Alles ligt op straat

Een experiment. Kun je op basis van voor iedereen toegankelijke online-informatie van een willekeurig iemand een portret schrijven? Een portret dat zo’n beetje dezelfde reikwijdte, diepte en gedetailleerdheid – zo niet meer – heeft als de portretten van bekende Nederlanders die je doorgaans leest in een blad als HP/De Tijd?

Het idee achter dit experiment begon met verbazing. Verbazing over het gemak waarmee mensen de meest intieme details over hun privéleven rondstrooien op sociale-netwerksites als Twitter, Hyves, Facebook, Flickr en LinkedIn. En dat terwijl het ondertussen genoegzaam bekend mag zijn dat het niet erg verstandig is om veel privacygevoelige informatie op sociale netwerken achter te laten. Bijna elke week lezen we ‘grappige’ nieuwsberichten over hoe mensen hun baan kwijtraken dankzij gnante details op hun Hyves- of Facebookpagina. Of extremer: passiemoorden naar aanleiding van ex-geliefden die plotsklaps hun ‘relationship status’ op Facebook veranderen, zijn in de VS inmiddels vertrouwde kost. Het AD meldde onlangs dat een kwart van de personeelsmanagers in Nederland sollicitatiebrieven zonder pardon weggooit als ze de naam van de sollicitant googlen en iets tegenkomen wat ze niet zint.

Laat er geen misverstand over bestaan: sociale-netwerksites zijn niet voor niets zo populair (ik maak er zelf met veel plezier gebruik van). Ze zorgen – bijvoorbeeld – dat je heel makkelijk op de hoogte blijft van waar je vrienden zich mee bezig houden, ze laten je contact houden met familie, vrienden en vooral vage kennissen zonder dat je nou per se heel veel tijd en energie in het onderhouden van die relaties hoeft te steken.

Maar het simpele besef dat je al die persoonlijke informatie die je via sociale-netwerksites uitwisselt, heel makkelijk kunt afschermen voor vreemden, lijkt nog altijd te ontbreken. Misschien zijn dat beginnersfouten. Misschien maken alleen mensen die nog niet zo goed snappen hoe die sociale-netwerksites werken, hun Facebook-profielen en Twitter-updates voor iedereen zichtbaar, maar ik betwijfel dat. De trend is niet naar meer afscherming van privacy gevoelige data, maar eerder tegenovergesteld. Zo introduceerde Hyves onlangs een service getiteld ‘Nu in Nederland’, een publiek toegankelijke lijst met zogenaamde WieWatWaars, berichten die Hyvers elkaar sturen. Fascinerend hoor, om in real time te zien waar Hyvers met elkaar over kletsen, maar zou iedere Hyver zich realiseren dat zijn berichten nu voor heel Nederland zichtbaar zijn (zoek voor de grap eens op ‘zoenen’ en je begrijpt wat ik bedoel)? En ook Facebook, internationaal de grootste netwerksite, is van plan privéberichten doorzoekbaar te maken. Een tamelijk schrikbarende gedachte, maar algemene verontwaardiging daarover ontbreekt.

Vandaar dit experiment. Laat nu eens gewoon zien hoeveel informatie er over een willekeurig persoon te vinden is. Natuurlijk had dit verhaal nog meer zeggingskracht gekregen als ik alles wat ik had gevonden ook had gepubliceerd, maar dat stuit toch op een aantal ethische bezwaren. Want ik vind dat het ‘slachtoffer’ van dit experiment recht heeft op zijn privacy – ook al heeft hij zo’n 95 procent van de informatie waarop dit portret is gebaseerd zelf openbaar gemaakt op internet (en de resterende vijf procent zijn vrienden). En dus heb ik namen, tijden en plaatsen veranderd. En misschien is dit portret extreem, maar denk maar niet dat dit u niet zou kunnen overkomen. Wanneer u actief bent op internet en zichzelf weleens gegoogled hebt, dan weet u dat ik ook over u informatie had kunnen vinden die u liever voor u had gehouden.

Wilde dit verhaal enige zeggingskracht hebben, dan moest de selectie van de persoon werkelijk willekeurig zijn. Maar hoe vind je een willekeurig onbekend iemand? Je moet ergens beginnen, tenslotte. Ik wilde uiteraard iemand vinden waarvan ik redelijkerwijs kon verwachten dat hij of zij online informatie over zichzelf zou hebben achtergelaten (en dus moest hij lid zijn van ten minste één netwerksite). Uiteindelijk koos ik voor dit begin: het intikken van het zoekwoord ‘vakantie’ op Flickr, de site waarop je foto’s kunt delen met vrienden en onbekenden. Mijn gedachte: als iemand zijn vakantiefoto’s met onbekenden deelt, dan zal er vast wel meer informatie over hem of haar te vinden zijn. Zo gezegd, zo gedaan.

De eerste hit die ik op mijn zoekopdracht kreeg, was de foto hier op de linkerpagina (8262 keer bekeken) en ik wist dat ik mijn willekeurige onbekende te pakken had. De grijns op het gezicht van de jongen, de ontblote, artificieel ogende borsten van het meisje en haar wat wazige blik – hier moest een verhaal te vertellen zijn.

Mag ik u voorstellen aan Xander Dirks, een 22-jarige student ‘communicatie’ aan de Fontys Hogescholen.

