Gezagsproblemen: volwassenen geweerd uit de speeltuin
In het Britse Watford mogen volwassenen sinds kort niet meer in de speeltuin komen. Het is volgens de gemeenteraad te riskant: ze zouden wel eens aan de kinderen kunnen zitten. “De ouders mogen hun kinderen alleen vanachter een hek bekijken, als in een dierentuin,” zo vertelde de Britse socioloog Frank Furedi gisteren tijdens een lezing in Amsterdam. Hij waarschuwt ons: “Let maar op, dat gaat hier over drie of vier jaar ook gebeuren.”
Furedi is Engelands beroemdste socioloog. Hij schreef onder andere Paranoid Parenting (2001) over overbezorgde ouders en The Politics of Fear (2005), over politici die burgers voortdurend bang maken met doemverhalen. Furedi is een ster aan de andere kant van de Noordzee. Zijn gezag is zo groot dat zowel Labour als de Conservatieven hem om advies gevraagd hebben over hun onderwijsbeleid, zo vertelde hij gisteravond gniffelend aan een volle zaal in de Rode Hoed. Onder de aanwezigen was onder andere Frits Bolkestein.
Furedi’s nieuwste – en veelbelovende onderwerp – is gezag of beter gezegd: het gebrek aan gezag. Vrijwel niemand heeft nog echt gezag, stelt Furedi: ouders niet, leraren niet, politieagenten niet en politici al helemaal niet. Dat is wereldwijd een enorm probleem, want burgers eisen tegelijkertijd wel dat de overheid ons beschermt tegen alle mogelijke gevaren. Furedi ging niet in op de Nederlandse situatie, maar de voorbeelden lieten zich moeiteloos aanvullen. De overheid moet ons beschermen tegen alle mogelijke financiële risico’s, maar het grote publiek vertrouwt Wouter Bos en Nout Wellink voor geen cent. Het gezag van Wellink brokkelt met de dag verder af. We willen niet dat onze kinderen ziek worden, maar grote groepen Nederlanders accepteren de vaccinaties niet: ze vertrouwen niet meer op het gezag van artsen en experts – laat stáán de minister van Volksgezondheid.
Niet meer aanraken
De overheid vertrouwt op haar beurt burgers en professionals niet meer. Natuurlijk gezag, gebaseerd op ervaring, opleiding en leeftijd, wordt vervangen door regels. De speeltuin in Watford is een triest dieptepunt, maar geen uitzondering: op veel Britse scholen mogen leerkrachten leerlingen niet meer aanraken, daarvoor zijn aparte assistenten die een opleiding van drie maanden hebben gevolgd. Agenten móeten iedere hangjongere beboeten en registreren, ze mogen niet meer zoals vroeger besluiten om ze alleen te waarschuwen. Het eigen oordeel van de professional is ondergeschikt gemaakt aan protocollen.
“Het gevolg is dat ze tachtig procent van de tijd met administratie bezig zijn, in plaats van rechtstreeks met de burger,” vertelde Furedi. Docenten worden niet meer beoordeeld op de vraag of ze hun leerlingen iets inhoudelijks bijbrengen, maar of de leerlingen ‘learning outcomes‘ en ‘skill outcomes’ hebben verworven. Het publiek in de Rode Hoed lachte zuur mee: het Nieuwe Leren heerst in Groot-Brittannië kennelijk nog erger dan hier. Kinderen zitten daar zelfs in sollicitatiecommissies voor nieuwe leraren. Wat voor gezag heb je dan nog, als leraar? vroeg Furedi zich af. Hij stelt krankzinnige bureaucratische eisen op zijn universiteit regelmatig aan de kaak. Furedi krijgt dan bijval van collega’s die zeggen ook boos te zijn, maar niet durven te protesteren. “Ik zeg dan dat ze wel moeten protesteren. We leven niet in Stalinistisch Rusland, je wordt niet ontslagen als je je mening uit.”
Nieuw: de ecologie-abortus
Het onderliggend probleem is een misantropisch wereldbeeld, volgens Furedi: we hebben tegenwoordig een zeer negatief beeld van de mens. “Let maar eens op hoe vaak je het woord ‘irreversible’ (onomkeerbaar) tegenkomt als het gaat om menselijk handelen.” Of Google maar eens op ‘human impact’, zo adviseerde Furedi. Dat levert miljoenen hits op, en allemaal negatief. Met andere woorden: menselijk handelen is per definitie negatief. De komst van een baby is geen blijde gebeurtenis meer, er moet direct een carbon footprint berekend worden.
Er zijn zelfs al vrouwen die een kind geaborteerd hebben uit ecologische overwegingen. Furedi: “Geloof me, ik ben voor het recht op abortus. Maar niet om de CO2-uitstoot omlaag te brengen.” Een ingekorte versie van de lezing van Furedi staat komende zaterdag in NRC Handelsblad. Een terugblik op de lezing zal binnenkort hier te vinden zijn.
