De misdaad van het vlees
Uit de vele Polanski-beschouwingen is mij een zinnetje bijgebleven: “It was not a rape rape.” Hiermee werd bedoeld dat hij weliswaar een dertienjarige had verkracht, maar niet op een klinkklare manier. Inderdaad, verkrachters heb je in soorten en maten. De ene groep ligt verscholen in de bosjes te loeren tot er een meisje in haar eentje langskomt om haar van haar fiets te trekken en te overweldigen. De andere groep likt zich eerst in en slaat daarna toe. En dan heb je ook nog de incestplegers (familie en stiefvaders) die het van bruut machtsvertoon moeten hebben. De inlikkers zijn het interessantst, want het meest dubbelzinnig. Als er moeite is gedaan om een relatie tot stand te brengen, moet er sprake zijn van een zekere wederkerigheid.
Jonge tienermeisjes zijn zich niet bewust van het immense effect dat ze kunnen hebben op mannen, van jong tot oud. Ze hebben geen flauw idee hoeveel begeerte ze kunnen opwekken. Ik kan me herinneren dat ik als veertienjarige eens, half voor de grap, half serieus, iets flirterigs ondernam tegen een behoorlijk wat oudere jongen, die zich vervolgens aan mijn voeten stortte. Ik schrok me een hoedje van deze onvoorwaardelijke liefdesbetuiging en maakte onmiddellijk dat ik weg kwam. Om een beetje Romeo en Julia te gaan spelen, daar voelde ik me toch nog te jong voor. Navrant is dat Shakespeares Julia wel degelijk veertien jaar is, en Romeo (zestien) gelukkig ook minderjarig, want als-ie twintig of dertig of veertig was geweest, zou hij, althans in onze tijd, gearresteerd worden wegens ontucht met een minderjarige. Afgezien daarvan zijn er natuurlijk tot op de dag van vandaag hele rissen meisjes die zich op jeugdige leeftijd in volwassen avonturen met veel te oude geliefden storten.
De enorme macht van tienermeisjes om lust op te wekken staat in geen verhouding tot hun praktische macht om ongewenste lust in de kiem te smoren, want die is bijna nihil. Daarom bewegen de meeste tienermeisjes zich intuïtief in groepjes van vriendinnen. In zo’n kwetterende zwerm kunnen ze stralen en flonkeren, maar er kan hun niets gebeuren. Zodra ze zich laten losweken uit de groep, dreigt er gevaar, en je kunt als ouder alleen maar hopen dat een meisje zelf beslist om zich te laten losweken en dat het haar niet tegen haar zin overkomt.
Een moeder die haar dertienjarige dochter naar een man brengt voor een urenlange fotosessie op een of ander landgoed, zonder dat er andere mensen in de buurt zijn, brengt die dochter in gevaar, dat lijkt me duidelijk. De meeste mannen zullen in zo’n situatie niet tot verkrachting overgaan, maar van velen zal de lust worden opgewekt, en je zult als weerloze dertienjarige maar net met een ontremd type te maken krijgen die, gewend als hij is aan de rol van succesvolle verleider, alle prooien binnenhaalt waar hij zijn roofdieroog op laat vallen. Met een chaperonne erbij die met een breiwerkje in een hoekje van de fotostudio zat, was er niets gebeurd. De gelegenheid maakt de dief.
Over Roman Polanski wordt wel vergoelijkend gezegd dat hij na dit rampzalige incident, waarbij hij de rechtszaak niet afwachtte en de wijk nam naar Europa, nooit meer de fout in is gegaan, maar een paar jaar later legde hij het aan met de vijftienjarige Nastassja Kinski! Dat zal ongetwijfeld een vrijwillige affaire zijn geweest, maar toch, een relatie van een veertigplus-man met een meisje van vijftien kan moreel gesproken ook niet door de beugel, ook al wil dat meisje niets liever. De man heeft wel degelijk gerecidiveerd.
Alle reden dus om Polanski uit te leveren en er zorg voor te dragen dat hij zijn rechtmatige straf niet ontloopt. Verkrachting blijft tenslotte verkrachting, ook als omstandigheden het de lustvolle man wel erg makkelijk maken. Toch zie ik er niets in om de misdaad van het vlees meer dan dertig jaar na dato af te straffen. Daar valt op dit moment niets meer bij te winnen. Het slachtoffer heeft van de dader excuses en een vorm van genoegdoening gekregen (waarschijnlijk een zak met geld) en is, zoals dat in moderne termen heet, ‘doorgegaan met haar leven’. Verjaring van misdaad is een nuttig concept om niet vast te blijven zitten in het verleden. Als er niemand meer persoonlijk gebaat is bij vergelding en er alleen nog sprake is van principiële juristerij, dan verwordt het recht tot een cosmetisch instrument, iets om goede sier mee te maken. En die motivatie geeft de klopjacht een pervers tintje.
