De ‘pervert’ is een vrouw

Het misbruik van heel kleine kinderen is al erg genoeg. Maar het nieuws dat in kinderdagverblijf Little Ted’s in Plymouth een populaire júf baby’tjes en peutertjes seksueel misbruikt heeft, leidde in Groot-Brittannië tot een golf van verbijstering en verontwaardiging die niet onderdoet voor de collectieve schok na de ontvoering en dood van Jamie Bulger (doodgemarteld door twee kinderen van tien en elf) en de roof van Madeleine McCann uit haar bed in Portugal. De afschuw en vertwijfeling gelden niet alleen de details van het misbruik. Die zijn verschrikkelijk – de BBC wilde ze niet eens vermelden. Maar het feit dat uitgerekend een vrouw, met alle zorgende, beschermende kwaliteiten die aan haar sekse worden toegeschreven, pedofiele gevoelens kan hebben en daar ook naar handelt, is een mogelijkheid die de meeste mensen nooit onder ogen hebben gezien. Vrouwelijke pedofielen – bestaan die dan? Eerst de feiten: Vanessa George (39), getrouwd en zelf moeder van tienerdochters Pearl en Grace, was de belangrijkste schakel in een groep van ten minste drie kindermisbruikers die elkaar ontmoet hadden op het internet, via Facebook. Behalve George bestond de sex ring uit nog een vrouw, Angela Allen (39), een alleenstaande moeder met één kind uit Nottingham, en Colin Blanchard (38), een voor de tweede keer getrouwde zakenman uit Rochdale, vader van een dochtertje.

Vaststaat dat Vanessa George, door ouders beschreven als spontaan, vrolijk en in het bezit van ‘a bubbly personality’, sinds december 2008 zes maanden lang met haar mobiele telefoon foto’s van haar steeds extremere seksueel misbruik heeft gemaakt, en die beelden heeft uitgewisseld met Allen en Blanchard. De drie moedigden elkaar aan tot steeds wildere fantasieën en steeds gruwelijker gedrag. Allen, een ex-prostituee, was volgens de politie geobsedeerd door seks en kende geen enkel taboe. Een open uitnodiging aan iedereen die bij haar thuis haar dochtertje wilde komen verkrachten – waar voor zover de politie kon nagaan niemand gebruik van heeft gemaakt – was daarvan een voorbeeld. Ook Colin Blanchard hield er extreme seksuele fantasieën op na. Hij was in 2007 net afgevoerd van de lijst van zedendelinquenten, waarop hij in 2002 terecht was gekomen wegens bezit van tienerporno. Sindsdien, en al vóór zijn contacten met George en Allen, had hij onder liefhebbers een foto verspreid waarop hij seks had met zijn hond. Ter geruststelling, en heel Engels: de hond is inmiddels door de dierenbescherming in ‘een veilige omgeving’ ondergebracht.

Hoe dan ook, het waren de beelden op Blanchards computer die de activiteiten van dit trio bij toeval aan het licht brachten. Een collega op het werk die in Blanchards afwezigheid diens computer wilde gebruiken, trof daarop duizenden schokkende foto’s aan en lichtte meteen de politie in. Dat was in mei. Op 1 oktober zagen George, Allen en Blanchard elkaar voor het eerst in levenden lijve, als beklaagden in de rechtszaal, waar de rechter het drietal te verstaan gaf dat hij hun lange gevangenisstraffen gaat opleggen. In het bijzijn van de snikkende ouders op de publieke tribune deed de rechter ook een dringend beroep op George om een eind te maken aan de martelende onzekerheid van driehonderd gezinnen die niet weten of hun kind bij de slachtoffers hoort. Op de gevonden foto’s was de identiteit van de kinderen immers niet te onderscheiden. Maar George keek naar de grond en zei niets. De foto’s van haar en haar mededaders staan groot in de krant, voorzien van de koppen die de schandaalpers in zo’n geval uit de kast haalt: ‘Monster’ of ‘Pervert’.

