Het schijnvandalis me van PowNed
Hoe anders is de omroepwereld twee maanden na de lancering van PowNed? Trilt het Mediapark op zijn grondvesten of is PowNed geruisloos aangeschoven in het rijtje AVRO, VARA, VPRO? Open brief aan presentator en kersverse omroepbaas Dominique Weesie.
Beste Dominique,
Het is je gelukt! De droom van een nieuwe omroep is bewaarheid geworden! Laten we daar allereerst even, in alle beleefdheid, bij stilstaan en je daarmee alsnog feliciteren. Elke werkdag rond kwart voor elf kan heel Nederland zich op Nederland 3 circa twintig minuten te goed doen aan het Nederland volgens PowNed.
In de vorige zin zat drie keer het woord ‘Nederland’, en dat lijkt – gezien de aard van jullie dagelijkse nieuwsrubriek – allesbehalve toeval. In het universum van PowNews begint het nieuws namelijk niet als er ergens op de wereld een enorme ijsschots smelt, een dier uitsterft of een grote wetenschappelijke doorbraak plaatsvindt, maar wordt het jachtterrein bewust vernauwd tot ons lieve, kneuterige kikkerlandje en dan nog (als het even kan) tot de bijzaken die er in dat kikkerlandje gebeuren. Alsof alles buiten de heg rond het schoolplein niet ter zake doet. Lekker overzichtelijk!
Terwijl de wereld globaliseert, jongeren hongerig naar het buitenland kijken om te studeren en het overgrote deel van ons nationale inkomen via de export (dus via het buitenland) wordt verdiend, richt PowNed de camera met ijzeren consequentie op de Hoekse en Kabeljauwse twisten en sentimenten in onze eigen achtertuin. Alles wat voorbij Lobith, Venlo of Baarle-Nassau gebeurt, wordt bij PowNews rechtstreeks in de prullenbak gegooid. Je zou het als een statement kunnen kwalificeren, maar je zou het ook een georganiseerde vorm van regressie kunnen noemen in een tijd dat tachtig procent van onze wetgeving in Brussel in elkaar wordt getimmerd.
Jouw plek achter de nieuwsdesk, Dominique, getuigt van een al even claustrofobische voorkeur. Ik kan de belijning op de studiovloer vanuit mijn luie bank niet waarnemen, maar elke avond sta je op exact hetzelfde tijdstip weer exact op datzelfde kruis (of is het een piepklein vierkantje?) met exact datzelfde smoelwerk exact dezelfde slagzinnen op te dreunen met exact hetzelfde formaat kaartjes in je fikken. Het is dat de nieuwsitems dagelijks vers worden ingevlogen en niet elke aflevering wordt gelardeerd met hetzelfde non-nieuws over Kim Holland, Dries Roelvink of een andere matig begaafde BN’er, anders zou je elke aflevering van PowNews straffeloos in de herhaling kunnen gooien.
Jouw levenloze mimiek doet me nog het meest denken aan die van Dr. Spock, het Star Trek-personage dat – net als jij – onder alle omstandigheden op een nimmer falend snoer met zwakstroom lijkt aangesloten. Het dorre voor je uit kijken begint bijna uit te groeien tot een intrigerend wezenskenmerk van je manier van presenteren, en ik zou persoonlijk best een prijs in het leven willen roepen voor de Meest Onverstoorbare Nieuwspresentator van het Jaar. Maar o wat wordt die handicap/kwaliteit pijnlijk wanneer je poogt een (veelal ingestudeerd) dolletje te maken met een van je kompanen aan de andere kant van de nieuwsdesk! Zulke dolletjes bevriezen keer op keer als dode vogeltjes op jouw krampachtige glimlach, en wel dusdanig dat zelfs een middelbareschoolmusical er ernstig door in verlegenheid zou worden gebracht.
En nu we het toch over een middelbareschoolmusical hebben: hoe dom en naïef zijn de mensen geweest die PowNed-lid zijn geworden, omdat ze dachten dat jij en je kornuiten op z’n GeenStijls de gevestigde mediawereld zouden uitdagen? Die hoopten dat jullie met rotjes, verfbommen, katapulten, messen en ander wapentuig de veiligheidspoortjes bij de schoolingang zouden testen en tarten. Helaas, helaas… Het lijkt er meer op dat jij, Dominique, bevolen hebt zo veel mogelijk strategisch om de nek van Ronald Plasterk (PvdA) te gaan hangen. En dat jullie je bij het passeren van de Hilversumse gemeentegrens vrijwillig, als een stelletje brave honden, bij de politie hebben gemeld en elk instrument waarmee je in staat bent groot- dan wel kleinschalig vandalisme te plegen fluitend aan de dienstdoende agenten hebben overhandigd.
Waar menig PowNed-lid ervan uitging dat jullie op z’n minst een paar ramen zouden ingooien of een gezellige kras in de auto van de conrector zouden kerven, draafden jullie als opgewonden knulletjes de gangen door, op weg naar een belegen leraar die jullie niet eventjes ging uitleggen hoe je je moest misdragen of een dikke paal kon scoren voor je proefwerk, maar hoe je rechtop moet staan, een pen vast moet houden en met twee woorden moet spreken.
