Schandalen, kijkcijfers & functioneel naakt
In de zestig jaar dat de Nederlandse televisie bestaat, hebben we heel wat sleaze & dirt of anderszins spraakmakende kost voorbij zien komen. Programmamaker en HP/De Tijd-columnist Bert van der Veer zet zestig hoogtepunten op een rij.
De mooiste televisie is spraakmakende televisie. Programma’s die het gesprek van de dag zijn bij de koffieautomaat, die de kijkers uiteendrijven in kampen, en die ook nog eens symptomatisch zijn voor de tijdgeest.
Lange tijd kende Nederland drie grote taboes: bloot, het Koninklijk Huis en religie. Maar ook kwesties als homoseksualiteit, euthanasie en oorlogsmisdaad wisten de tongen in beweging te zetten. De meeste barrières zijn inmiddels geslecht en niets lijkt nog onbespreekbaar. Het mag dan ook geen verwondering wekken dat sinds de televisie halverwege de jaren zestig enige staat van volwassenheid bereikte, het de talkshow was die het meest voor beroering zorgde. Denk aan Voor de vuist weg, Mies en scène, Pauw & Witteman en De Wereld Draait Door. In het HP/De Tijd-overzicht van zestig hoogtepunten bestaat dan ook bijna de helft uit programma’s uit dit genre.
De ranking is niet helemaal willekeurig samengesteld, maar ook niet volgens strenge regels. Het had ook alfabetisch of chronologisch gekund, maar een topzestig is nu eenmaal spannender, zo hebben we van de televisie geleerd.
Bij de viering van zestig jaar Nederlandse televisie, die deze maand begint met een speciale RetroQuizShow in het Instituut voor Beeld en Geluid, kunnen we constateren dat het massamedium zijn zowel samenbindende als controversiële kracht nog altijd niet is kwijtgeraakt.
Philips (de motor achter de opstart) had 30.000 tv-toestellen geprognosticeerd, maar er waren slechts 500 van die ‘hondenhokken’ verkocht. De meesten stonden in de etalages van de elektronicawinkels en daar dromden de nieuwsgierigen samen om te kijken naar die eerste uitzending. Op het programma stond het tv-spel De Toverspiegel, alsmede een toespraak van minister-president Jo Cals. Het was indrukwekkend, maar het zou nog vijf jaar duren voordat er meer dan 100.000 tv-toestellen de zwart-witbeelden uit zouden stralen.
Het was een weldoener, en dat hij zich wilde vermommen viel dus wel te begrijpen. Frank Verbeek, welstandig geworden dankzij de Staatsloterij, wilde 150.000 euro schenken aan een anorexiapatiënte voor een behandeling in Zweden. Het bleek een faker te zijn, een notoire oplichter zelfs: Remon de B.. “We hebben vierhonderd gasten per jaar,” sprak hoofdredacteur Herman Meijer, “Je geloofwaardigheid ligt niet zomaar aan duigen.”
Dat was een unieke bitch fight in De Wereld Draait Door, een heuse fittie. Programmamaakster Mildred Roethof zat aan ter promotie van de documentaireserie Rauw en Puur. De gangsta chickies die in haar reportage een hoofdrol speelden, waren ook present en voelden zich helemaal verkeerd neergezet. Het was een ‘grote dikke poppenkast’ ter eer en meerdere glorie van de tv-verslaggever. Desondanks was de kijkdichtheid van Rauw en Puur niet indrukwekkend.
Het was wellicht over tussen het showbizzkoppel Georgina Verbaan en Jort Kelder. Dat viel althans af te leiden uit beelden die RTL Boulevard uitzond. In het Leidse café De Burcht had een amateurpaparazzo de actrice zoenend vastgelegd met de gsm. Die jongen bleek Pieter van der Wielen te zijn, presentator van de VPRO. Presentatrice Daphne Bunskoek had het bericht met tegenzin gebracht. “Ik vind dit te ver gaan.” Twee maanden later zou zij het entertainmentmagazine de rug toekeren.
