Liefde voor de Heer
Het moet een hard gelag zijn voor paus Benedictus XVI om op zijn oude dag nog in opspraak te raken vanwege seksschandalen. Joseph Ratzinger ligt onder vuur omdat hij als aartsbisschop van München begin jaren zestig niet optrad tegen het misbruik van een pedofiele geestelijke. Als prefect van de Congregatie van de Geloofsleer in het Vaticaan ondernam hij ook al niets tegen een Amerikaanse priester die tussen 1950 en 1974 tweehonderd dove jongens heeft verkracht. Het zijn niet de enige schandalen die de kerk plagen. Vergelijkbare verhalen duiken op in Duitsland, Oostenrijk, Nederland en Australië, en Benedictus zag zich gedwongen om in een herderlijk schrijven de onverkwikkelijke praktijken binnen de Ierse kerk aan de kaak te stellen. Zoiets heeft een paus nooit eerder gedaan.
Voor de buitenwereld gaat zo’n spijtbetuiging niet ver genoeg. Die ziet het liefst een knieval van het Vaticaan, en eist dat de kerk schoon schip maakt door volledige openheid van zaken te verschaffen. De katholieke kerk moet niet denken dat zij boven de wet staat. De atheïstische schrijver Christopher Hitchens deed zelfs een oproep de paus te arresteren. Allerwegen wordt er schande gesproken van een wegkijkcultuur, waarbij machtsmisbruik door geestelijken met de mantel der liefde wordt bedekt om de naam van de kerk te beschermen. En dat door een instantie die zich op haar morele autoriteit laat voorstaan. Geen wonder dat afvalligen en ongelovigen de paus aan het kruis willen nagelen, en dat de kerk zelf alle negatieve publiciteit als een lastercampagne ervaart. Geen wonder dat de media zich in de hele affaire verlustigen. Hoe meer schijnheiligheid, hoe beter.
Wat opvalt, is de ruimte die kritische katholieken of wat daarvoor doorgaat geboden wordt om hun zegje te doen. In het discussieprogramma Buitenhof sprak PvdA-politicus Frans Timmermans, die zelf ooit is misbruikt, in afstandelijke termen over het katholicisme in zijn Limburgse geboortestreek. Het was niet meer zijn kerk, maar nog wel zijn geloof. Het zijn steeds de critici van de kerk die de norm zijn. Iets vergelijkbaars zagen we toen in de Sint-Janskathedraal van Den Bosch uit de kast gekomen en praktiserende homoseksuelen onder aanvoering van PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen (ook een Limburgse) tijdens de hoogmis het recht op de hostie eisten. Het zijn vertoningen van een nieuw soort geloofsstrijd: die tussen een verschrompeld katholicisme dat wordt afgedaan als reactionair, bekrompen en totalitair, en een ‘cultuursocialisme’ dat zich afficheert als bevrijdend en vooruitstrevend. De overeenkomst tussen beide is dat ook het hedendaagse socialisme met geloofsafval te kampen heeft en de homostrijd als laatste zaak aangrijpt om de eigen taboedoorbrekende progressiviteit te bewijzen. En wat is de Gay Parade anders dan een luidruchtige, varende processie van hedonistisch modernisme?
De openbaarheid waarmee promiscuïteit en homoseksualiteit tegenwoordig worden gevierd, werpt een vreemd licht op alle verontwaardiging rond de kerkschandalen.
Het is geen nieuws dat er binnen de beslotenheid van de kerk dingen gebeurden die het daglicht niet konden velen, en alle zaken zijn al jaren oud: een heterdaadje is er niet bij. Tegelijk wordt er weggekeken voor alle misstanden in de prostitutie die in alle openheid plaatsvindt, dus het is naïef om te denken dat ‘transparantie’ schoon schip zal maken. En is het echt zo erg als meneer pastoor een keer aan de piemel van een lieve jongen heeft gezeten? Kunnen die niet tegen een stootje? Als Roman Polanski zich aan kleine meisjes vergrijpt, bestaat daar begrip voor; het gaat om een filmmaker en kunstenaar, en die worden niet alleen sneller in verleiding gebracht, maar zijn er om grenzen te doorbreken. Maar als een geestelijke zoiets doet, en een kerkleider daarvoor de ogen sluit, is de wereld te klein. Dan ontstaan er levenslange trauma’s bij de slachtoffers, bestaat er geen verjaring meer, en moeten de daders alsnog aan het kruis, een aandrift waar het gemene volk tweeduizend jaar geleden ook al last van had.
Niet dat ik voor vergeving pleit voor een pastoraal hulpverlener die zich op gehandicapten uitleeft. Maar stel je een pater voor die ook een keer te intiem is geweest met een beminde gelovige of in zijn liefde voor de Heer. Zou u dat opbiechten of voor klokkenluider spelen als u er lucht van kreeg? Dat blijft het vreemde bij de roep om openheid. Dat is een seculiere eis, voor in het hier en nu. Maar een geestelijke die in de fout is gegaan en heeft gezondigd, draagt een verschrikkelijk geheim met zich mee, en weet dat de echte afrekening na zijn dood nog moet komen. Want in tegenstelling tot de wereldse autoriteiten ziet God alles. Daar helpt geen enkele doofpot tegen.