Die leraar was programmabedenker en tv-regisseur Bert van der Veer, de veteraan die tot aan zijn pantoffels en het laatste kringetje rook uit zijn pijp het gevestigde Hilversum ademt. Het Hilversum met zijn voorspelbare schandaaltjes, achterklap, prietpraat en eeuwige liefde voor de Nederlander die moe van zijn werk komt en in een bad van Lingo, RTL Boulevard, Hart van Nederland en een talentenshow ongestoord en hersenloos naar zijn nest geleid wil worden. Al tijdens de proefuitzendingen gaf Van der Veer zijn deskundige mening over jou als prille anchor. En vroeg in het omroepseizoen kwam ik dezelfde praatgrage nestor alweer tegen bij jullie kersverse radioprogramma Echte Jannen, alwaar hij onder meer mocht uitweiden over zijn anale ongemakken.
Zulke keuzes noemen we pragmatisme, Dominique. En dat pragmatisme, begrijp me goed, is natuurlijk niet verboden of onbegrijpelijk. Maar meestal is het een houding die zich ontwikkeld na een x-aantal blunders of opgelopen schrammen. Jij hebt het masker met PowNed wel heel snel laten zakken door vanaf de eerste seconde op zoek te gaan naar het warmste plekje en op schoot te kruipen bij de gevestigde orde in Hilversum. En dat is, constateer ik nuchter, toch wel heel iets anders dan de krijgshaftige piratentaal waarmee jij en je kompanen beloofden de Hilversumse poorten te zullen openbreken.
En dan moeten we het – wellicht tot jouw grote afschuw – natuurlijk nog even over het beladen begrip ‘rechts’ hebben. Want jij weet donders goed dat de dames en heren machthebbers in Hilversum (excuus, het zijn vooral heren) vorig jaar onder druk van de publieke opinie schoorvoetend tot de conclusie kwamen dat de Publieke Omroep, ondanks jarenlange en hardnekkige ontkenning, inderdaad wel erg eenzijdig georiënteerd was geraakt. Met de historische uitspraak ‘driemaal de Volkskrant’ gaf PO-voorzitter Henk Hagoort gehoor aan de steeds breder gedragen waarneming dat het Mediapark wel buitenproportioneel overladen was geraakt met progressieve types, die vanuit dezelfde wereldvisie steeds weer dezelfde gaapverwekkende politiek-correcte radio- en tv-programma’s in elkaar knutselden.
Het bracht het volkomen uitgemolken, maar nog immer intens beleden geloofsartikel nummer één – pluriformiteit! – in gevaar en dus, zo luidde de conclusie in omroepbazenland, zou het wenselijk zijn als er naast de berg linkse omroepen ook één of twee rechtse omroepen hun intrede zouden doen. Alsof Hansje Brinkers plotseling zijn vinger uit de dijk had getrokken, durfden deftige bestuurders ineens wél toe te geven dat (en ik citeer) ‘het rechtse geluid ondergesneeuwd was geraakt’ en dat ‘de TROS, helaas, stilletjes was opgeschoven naar midden, of zelfs links van het midden’. Naast de financiële puinhoop was het een van de voornaamste redenen waarom de idealistische milieuomroep Llink de dubieuze eer genoot om als eerste uit het bestel te worden geschopt.
‘Een scheut links eruit, een scheut rechts erin.’ Dat was het idee. Zo kon de heilige pluriformiteit enigszins in balans worden gehouden en waren de omroepbazen – althans, voor even – verlost van het gejengel van het volk. Maar als we na bijna twee maanden PowNed één ding met zekerheid kunnen concluderen, is het wel dat rechts niet of amper bestaat. Of je zou het atletisch achter ministers aanhollen, het luidkeels bewonderen van de voorgevel van Halsema, het geschmier over Hero Brinkman en zijn assistente, het in beeld brengen van geile huisjesmelkers, het rapporteren over een middagje sportvissen, het in beeld brengen van Volendamse cokejeugd en het onvriendelijk bejegenen van betogers tegen bezuinigingen op de kunst als rechts moeten kwalificeren. Ik zou het eerder onder de categorie belletje-trek willen scharen. En het is wat mij betreft dan ook geen toeval dat het gros van de linkse politici het nú al onder de knie heeft hoe men de roze PowNed-microfoon, alsmede het opgewonden standje dat de microfoon bedient, onschadelijk dient te maken. Recept? Je verschijnt aan de deur, je lult even mee, doet net of je dom bent, lacht keihard om een foute grap en voor je het weet heb je van PowNed het stempel ‘oké’ opgedrukt gekregen. Het klinkt misschien onthutsend, maar in wezen is dit de rechtse agenda van PowNed: dat je er een van het volk en dus ‘oké’ bent.