Sinds april 1970 kende het publieke bestel een nieuwe bespeler: de Evangelische Omroep. Toen de NOS in het Journaal een item opnam over de musical Oh Calcutta (waarin de acteurs volledig uit de kleren gingen), schaarde de EO zich onder de schanderoepers. Met een beroep op Ezechiël 23-18 (‘Zij ontblootte haar schaamte, zodat ik een afkeer van haar kreeg’) veroordeelde aldus God zelve het blootspektakel, waardoor ook Willeke van Ammelrooy zich moest schamen.
Jan Mulder had het helemaal gehad met actrice Micky Hoogendijk. Zij verdedigde het deurbeleid in de trendy clubs van Amsterdam. Mocht de postbode wel naar binnen? “Het is irritant gedrag dat jij demonstreert,” beet Jan Mulder. Hij spuugde op Micky’s wereld. “Hoog in de bol pretentieuze onzin slaak je.” “Heb ik reclame gemaakt voor je club of niet?” riep Mulder nog terwijl de aftiteling al liep. Hij kreeg een handkusje van Micky.
Er waren eerder talentenjachten: Nieuwe Oogst bij de AVRO, Rodeo bij de NCRV, De Soundmixshow bij de KRO. Maar het genre bleek zich te kunnen vernieuwen. Platenbaas Simon Cowell bedacht het. Idols werkte als een trechter: eerst deed wie maar wilde auditie (hetgeen wat oneerbiedig wel een cattle call genoemd werd), uiteindelijk mondde het uit in een zinderende finale. Die ging tussen Jim Bakkum en Jamai (die won). Liefst 4,9 miljoen kijkers waren getuige van de uitslag.
Dat dreigde nogal uit de hand te lopen. In haar legendarische talkshow Mies en scène ontving Mies Bouwman de enige echte Sinterklaas (waarachter Adrie van Oorschot zich 22 jaar lang verschool). Hij wees op het belang van hulpsinterklazen en deed een oproep aan zijn collega’s zich in Frascati te melden. Er werden hooguit vijftig mannen verwacht, maar er kwamen er driehonderd opdagen, hetgeen tot een vrolijke chaos op de set leidde.
Het gebeurde in AVRO’s Vragenvuur, Jaap van Meekren was gespreksleider van een politiek debat. De vraag uit het publiek was: waarom worden moeders die weduwe worden wel financieel geholpen, en mannen die hun vrouw verliezen niet als het bijvoorbeeld gaat om de kosten van kinderopvang?VVD’er Hans Wiegel had vijf maanden eerder zijn vrouw door een verkeersongeval verloren. De snaar was geraakt, Joop den Uyl troostte vaderlijk, Jaap van Meekren had spijt en beantwoordde 2000 brieven.
De winnaar van de AKO Literatuurprijs 1996, Frits van Oostrum, werd bekendgemaakt op het Damrak. Dat was niet de bedoeling geweest. Het had een speciale uitzending van Sonja Barend vanuit de Beurs van Berlage moeten worden. Even voor negenen meldde een politieman dat er een bommelding was binnengekomen. Sonja ging toch live, juryvoorzitter Henk Vonhoff deed zijn speech op straat. Voor de nazit werd uitgeweken naar Hotel Krasnapolsky.
Filmer Jan Vrijman en journalist Tom Pauka zorgden voor de eerste grote tv-rel. Het was een nationaal programma, een herdenking van de verjaardag van prinses Wilhelmina, maar het pakte meer rood dan oranje uit. Natuurlijk was het programma eenzijdig, gaf Vrijman toe in Het Parool; het was jarenlang koningsgezind genoeg geweest. In 1964 zond de VARA een eveneens door Vrijman gemaakte documentaire over de gebedsgenezer Johan Maasbach niet uit. De film zou een averechts effect kunnen hebben.
De formule was over komen waaien vanuit de Verenigde Staten. In Ja, ik wil een miljonair dongen vrouwen naar de hand van een rijkaard. De SP (Van Bommel) protesteerde. Wat waren de drijfveren ‘om de voosheid en de afbladdererende beschaving te etaleren als het hoogste goed’? Kijkcijfers, Harry? Carlo Boszhard presenteerde, de welgestelde Belg Stefan Kerkhofs koos uit 46 vrouwen. De gelukkige bruid werd de 29-jarige Coby. Het huwelijk hield twee maanden stand – Stefan zou liever een Cobus hebben gehad.
