De Vlaktaks komt eraan!
Ruim vijf jaar nadat de VVD de vlaktaks, een vast tarief als inkomstenbelasting, in het eigen partijprogramma vaststelde, komt dit voorstel weer bovendrijven. Premier Mark Rutte geeft in een interview met Elsevier aan dat een vlaktaks wat hem betreft een optie is. De VVD en het CDA hebben volgens Rutte ‘stilzwijgend vastgesteld dat een introductie van een vlaktaks op korte termijn een brug te ver is’. Een vlaktaks zal in Nederland echter nooit daadwerkelijk een volkomen vlakke inkomstenbelasting zijn en grijpt diep in op de kroonparel van de VVD en het CDA: de hypotheekrenteaftrek. Toch ligt een sociale, niet absolute, vlaktaks dichterbij dan velen denken.
Het wetenschappelijk instituut van het CDA heeft de afgelopen tien jaar al in drie rapporten vastgesteld dat een introductie van een vlaktaks wenselijk is. Een huidig CDA-minister verzekerde me in 2009 dat het rapport niet ‘in een bureaulade, maar op een plank lag’; taal die verraadt dat het CDA zeer geïnteresseerd is.
Tijdens de formatie kwamen al berichten naar buiten dat de onderhandelaars een introductie van een vlaktaks als serieuze optie zagen in de komende kabinetsperiode. Voor minister van Financien De Jager zou het introduceren van deze belastingherziening zelfs een belangrijke overweging zijn geweest om aan te blijven. De Jager vond in 2009 het al ‘zachtjesaan weer tijd’ voor een ‘grondige belastingherziening’. De vlaktaks noemde De Jager toen al ‘zeer interessant’.
De voordelen van een vlaktaks zijn legio: minder regeldruk voor het bedrijfsleven en minder bureaucratie bij de belastingdienst. Dit alleen al kan enkele miljarden opleveren en onderstreept de geest van het regeerakkoord; minder regeldruk en minder ambtenaren. Ook zou het voor burgers aantrekkelijker moeten worden om meer te gaan werken. Het afschaffen van de huidige vier schijven door één of twee schijven maakt dat de prikkel om te werken groter wordt. Uit Belgisch onderzoek blijkt dat 30% van de vrouwen hierdoor meer zou willen werken. In deeltijdparadijs Nederland waar driekwart van de vrouwen parttime werkt een serieuze prikkel.
Toch mag men zich afvragen hoe progressief het huidige belastingstelsel is. De grote aftrekposten zorgen nu al voor een vrij gelijke belastingdruk. Deze schommelt nu voor de inkomensgroepen van éénmaal modaal tot tweeënhalf modaal zo tussen de 37% en 40% wat betreft de inkomstenbelasting. Met een rem op het ontslagrecht en de WW-duur is dit een optie om de vastgeroeste Nederlandse arbeidsmarkt weer vlot te trekken.
Daarbij is een vlaktaks van zo’n 35% enkel mogelijk bij een verhoging van de B.T.W. met zo’n 3% tot 22%. Daarbij moet men de bijl zetten in het afschaffen van het toeslagen- en aftrekpostenwalhalla dat het Nederlandse belastingstelsel is.
Rutte onderstreept terecht dat een vlaktaks in de variant van de VVD de laagste inkomensgroepen het hardst zou treffen. Wat dat betreft is het idee van een sociale vlaktaks van het CDA interessanter: het vergroten van de belastingvrije voet, een topinkomenbelasting en het afschaffen van veel aftrekposten en toeslagen. Maar dan raak je wel de hypotheekrenteaftrek. Die kan dan niet meer tegen 52%, maar tegen 30% tot 40% worden afgetrokken.
De hypotheekrenteaftrek is de grootste hobbel tot het introduceren van de vlaktaks en de reden dat deze niet in het regeerakkoord stond. Het scenario kan echter snel veranderen, met name als de huizenmarkt verbetert. Bij economisch herstel in combinatie met oplopende werkeloosheid zal de vlaktaks als een duveltje uit een doosje gaan opduiken omdat het dan precies het juiste economische recept is. Laat de rekenmachines alvast maar draaien De Jager!