Geen wonder dat een substantieel deel van de rechts-conservatieve achterban zich al zo vroeg van het avontuur heeft afgekeerd. Wie verwachtte dat PowNed (of anders WNL) de ideeënstrijd zou aangaan met de linkse politici, komt bedrogen uit. Ronald Kaatee van de Populistische Omroep Nederland verwoordt het (nog steeds) weggeschoffelde debat zo: “Het zou aardig zijn als WNL, PowNed en de ‘onafhankelijke’ NOS erop zouden wijzen dat massavernietigingskampen toch vooral een hebbelijkheid zijn van socialistische wereldverbeteraars, en niet van liberalen, conservatieven en conservatief-liberalen als Wilders. Maar je kunt ‘dat nooit meer’ van Marcel Möring natuurlijk ook interpreteren als een oproep om nooit meer pogroms en jodenvervolgingen te tolereren. Dan wordt het des te vreemder om Wilders als een gevaar af te schilderen. Want als er één politicus is die zich tegen de oprukkende islam verzet, is hij het wel. En als er één religie is waar de ontkenning van de Holocaust verontrustend is, waar de haat tegen joden wordt gevoed en die oproept om Israël te vernietigen, dan is dat de islam.”
Als je kwesties van deze orde aan de kaak wilt stellen en – al is het maar in de verste verte – verontrustend wilt zijn, Dominique, dan heb je doorgewinterde journalisten en doorgewinterde opinieleiders nodig. Dan red je het niet met een loopjongen als Rutger Castricum, die (toegegeven) op zijn manier ook ontregelt en verwart, maar dan op het niveau ‘zit jouw gulp wel dicht?’ en ‘tjonge, wat loop jij voor lul!’ De leden die hadden gehoopt dat iets van de polemische energie van Fox News of een legendarisch praatprogramma als Hard Talk via PowNed de polders in zou stromen, is bedrogen uitgekomen. Anders gezegd: PowNed plaagt linkse gezagsdragers, maar daagt ze in het geheel niet uit.
Ben ik dan een puur chagrijnige PowNed-kijker, Dominique? Zo’n dubbelhartige klager die de hele tijd zit te zeiken, maar stiekem wel elke avond reikhalzend uitkijkt naar de olijke intimidatiegesprekjes van Rutger Castricum, Jan Roos, Jojanneke en Daan Nieber? Zo’n jongen die jou de zonnige kijkcijfers (vaste prik tussen de tweehonderd- en driehonderdduizend) en het bijbehorende succes misgunt? En daar per se met modderige tractorbanden doorheen wil scheuren? Geenszins. Ik vermaak me regelmatig kostelijk met jullie programma en durf te beweren dat PowNed internationaal voorop loopt!
Waarom zouden er in elke branche vervelende cowboys en pure slechteriken rondstruinen, maar in de journalistiek niet? Jullie hebben ons medialandschap pluriformer dan pluriform gemaakt: de klootzak hoort er vanaf nu ook helemaal bij. Als groot liefhebber van reuring ben ik dan ook geneigd jou en je mede-blagen op handen te dragen en tegen iedereen die het maar horen wil te verkondigen dat Nederland zich, na jaren van afwezigheid, eindelijk weer eens in een interntionale voorhoede meldt. En dat het slechts een kwestie van tijd is voordat de van-dalistische journalistiek zich ook in grote Europese landen als Engeland, Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje à la PowNed zal gaan manifesteren, hetzij via de officiële kanalen, hetzij louter online.
Een beschaving die zó ver door is geëmancipeerd (of geërodeerd, al naar gelang je zienswijze) dat zelfs de elite in navolging van de Tokkies gebiologeerd raakt door tv-programma’s als Oh Oh Cherso (RTL 5), kan niet anders dan een enorm talent hebben voor zelfhaat en verveling en hunkert in één moeite door naar een dagelijkse nieuwsrubriek die politici en andere hoogdravendheden stelselmatig in de zeik neemt: PowNews dus. Wat dat betreft zijn jullie gewoon, gelijk een stel reclamejongens, in een gat gesprongen.
Laat ik eindigen met een punt van zelfkritiek. En dat is dat ik zojuist jouw kindje, Dominique, vanuit een al te romantische visie op de journalistiek, ‘vandalistisch’ heb genoemd. Daarmee doe ik jullie te veel eer aan. En daarvoor zit omroepbobo Roek Lips, netmanager van Nederland 3 (jullie baas, zeg maar), iets te hard over jullie op te scheppen in het buitenland: netwerkgeneratie, blablabla. En daarvoor meldt Jan Dijkgraaf, ex-hoofdredacteur van dit weekblad én van PowNed, mij via Twitter iets té enthousiast dat de PO-leiding ‘heel tevreden’ is over jullie prestaties. Jullie plagen uiteindelijk helemaal niet, jullie pleasen. Jullie breken helemaal niet, jullie lijmen. Jullie confronteren helemaal niet, jullie knuffelen.
Soms denk ik in een onbewaakt moment, Dominique, dat jullie gesubsidieerde schijnvandalisme weleens hét recept zou kunnen zijn om het afgekalfde poldermodel in ere te herstellen!