Ietwat arrogant, doorgaans goedgehumeurd, desnoods verfrissend vilein, liefst tegendraads, agerend en agenderend was Pim Fortuyn alom aanwezig in de televisieprogramma’s in het dubbele verkiezingsjaar. In een discussie onder leiding van Paul Witteman na de gemeenteraadsverkiezingen (op 6 maart) wist hij PvdA-voorman Ad Melkert olijk neer te zetten als een benepen Haags mannetje.
Yvon Jaspers zat als tafeldame tegenover fraudebestrijder Pieter Lakeman in De Wereld Draait Door. Ze wilde weten hoe dat voelde, een bank in moeilijkheden brengen. “Dat voelt gewoon alsof ik met mijn werk bezig ben.” Maar hoe vóelt dat nou? “U heeft daar geen enkele extra gedachte over?” “Ja, ik denk aan honderdduizend slachtoffers!” En toen kwam die klap op tafel tegenover dat alleraardigste meisje van Boer zoekt Vrouw.
Tom Manders (beter bekend als Dorus) was een theater begonnen in Rotterdam. Tijdens de zomervakantie organiseerde hij kindermatinees. Met het theater ging het mis, het Poesie mauw-meisje werd een tv-beroemdheid. Het was de driejarige Corinne Konijnenburg die eindeloos bleef hangen en variëren op Poesie mauw. Tom Manders werd 50, Corinne zelfs niet ouder dan 37. Zij overleed in Pernis aan de gevolgen van baarmoederhalskanker.
Het is zoeken naar dat piepkleine vlekje op het glanzende blazoen van André van Duin. Sinds 1964 werkte hij aan zijn carrière, in 1976 had hij zijn eerste (en niet zijn enige, want Als je huilt, Bimbam en Het Pizzalied zouden volgen) nummer-1-hit met Willempie. Het werd gezien als een parodie op geestelijk gehandicapten. André bood zijn verontschuldigingen aan in Toppop – zo had hij het niet bedoeld – en de excuses werden geaccepteerd.
Het was tijdens de oliecrisis van 1973 dat de toch mild-satirische heren van Farce Majeure niet alleen een heuse hit hadden (top op 3), maar ook bijna een internationaal incident veroorzaakten. Het lied Kiele kiele Koeweit viel slecht in het olieland. De Nederlandse zaakgelastigde, Jonkheer Schorer, werd zelfs bij de sjeik ontboden om de tekst te verklaren. Het was slechts een ‘carnavalsschlager’, zei hij, een ‘drinklied’. O, dan was het goed…
SBS 6 stuntte met een event: Domino Day. Maar liefst twee miljoen steentjes, fantasievol uitgestald over achtentwintig kilometer, moesten in zo’n twee uur allemaal omvallen. Het idee was in 1986 bij de TROS opgedoken. In het Guinness Book of World Records-programma De eerste de beste vielen 1,2 miljoen steentjes. Het absolute record werd in november 2009 gehaald met 4,4 miljoen omvallende domino’s.
Naar de roman van Louis Couperus maakte de AVRO de dramaserie De stille kracht. Pleuni Touw (26 jaar oud) kreeg de rol van de koloniale Leonie. Geruchtmakend en aangrijpend was de scène waarin zij zich – poedelnaakt – bespuugd voelde door onzichtbare daders met Siriksap, de straf voor haar overspeligheid. Willem Nijholt was haar tegenspeler.
De BBC wist George Bidault, een felle tegenstander van De Gaulle en gezocht door de Franse politie, te strikken voor een tv-interview. De KRO wilde het twaalf minuten durende gesprek opnemen in de actualiteitenrubriek Brandpunt. De regering vreesde een ‘ernstige verstoring van de goede betrekkingen met een bevriende vreemde mogendheid’. Er kwam een verbod, er brak een storm los, de KRO haalde bakzeil. Het had niet verboden mogen worden, stelde de Tweede Kamer.
De bekeerde Nederlandse imam Abdul Jabbar van der Ven was te gast bij Andries Knevel in het praatprogramma Het elfde uur. Hij meldde jongeren afgeraden te hebben Geert Wilders te bedreigen. “Maar u wilt misschien ook wel dat Geert Wilders doodgaat?” probeerde Knevel. Dat kon de imam niet ontkennen. “Ik zou blij zijn dat Geert Wilders doodgaat, ja. Maar ik hoop niet dat het een moslim is die hem vermoordt.” “Liever kanker?” opperde Knevel. Ja, liever kanker.
