagst opgeleid, verdienen het minst, zijn vaker werkloos en vaker crimineel. Maar de tweede generatie Marokkanen haalt de achterstand snel in. Heeft 85 procent van de Marokkanen in Nederland tussen de 55 en 65 jaar bijvoorbeeld ten hoogste basisonderwijs genoten, van de 25- tot 35-jarigen is dat nog maar dertig procent. Van de Marokkanen tussen de 18 en 27 is inmiddels een vijfde hoogopgeleid: zij volgen een hbo-opleiding of universitaire studie of hebben deze afgerond. Bij deze groep doen de vrouwen het beter dan de mannen. (Bron: CBS).
Met de integratie gaat het de goede kant op. Marokkanen hebben minder hechte contacten met hun land van herkomst dan bijvoorbeeld Turken en spreken beter Nederlands. Ook hebben ze meer contacten met Nederlanders dan andere allochtonen. Moussa Aynan, ondernemer en PvdA-raadslid in Haarlem, denkt dat de snelle integratie te maken heeft met de lage organisatiegraad onder Marokkanen. “Als een Marokkaanse sporter iets wil bereiken moet hij zich, bij gebrek aan een eigen club, bij een Nederlandse sportvereniging aansluiten. Wil je iets met literatuur, dan moet je dat, bij gebrek aan een eigen geschreven taal, in het Nederlands doen. Als je als Marokkaan überhaupt iets wilt bereiken, moet je je, bij gebrek aan mogelijkheden binnen de eigen gemeenschap en in het land van herkomst, richten op Nederland. De jongere die zich aan de eigen gemeenschap ontworsteld heeft en daarbij op het verkeerde pad terecht komt, is net zo hard aan het integreren als degene die zich ook van de eigen groep ontvoogd heeft en prachtige boeken schrijft. Dit is de paradox van de Marokkaanse gemeenschap. We munten zowel aan de onder- als bovenkant van de sociale ladder uit – het is allebei integratie.”