In een algehele paniek van crèches die opeens het meenemen van mobieltjes-met-camera verbieden en de politie die zich hardop afvraagt of luiers verschonen niet voortaan door ten minste twee verzorgsters tegelijk moet gebeuren, proberen onderzoekers, gedragsdeskundigen en behandelaars het geluid van de rede te laten horen. Niet dat hun boodschap veel troost biedt. In grote lijnen zeggen ze hetzelfde: naar vrouwelijke pedofielen is weinig onderzoek gedaan en hun bestaan is onderbelicht. In de jaren tachtig was er één belangrijk Amerikaans onderzoek, waarvan de conclusie was dat wereldwijd twintig procent van alle – niet noodzakelijkerwijs seksuele – vergrijpen jegens kinderen gepleegd wordt door vrouwen. ‘Topje van de ijsberg’ is de uitdrukking die in dit verband veel wordt gebruikt.

“Eindelijk!” In de stem van Michelle Elliott, een kinderpsychologe die in 1985 in Londen de kinderbeschermingsorganisatie Kidscape oprichtte, is een zekere mate van genoegdoening te horen. Elliott voert al jaren campagne om aandacht te vragen voor kindermisbruik door vrouwen en schreef er in 1993 een boek over. Volgens haar heeft de maatschappij een blinde vlek voor het fenomeen: pedofielen zijn mannen – nooit vrouwen. En toch heeft Kidscape door de jaren heen honderden dossiers verzameld van slachtoffers – jongens én meisjes – van (seksueel) geweld door vrouwen. De ‘Little Ted-affaire’ bewijst definitief dat er ook slachtoffers van seksueel misbruik door vrouwen bestaan.

“Mensen die seksueel zijn misbruikt door een vrouw worden in het algemeen niet geloofd. Ook niet door hun behandelaars – hun huisarts, de kindermaatschappelijk werkers. Dat leidt tot een groot isolement bij de slachtoffers. Soms gaan ze zelf in de hulpverlening, en ik ken voorbeelden van behandelaars en maatschappelijk werkers die er pas voor uit durfden te komen dat ze zelf door een vrouw waren misbruikt toen ze werden geconfronteerd met soortgelijk misbruik bij een cliënt. Het is een enorm taboe.”

Elliott schat dat zeventig procent van de hulpverleners in denial is inzake het fenomeen. Ze kent het voorbeeld van een slachtoffer dat in een psychiatrische inrichting terechtkwam omdat ze haar babysitter beschuldigde van seksueel misbruik. In The Times vertelde een ander slachtoffer dat ze door haar moeder was misbruikt vanaf dat ze in de wieg lag tot ze zestien jaar oud was, en dat ze pas op haar dertigste haar huisarts in vertrouwen had durven nemen. De huisarts antwoordde dat ze ‘niet zo raar’ moest doen en zei: “Moeders misbruiken kinderen niet seksueel, je moet echt je fantasie wat beter leren beheersen.”

Jongens die misbruikt zijn door een vrouw hebben het al helemaal moeilijk. Zoals een van hen tegen de BBC zei: “Er is geen man die durft toe te geven dat hij misbruikt is door een vrouw!” Dat beamen ook de politie-experts die zich bezighouden met kinderporno en de verspreiding daarvan via internet. Hoofdinspecteur Graham Hill geeft bij het landelijke Child Exploitation and Online Protection Centre leiding aan de afdeling gedragskunde. Hij zegt dat aangifte door misbruikte jongens op vrijwel altijd achterwege blijft.

“Bij jongens vanaf een jaar of elf, twaalf die door een vrouw seksueel worden misbruikt wordt al gauw gedacht: waar klaag je over?” aldus Hill tegen de BBC. “Maar vrouwelijke daders komen veel meer voor dan algemeen wordt aangenomen. Wij instrueren onze mensen tegenwoordig om van het begin af aan alert te zijn op eventuele medeplichtigheid van de vrouw in een misbruiksituatie. Het is niet per definitie zo – zoals vaak wordt gesuggereerd – dat de vrouw alleen medeplichtig is omdat de man in het gezin dat van haar vraagt. Vrouwen kunnen uit zichzelf een seksuele belangstelling hebben voor kinderen. En vrouwen halen soms een man erbij om die belangstelling gemakkelijker in de praktijk te kunnen brengen.”

