Vogelvrij

Verbanning was vroeger heel gewoon als middel om van ongewenste personen af te komen. Het was minder wreed dan foltering, de doodstraf of levenslange opsluiting in kerkers, en voor een gemeenschap een efficiënte manier om mensen weg te werken zonder vuile handen te maken. De helft van de Australiërs stamt af van misdadige ballingen. Nu de hele wereld is opgedeeld in naties met omschreven grenzen, kunnen mensen niet meer uit hun eigen land worden gezet. Ergens anders vrijwillig een nieuw bestaan opbouwen is hoe dan ook voor iedereen veel moeilijker geworden (zie de Afrikaanse emigranten die stuklopen op Fort Europa), en verbanning binnen de eigen landsgrenzen zorgt in toenemende mate voor problemen in het geval van ex-zedenmisdadigers.

In Amerika hebben veel staten verplichte registratie van uit de gevangenis ontslagen verkrachters en pedoseksuelen ingevoerd, wat betekent dat hun adres bij de gemeente bekend moet zijn en in veel gevallen ook voor buurtbewoners traceerbaar. Op die manier wordt de sociale controle opgevoerd en kunnen omwonenden hun veiligheidsmaatregelen nemen om hun kinderen te beschermen. Het probleem bij ex-zedendelinquenten is nu eenmaal een relatief grote kans op recidive. Als de wet in bepaalde staten toevallig minder streng is op het gebied van registratie, zijn er altijd alerte kinderbeschermingsclubs die de informatie op eigen initiatief verspreiden onder de buurtbewoners.

Sommige rechters verplichten een ex-zedendelinquent om gedurende het eerste half jaar van zijn herwonnen vrijheid een bord in zijn tuin te spijkeren met de tekst ‘Danger: registered sex offender lives here’. In Dade County (Florida) bevindt zich ergens onder een snelwegviaduct een tentenkampje van twintig voormalige seksdelinquenten die nergens een woning kunnen krijgen, omdat ze geen geld hebben om er een te kopen en geen enkele verhuurder hen toelaat. Dat er met deze extreme uitsluitingsmechanismen dingen misgaan, hoeft geen verwondering te wekken. Ex-misdadigers staan bloot aan pesterijen van buurtgenoten. Fouten in adresbestanden leiden tot agressie tegen ‘de verkeerde’. Kwajongens uit de buurt schroeven het schandbord uit de tuin los en plaatsen het in een andere tuin. Omdat de wetten voor seksueel misbruik sowieso strenger zijn in Amerika, treft de plicht voor ex-seksdelinquenten om zichzelf als zodanig kenbaar te maken ook tal van jonge mannen die niet veel meer op hun kerfstok hebben dan dat ze als tiener van zeventien of achttien wederzijds vrijwillige seks hadden met een meisje van veertien of vijftien (wat hun wel een half jaar gevangenisstraf kostte).

In Eindhoven heeft burgemeester Rob van Gijzel een 61-jarige vrijgekomen pedoseksueel de toegang tot de gemeente ontzegd, omdat hij recidive vreest en de man geen toezicht wil. Op het eerste gezicht lijkt de burgemeester simpelweg de hete aardappel te exporteren naar andere gemeentes. Zijn de kinderen van Tilburg of Weert niet evengoed het beschermen waard als de kinderen van Eindhoven? Uitsluiten van de buurt waarin de slachtoffers de dader weer dagelijks tegenkomen is een redelijke maatregel, maar een hele stad tot verboden gebied verklaren, vormt een enorme inbreuk op iemands burgerlijke vrijheden.

Het probleem zit dan ook vooral in het feit dat de man nog niet formeel is vrijgelaten. Hij voert op dit moment een rechtszaak over de verplichting die hem is opgelegd om zich na zijn invrijheidstelling vijf jaar lang te onderwerpen aan stringent toezicht van de reclassering. Hij heeft daar geen zin in omdat hij dat overbodig vindt, en voert daar een cassatieprocedure over! Tja, zolang er nog geen duidelijkheid bestaat over hoe vrij of hoe gebonden iemand zich mag/moet gedragen na het uitzitten van een gevangenisstraf, is het niet vreemd dat een burgemeester het zekere voor het onzekere neemt.

Follow-uptoezicht voor ex-seksdelinquenten, vooral voor de pedo’s onder hen, is de enige manier om iets van maatschappelijke reïntegratie mogelijk te maken. Uitsluiting en verbanning zijn schijnoplossingen, waar noch de balling, noch zijn toekomstige woonomgeving mee is gebaat. Belangrijker nog dan formeel toezicht van reclasseringsambtenaren zijn sociale relaties. Als er vrijwilligers te vinden zijn voor menselijke contacten met lustmoordenaars achter de tralies, waarom dan geen buddy-achtige filantropen voor vrijgekomen pedo’s? Iemand is nooit alleen maar een monster, en wie overal wordt uitgekotst, wordt er alleen maar valser op.