Eerst maar even de harde data. Xander Dirks is bepaald geen beroemdheid op internet. Zijn naam levert een teleurstellende 232 hits op Google op, maar gelukkig heeft Xander een Hyves-pagina, een Twitter-, Flickr-, en LinkedIn-account en een eigen (verwaarloosde) weblog. Dit is duidelijk na een uurtje zoeken: Xander is op 22 oktober 1986 geboren in Goirle, Noord-Brabant, waar hij nog steeds bij zijn ouders woont. Xanders e-mailadres is [email protected], zijn skypenaam is ‘zijnvoor-naam+zijngeboorteplaats’ en zijn mobiele telefoonnummer is 06-XXXX0427. Omdat Xander ooit met een eigen weblog is begonnen, waarop helaas nog geen tien bijdragen te vinden zijn, is zijn huisadres bekend bij databank ‘Whois’: Stationsstraat 14 te Goirle, volgens Google Maps een leuk vrijstaand huis met uitzicht over weilanden aan de rand van het dorp. Xander traint de F-pupillen van de plaatselijke voetbalvereniging. Hij drinkt Absolut Vodka en eet Pringle- en Dorito-chips, heeft een Apple-computer, belt met een iPhone bij Telfort, kijkt naar BNN en MTV, luistert naar Amy Winehouse, Coldplay en U2 (waarvan hij onlangs een concert heeft bezocht), draagt H&M, eet ijs van Häagen-Dazs en koopt zijn meubels bij Ikea.

Zoals gezegd studeert Xander communicatie. Hij wil copywriter worden en daartoe heeft hij recentelijk een stage afgerond bij een reclamebureau in het zuiden des lands. In 2010 hoopt hij af te studeren. Ook heeft Xander aspiraties als fotomodel. Vol trots meldt hij dat een foto van hem is gebruikt op de website van zijn hogeschool. Ook biedt hij van copyright gevrijwaarde foto’s van zichzelf aan op de stockfoto-website stock.xchng. Een van zijn grootste dromen is ooit een boek te schrijven. Uiteraard wil hij graag beroemd worden. Xander zegt vaak dingen, vindt hij zelf, die hij niet meent.

Xander figureert veelvuldig in YouTube-video’s en Flickr-foto’s die een vriend die luistert naar de merkwaardige naam Res.tau.rant online heeft gezet. Of is Res.tau.rant een schuilnaam voor Xander zelf? Ik kan daar geen uitsluitsel over geven, maar feit is dat waar Xander gaat zijn vriend Res.tau.rant ook is. Res.tau.rant. heeft op YouTube een filmpje gezet van het interieur van een appartement in Siofok in Hongarije (waar bovenstaande foto is genomen). Naast door drank uitgetelde vrienden die laveloos op hun bed liggen, zien we de maker van het filmpje in het voorbijgaan in de spiegel van de badkamer. Het beeld is wazig, maar de maker lijkt wel verdacht veel op Xander zelf. Zijn grijns komt in ieder geval heel bekend voor. Tel daarbij op dat Res.tau.rant’s eigen website wordt gehost op het domein van Xanders weblog en het ligt toch wel erg voor de hand dat Res.tau.rant en Xander dezelfde persoon zijn.

Xander komt op meer dan 1000 Flickr-foto’s van Res.tau.rant voor. Bladerend door die foto’s begin je Xander langzaam te leren kennen. Xander is een aantrekkelijke jongen met een schitterend gebit. Dat blijkt niet alleen uit de vele foto’s waarop hij altijd met zijn ‘winning smile’ te zien is, maar ook door de röntgenfoto die hij in mei 2007 van zijn tandarts kreeg en op zijn Flickr-account zette. Xander is een goedgehumeurd mens; nooit zie je hem chagrijnig kijken, de foto’s waarop hij niet lachend te zien is, zijn zeldzaam. Ik denk niet dat ik overdrijf als ik zeg dat Xander een feestbeest en een gezelschapsmens is. Hij is een echte Brabander die uiteraard uitbundig carnaval viert – dit jaar ging hij als skelet verkleed. Voor hem geen groter genot dan met een stel vrienden een kroegentocht organiseren (zijn favoriete kroegen zijn De Blauwe Leeuw en Café D’n Neut in Tilburg). Op vakantie gaat hij met een vast vriendenclubje en hij heeft een uitgesproken voorkeur voor badplaatsen waar je veel en goedkoop kunt uitgaan: Salou en Lloret de Mar in Spanje, Albufeira in Portugal en Siofok in Hongarije.

Maar al dat feesten en zuipen gaat Xander de laatste tijd toch niet in de koude kleren zitten. Zijn conditie gaat hard achteruit. Hij voelt zich schuldig dat hij niet genoeg beweegt. Op 25 juni besluit hij dan eindelijk maar weer eens naar de sportschool te gaan waar hij sinds 2005 al niet meer was gesignaleerd. Tevreden twittert hij de weken daarna over zijn sportschoolbezoekjes.

Tot slot, hoe zit het nou met Xander en de liefde? Heeft hij een vaste vriend of vriendin? Hij gaat graag innig met meisjes op de foto. De ene na de andere jonge vrouw – ik tel in een half jaar foto’s op Flickr meer dan tien verschillende – hangt om zijn nek, maar of dat nu spontane gezelligheid is of toch iets meer, valt lastig uit te maken. Feit is dat Xander eigenlijk niet zo goed weet of hij op jongens of meisjes valt. Op Jyte, een site waarop deelnemers kunnen stemmen over allerhande stellingen, zegt Xander namelijk dat hij twijfelt aan zijn geaardheid.