Het schattige jochie Keesje (krulletjeshaar, paars jasje met nette stropdas) was fan van Gordon. De zanger zelf was ook te gast in De schreeuw van de Leeuw. Keesje mocht Kon ik maar even bij je zijn zingen. Dat klonk nogal beroerd, dus Paul de Leeuw trad op. “‘t Is niks. Je kunt helemaal niet zingen. ‘t Is ontzettend slecht. Een loser ben je.” Keesje bleek later in het complot te zitten – hij was een neefje van Hanneke Groenteman.
Ahmed Marcouch, voorzitter van het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart, had een andere opvatting over de islam dan Fawaz Jneid, imam van de salafistische As-Soennah-moskee in Den Haag. Marcouch was een ‘schijnpoliticus,’ een ‘hypocriet’. Ze gingen met elkaar in discussie bij Pauw & Witteman. Het was een onthullende clash van koraninterpretatoren. Er vielen harde woorden, zeker geen excuses.
Privé-hoofdredacteur Evert Santegoeds had een interview met Gerda Smit, de moeder van de Volendamse volkszanger Jan Smit. Moeders opsomming van (door Jans ex Yolanthe Cabau van Kasbergen) ontvreemde waren uit de inboedel bood unieke televisie. “Alles is weg!” Klerenhangertjes, de sprei, beddengoed, konijnenbontjes, kerstspullen, het trapje in de keuken, de keukenrol, de blender, de citruspers, de losse kapstokken, plates, dekenkisten, etagères, kandelaars, kristal, servetten, handdoeken, kaasplateaus, voor 2000 euro aan zijden bloemen, gastendoekjes, koffers, het complete 24-delige servies…
Farmer wants a wife heette de formule oorspronkelijk. Via België kwam het bij de KRO terecht en Boer zoekt Vrouw werd een ongekende hit: drie miljoen kijkers, easy. Boer Teus uit Maurik kreeg in de eerste serie de meeste brieven: 272. Hij koos voor Astrid en vond uiteindelijk Pam. Boerin Agnes (Gasselternijveen) kreeg post van 883 mannen. In serie 5 (vanaf november 2010) haalde boer Frank het aanzoekenrecord: 1029.
Bij de laatste aflevering van de spelshow Een van de acht besloot Mies Bouwman vier mannen en vier vrouwen die eerder kandidaat waren geweest – en wel ‘de stoel’, maar niet ‘de lopende band’ hadden gehaald – een herkansing te geven. Dat pakte goed uit voor meneer Rijnink, een Tommy Cooper-achtige verschijning die klapte als een walrus. Mies schonk hem alle cadeaus. De ‘uitklapbare teckel’ deed het al goed, maar de winnaar ging helemaal uit zijn bol van een kleurentelevisie. “‘t Is te veel, ‘t is veel,” sprak hij, geveld van geluk.
Advocaat Mohammed Enait werd niet berispt omdat hij weigerde op te staan voor rechters. Jeroen Pauw begon zich toenemend aan de man te ergeren. Het ‘hoofddeksel’ dat Enait droeg werd een ‘muts’. Pauw: “Omdat Mohammed een muts draagt, moet je ook een muts dragen?” Het twistgesprek escaleerde. “Ontspan je!” zei Pauw. En: “Je bent een provocateur.” Waarop de advocaat de presentatoren ‘eliteracisten’ noemde. Na de zapservice zat Enait niet meer aan tafel. Weggelopen. En dat heb je maar zelden bij talkshows.
Showroom, gemaakt door (een deel van) de mannen van Farce Majeure, zocht de paradijsvogels op. In Molsheim werd Jean Prick aangetroffen, liefhebber van de Bugatti. Maar geen eigenaar, want omdat hij eens met 140 kilometer per uur langs een rood stoplicht was gereden, werd hem door zijn vader de Bugatti ontzegd. Hij zou misschien zijn vrouw wel willen verkopen voor zijn prachtauto. En hij huilde. Jaren later had Prick een Bugatti geërfd. Maar zijn vrouw was van hem gescheiden.