Vrouwen, zegt Elliott, misbruiken kinderen om dezelfde redenen als mannen: voor hun eigen seksuele bevrediging, om te overheersen of om er geld mee te verdienen. Net als mannen beroepen vrouwen zich vaak op het feit dat ze zelf als kind zijn misbruikt: hun eigen slachtofferschap wordt dan aangewend als rechtvaardiging van het misbruik. In haar boek The Female Sexual Abuser maakt Elliott korte metten met die redenering: er zijn vrouwen die seksueel misbruik plegen zonder zelf ooit slachtoffer te zijn geweest, en er zijn slachtoffers van seksueel misbruik die nooit zelf tot dergelijk gedrag overgaan.

Volgens hoofdinspecteur Graham Hill onderscheiden veel actieve vrouwelijke pedofielen zich alleen van mannen doordat hun misbruik zich niet afspeelt in de sfeer van sekstoerisme. Voor deze categorie hoeft dat ook niet: ze kunnen bij hun eigen en andermans kinderen komen in een beschermde omgeving. Zoals die van kinderdagverblijf Little Ted’s.

De ouders die hun baby’tjes (tot achttien maanden) daar aan Vanessa George toevertrouwden, schieten weinig op met die wetenschap. Tenzij de crècheleidster alsnog bekent welke kinderen zij precies heeft misbruikt en gefotografeerd, zullen zij nooit antwoord krijgen op de vraag of hún kind een van de slachtoffers was. De politie dacht eerst dat 313 kinderen uit 270 gezinnen tot de potentiële slachtoffers behoorden, maar na analyse van de foto’s die George heeft genomen – waarop ze de gezichten van de kinderen onherkenbaar heeft gemaakt – is het aantal kinderen dat blijkt te zijn gefotografeerd teruggebracht tot dertig. Maar de andere kinderen?

Kinderpsychiaters kunnen niet met zekerheid voorspellen wat het effect van het misbruik op individuele kinderen van zo’n jonge leeftijd kan zijn. Ze zeggen dat het uiterst moeilijk is om met de ouders te praten over wat er precies met de kinderen is gebeurd, ‘van stimulatie met de vingers tot masturbatie tot penetratie’. Maar waar de boodschap op neerkomt, is dat er bij de kinderen ‘iets kapot is gemaakt’, waardoor hun zelfbeeld beschadigd kan raken. Ook kan het vertrouwen van kleine kinderen in volwassenen – en dus ook in hun ouders, die voor baby’s bij uitstek de bemiddelende rol met de buitenwereld spelen – geschaad zijn. Waar ouders op gespitst moeten zijn, is mogelijk ‘onaangepast gedrag’ als de kinderen opgroeien. Woede, wrok en razernij kunnen het gevolg zijn als het kind volwassen wordt. Wat moeten de ouders met zulk advies? Welke tiener wordt niet eens ongericht razend? Welk kind gedraagt zich soms niet onaangepast? En komt dat dan door seksueel misbruik, of door iets heel anders?

Dr. Tanya Byron, een kinderpsychologe die in Groot-Brittannië bekend is van de televisieserie The House of Tiny Tearaways, waarin ‘moeilijke’ kinderen en hun ouders weer op het rechte pad werden geholpen, pleit voor langdurige hulp aan de ouders van de mogelijk misbruikte kinderen uit Plymouth. “Vooral om te voorkomen dat hun angsten op den duur gaan overheersen in hun omgang met de kinderen. Als ze bang zijn voor schade, dan is er altijd het risico dat ze problemen verkeerd gaan interpreteren, en dat kan nog grotere schade opleveren.”

Ouders zelf willen nauwelijks praten, omdat ze te ontzet zijn over wat er is gebeurd. De gedachte aan elke keer dat Vanessa George hun hun kind aanreikte, soms met een net verwisselde luier nog in de hand, is met terugwerkende kracht een marteling. “We zijn allemaal meer gaan drinken,” zei één vader. “Je denkt: als het mijn kind maar niet is. Maar je volgende gedachte is: dan is het misschien het kind van mijn buurman. En dan voel je je daar weer schuldig over.”

Een deskundige op het terrein van vrouwelijke pedofielen drukt het na dit gebeuren in Plymouth aldus uit: “Twintig jaar geleden spraken mensen nog met geen woord over seksueel misbruik door priesters. Op dat punt zijn we nu met vrouwelijke zedenmisdadigers.”