Rauw maar prachtig

In het Franse drama Un prophète ziet geweld er anders uit.

We zien hoe twee mannen verwikkeld zijn in een worsteling op leven en dood. De ene man probeert met behulp van een scheermesje een slagader in de keel van de ander te raken. Het duurt geruime tijd voor dat lukt en het bloed in ritmische golven uit de keelwond komt spuiten. Het is zo’n scène waarbij je de neiging moet onderdrukken de andere kant op te kijken. Maar de camera weet van geen wijken. De langdurige worsteling is met klinische precisie vastgelegd. Geen rook, geen kogelinslagen, geen explosies. Eén scheermesje. Eén dode. Deze vechtpartij is van elke glamour gespeend. Het geweld oogt rauw, banaal en onaangenaam.

De meeste bioscoopgangers hebben een voorkeur voor zorgeloos geweld van de eerste categorie en zullen geneigd zijn met een wijde boog om een grimmig drama als Un prophète heen te lopen. Toch jammer. Dan mis je een indrukwekkende, aangrijpende en indringende film.

Un prophète won vorig jaar de Grote Prijs op het festival van Cannes, en sleepte daarna nog eens zeven andere onderscheidingen in de wacht. Dat aantal zal de komende maanden vermoedelijk nog verder toenemen. Zo’n publicitair duwtje in de rug kan deze film ook wel gebruiken, want dit is geen gemakkelijke kost. Un prophète toont op een directe en onopgesmukte manier hoe het eraan toe gaat in een Franse gevangenis.

Hoofdpersoon is de scharrelaar en kruimeldief Malik, een Franse analfabeet van Noord-Afrikaanse komaf die veel tijd in tehuizen en jeugdgevangenissen heeft doorgebracht. Als Malik bij aanvang van de film tot zes jaar gevangenisstraf wordt veroordeeld, is hij negentien. Hij zal zijn straf dus bij de ‘grote jongens’ moeten uitzitten. Malik probeert in de gevangenis te overleven door loopjongen te worden van een groepje Corsicaanse maffiosi. Langzaam maar zeker werkt hij zich omhoog binnen de hiërarchie.

Regisseur Jacques Audiard speelt een subtiel spel met de verwachtingen en sympathieën van de kijker. We ontkomen er niet aan partij te kiezen voor de underdog. Malik moet zich staande zien te houden in een genadeloze omgeving, en onwillekeurig voelen we voldoening als het hem lukt macht en aanzien te verwerven in de gevangenis. Maar gaandeweg dringt het besef door dat onze ‘held’ zich alleen kan handhaven door even hard en nietsontziend te worden als zijn medegevangenen.

Un prophète is een prachtige, heftige film. Een stomp in je maag die je lang zal heugen.

Un prophète. Regie: Jacques Audiard. Vanaf 4 februari in de bioscoop.

1 Inglorious Basterds (-) – Quentin Tarantino

2 De storm (-) – Ben Sombogaart

3 The Final Destination (-) – David R. Ellis

4 Lover or Loser (-) – Dave Schram

5 Up (1) – Pete Docter & Bob Peterson

6 Millenium: Man som hatar kvinnor (9) – Niels Arden

7 Gamer (-) – Mark Neveldine & Brian Taylor

8 Voetbalvrouwen 3 (-)

9 The Taking of Pelham 123 (2) – Tony Scott

10 9 (-) – Shane Acker