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde bood de bekroonde schrijver Gerard Reve een bonte avond aan. Er was geestelijke muziek, opgewekte variété en de Zangeres zonder Naam trad op. Tenslotte liep de volksschrijver hand in hand met zijn vriendje Teigetje over het gangpad van de Allerheiligste Hartkerk. Openlijke homoseksualiteit zag je niet vaak op de tv.
De titel van dat onderdeel in Hadimassa was toch duidelijk? ‘Weerzinwekkende gesprekken.’ In die categorie pasten grappen over joden en negers. “Weet je waarom zoveel joden zich hebben laten vergassen?” “Omdat het gratis was.” Nog diezelfde avond bood de directeur televisie, Piet te Nuyl, zijn excuses aan en enige dagen later zaten de boosdoeners Kees van Kooten en Wim de Bie nog eens op het strafbankje in het gezelschap van VARA-voorzitter André Kloos.
De forums op internet raakten oververhit toen Pauw & Witteman vertegenwoordigers van ‘de pedopartij’ op bezoek hadden. Een van de drie ‘antwoordde lachend op een vraag dat hij weleens seks met een dertienjarige had gehad, en dat hij dat kon zeggen omdat het al verjaard was’. De bijdrage eindigde met: ‘En toen ging bijna mijn bierfles door het scherm.’
Hij hield van zijn auto. Sonja Barend vond het wel ‘een ziekte’. Hij had een verlengde Mercedes, een ‘jongensdroom’. “Ik zet alles opzij voor mijn auto.” Dat bleef hangen bij Sonja. “U moet kiezen,” zei ze. Tussen die auto en zijn echtgenote die naast hem zat. En daar kwam het: “Zo’n Mercedes, daar moet je lang naar zoeken, en vrouwen heb je zat.” Er ging een siddering door de zaal.
W.F. Hermans had duidelijk een andere opvatting over een talkshow dan Adriaan van Dis. “U mag mij helemaal niet onderbreken, ik ben helemaal uit Parijs gekomen om u te woord te staan…” Een ‘knallende ruzie’ noemde Van Dis het achteraf, over apartheid en Zuid-Afrika. Geen vraaggesprek. “Dit is een vertelgesprek van mijn kant,” zei Hermans.
Pieter Storms zat er vanwege bezorgdheid over de staat van de journalistiek. Jort Kelder was tafelheer. Maar de eerste was ook echtgenoot van Nina Brink en de tweede was bepaald geen fan van deze ondernemende dame. Het werd een fikse ruzie waarbij Storms na afloop van de uitzending Kelder ook nog eens geslagen zou hebben…
Voor Hans Knoop, in de oorlog op een onderduikadres geboren uit joodse ouders, was de ontmaskering en arrestatie van de oorlogsmisdadiger Pieter Menten een levensopdracht. Hij vond Wibo van de Linde aan zijn zijde. Menten vluchtte vlak voordat hij gearresteerd zou worden. Knoop wist hem in Zürich te vinden. TROS Aktua deed verslag.
Het was meer iets voor De Ombudsman, maar het werd iets voor Willem Duys. De kruidendokter, Willem van de Moosdijk, was een oplichter en werd aangeklaagd in Voor de vuist weg. Hij kreeg weerwoord, maar dat kwam – aldus Duys – neer op ‘vloeken en verwensingen’. In 1972 kwam Van de Moosdijk weer in het nieuws: hij beroofde een wisselloper van 1,2 miljoen gulden.
In de live-uitzending was slechts het resultaat te zien: een blauw oog van Henk van Dorp. De Hells Angels waren verhaal komen halen en denderden door de studio. De Angels waren door het talkshowduo als een ‘criminele organisatie’ neergezet, terwijl ze toch niet meer dan ‘een motorclub’ waren.
Omdat Beatrix ging trouwen met een Duitser, raakte Nederland minder oranjegekleurd. Daar deed Willem Duys wat aan. Hij ontving Carel Briels, organisator van massaspelen, en daar barstten de heren los in het Wilhelmus.
