Spring naar de content

Verkiezingen in België onder de loep (2)

Het is zover, België kent in juni (op de 13e, om precies te zijn) weer eens verkiezingen. Voor de Nederlander is het quasi onmogelijk om een touw aan de Belgische politieke crisis vast te knopen. Toch poogt HP/De Tijd in een korte beschouwing soelaas te brengen (klik hier voor deel 1). Deze week deel 2: Hoe de regering uiteindelijk toch tot stand kwam, de populariteit van de partijen N-VA en Ecolo en het gebrek aan staatsmanschap van Yves Leterme.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Het eerste kabinet Leterme werd op 20 maart 2008 door de Belgische koning beëdigd. Die regering is tot stand gekomen na 194 dagen formeergesprekken, een Belgisch record. In die onderhandelingsperiode was sprake van zoveel onderling wantrouwen, zoveel lekken naar de pers en zo weinig zin voor compromis dat het bijna onmogelijk leek dat de mensen verantwoordelijk voor deze onzin ooit samen in een regering zouden belanden. Leterme I bleek dan ook een doodgeboren kind.

In juli 2008 heeft Leterme voor de eerste keer het ontslag van zijn regering aan de koning aangeboden, door het uitblijven van een oplossing voor het eeuwige struikelblok BHV. Uiteindelijk kon Leterme nog een tijdje zijn wanprestatie voortzetten. Op 22 december 2008 kwam Leterme I compleet ten val.

Het dossier dat voor eeuwig het vertrouwen in Leterme ondermijnde, voor zover er ooit vertrouwen is geweest, is dat van de Fortis-zaak. Het was voor Leterme van symbolisch belang om te slagen in de redding van de noodlijdende bank, aangezien hij bij elke andere regeringsmaatregel tot dusver was gefaald. Zoals bekend werd Fortis uiteindelijk met belastinggeld van de Benelux gevrijwaard.

Na enkele dagen al besloot de Belgische regering Fortis te verkopen aan BNP Paribas. Bij die verkoop werd geen rekening gehouden met de Belgische aandeelhouders van de bank, die prompt een proces aanspanden tegen de Belgische overheid. Dat proces liet zich kenmerken door de afwezigheid van één van de drie aangestelde rechters.

De afwezige rechter wou een gunstig vonnis voor de regering vellen; de andere twee zetten haar onder druk om dit niet te doen. Later bleek dat de afwezige rechter haar man had geïnformeerd over de gang van zaken in het proces. Haar man was regeringscommissaris voor CD&V, de partij van Leterme. Hij lichtte Letermes entourage in over de verwikkelingen.

Ex-premier Leterme zou vervolgens de toenmalig minister van Justitie, CD&V’er Jo Vandeurzen, aangemaand hebben om de procureur-generaal te bellen met de vraag of het proces correct verlopen was. En of het niet opnieuw kon gevoerd worden, omdat één van de rechters afwezig was (ditmaal hopelijk met een gunstige uitslag voor de regering). Dat telefoontje kwam er, en met dat telefoontje werd de schending van de scheiding der machten voltrokken.

Leterme trad af en er volgde een periode van ‘rustige vastheid’ (een eufemisme voor de kalme voortzetting van het non-beleid) onder christendemocratisch veteraan Herman Van Rompuy. Van Rompuy werd weggeplukt als Kamervoorzitter om de premierfunctie te vervullen, maar vertrok net zo abrupt als hij aan boord van de Belgische trekschuit werd gehesen. Als voorzitter van de Europese Raad hoef je je over het failliete België slechts in geringe mate zorgen te maken natuurlijk.

Vijf maanden na de start van Van Rompuy I waren er, naast Europese verkiezingen, gemeenschapsverkiezingen in België. Dat betekent dat Vlamingen, Walen, Brusselaars en Duitstaligen elk voor hun eigen beleid, onafhankelijk van de overkoepelende federale regering en parlement, moeten stemmen. Gemeenschapsverkiezingen zijn de beste graadmeter voor toekomstige federale verkiezingen.

In Vlaanderen kwam N-VA als morele winnaar uit de bus. Met de in gortdroge humor grossierende kopman Bart De Wever toonde deze modern conservatieve, nationalistische partij zich bevrijd van het juk van voormalig kartelpartner CD&V. De verkiezingen voor het Vlaamse Parlement in 2009 bleken vooralsnog het orgelpunt voor de jonge partij, toen ze er met 10 zetels op vooruitging. De huidige Vlaamse deelregering bestaat nu uit CD&V, sp.a (Vlaamse socialisten) en de manschappen van De Wever.

Ecolo werd de morele winnaar in Wallonië. De centrumlinkse groenen zagen zich van hun eerste deelname aan de Waalse regering verzekerd. Hun charismatische leider, de zelfverklaarde katholiek Jean-Michel Javaux, is één van de meest welwillende onderhandelaars van het Waalse kamp wat Vlaamse eisen betreft. Zijn partij heeft het echter nog niet tot de federale regering (de overkoepelende regering) geschopt. Misschien komt daar tijdens de volgende verkiezingen verandering in.

Volgende week: de val van het Vlaams Belang, de rol van de centrumpartijen en een verkiezingsprognose.