Vier onderzoeken, één slachtoffer

De belastingbetaler kan opgelucht ademhalen. Met een beetje pech had het gisteren kostbare wachtgeldregelingen geregend. Het kabinet, het college van B&W van Amsterdam en burgemeester Gerd Leers van Maastricht bibberden allen in afwachting van kritische rapport over politiek explosieve schandalen. Langs de zijlijn hoopte Edwin de Roy van Zuydewijn eindelijk op rehabilitatie en schadevergoeding door een onderzoek van de Nationale Ombudsman. Uiteindelijk was het alleen Leers die zijn ambtsketting moest inleveren wegens zijn Bulgaarse vakantievilla. Job Cohen en de zijnen beaamden braaf dat ze het met de wijsheid van nu de Noord-Zuidlijn heel anders aangepakt zouden hebben. Daarmee konden ze lekker blijven zitten tot aan de raadsverkiezingen. Balkenende begon eerst koppig te ontkennen dat er iets mis was het Irak-besluit, maar besloot toen wijselijk dat deemoedig meebuigen beter was. Ook het onderzoek van de Ombudsman heeft geen ambtelijke of politieke koppen doen rollen-laat staan dat er iemand op het paleis de gevolgen ondervindt van het langdurig pesten van De Roy.
Alleen Leers is dus gesneuveld. Waarom hij wel en de rest niet? Deze vier affaires bevestigen een paar oude politieke lessen.
Ten eerste: ‘might is right.’ Een ploeg ministers of een heel college staan sterker dan een eenling. Wie zelf op een hoge morele troon klimt, zoals Leers heeft gedaan in zijn strijd tegen de Limburgse vriendjescultuur, krijgt het zwaarder te verduren dan ‘normale’ politici. Cohen heeft niet zoveel pretenties. Hij noemt zichzelf gewoon ‘een amateur’ en blijft lekker zitten. En de derde les is: hoe kleiner het probleem, hoe groter de ophef. Welbeschouwd gaat het natuurlijk nergens over, die kwestie met die villa van Leers in Bulgarije. De Noord-Zuidlijn en de oorlog tegen Irak zijn daarentegen Serieuze Kwesties. Kennelijk zijn die kwesties zo groot dat ze uiteindelijk niet meer behapbaar zijn voor volksvertegenwoordigers. Dan maar liever ruzieën over een tweedehands brandweerauto voor Bulgarije.