Wie wist nu wat Gilles de la Tourette was? Totdat Sonja Barend Jaap van Hennik in haar talkshow ontving kennelijk niemand. In zijn betoog kon hij uitdrukkingen als ‘WWWWUH POKKEN’, ‘OK, KUTTT’ en ‘TUUT TYFUS’ niet onderdrukken. Na afloop dook een tramconducteur op: eindelijk had hij ontdekt aan welk syndroom zijn zoontje leed.
Adriaan van Dis ontving Annie Cohen-Solal, auteur van een biografie over Jean-Paul Sartre. Het werd meer een uitvoerige flirtpartij dan een interview. Verlegen bloosde Van Dis, de hand koket onder de kin. “De vlam sloeg in de pan,” zei hij. En ook dat het was gebleven bij die tv-ontmoeting.
Henk Kamp verdedigde het rigide asielbeleid, Jan Mulder was net eens een kijkje gaan nemen in zo’n centrum. Zelfs met Frits en Henk kreeg de legendarische sidekick het aan de stok. De demissionaire VVD-minister snauwde hij toe: “Sodemieter toch op!”
Er zat ongetwijfeld een steekje los bij Bart Huges, de student die een gaatje in zijn schedel had geboord en daardoor constant high bleef. Maar zoals Willem Duys hem wegzette in Voor de vuist weg, waarbij hij hem helemaal stapelgek verklaarde, kon natuurlijk niet. Daar kreeg Duys dan ook spijt van. In 1968 kwam Huges terug en mocht hij excuses in ontvangst nemen.
Gezeten tegenover Heleen van Royen en vooral Jort Kelder (die haar slaapverwekkend vond) kreeg Ella Vogelaar, minister van Integratie, het zwaar te verduren. “U blijft maar sussen.” In april 2008 struikelde de PvdA-politica over Rutger Castricum van GeenStijl.
In zijn Schreeuw ontving Paul de Leeuw ‘de man die aids op de kaart zette’: René Klijn. Broos maar prachtig zong hij Mr. Blue, dat zelfs een nummer-1-hit werd. René Klijn overleed op 5 september 1993 – hij was net geen 31 geworden.
In Rudis Tagesshow liet Rudi Carrell ‘fans’ slipjes en beha’s gooien naar Ayatollah Khomeini. Een grapje van veertien seconden. Het werd een internationale rel. Achter het nieuws wilde het laten zien. Live in de uitzending met Paul Witteman wist minister van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek uitzending te voorkomen. “Mensenlevens zouden op het spel hebben gestaan,” verklaarde Witteman.
Wibo van de Linde vertrouwde de zaak niet. Lucie van Bemmelen pleegde zelfmoord, haar man Rein zou haar enige weken later volgen. Maar Rein reisde naar Oostenrijk en trouwde met een oude vriendin van het echtpaar. Zij moest eerst… Een drama uit het niemandsland van de euthanasie heette de documentaire waarin veel vraagtekens geplaatst werden.
Willem Oltmans was furieus. Hij voelde zich bedrogen door Adriaan van Dis, het voorgesprek was zo aangenaam geweest en nu… “Je zit hier rotzooi te maken.” Oltmans stelde: “Dat heb ik helemaal niet gezegd,” Van Dis had de bewijzen niet bij de hand.
Sabine en Bart hadden ‘iets’ met elkaar gekregen, en in de finale (die door 3,5 miljoen kijkers bekeken werd) ging het tussen Ruud en Bart. Bart won. De grootste winnaar was Endemol. Buitenlandse nieuwsploegen liepen de deur van het Big Brother-huis plat, de formule werd in 58 landen verkocht.
Terry Wogan had het op de BBC gedaan bij de nationale finale voor het Eurovisie Songfestival: de kijker besliste, simpelweg door telefonisch op de kandidaten te stemmen. In de vierde finale van zijn Soundmixshow zei Henny Huisman: “U kunt NU bellen!” En toen ging het telefoonverkeer in Nederland plat. Calamiteiten bleven uit.
Op 3 februari wist de misdaadverslaggever met een uitzending van twee uur een onwaarschijnlijke 7.029.000 kijkers te trekken. Joran van der Sloot was de hoofdverdachte in de verdwijningszaak van Natalee Holloway op Aruba in juni 2005. Wekenlang had Joran met zijn vermeende vriend Patrick zitten babbelen op de voorbank van een met verborgen camera’s uitgeruste Land Rover. Tot een veroordeling kwam het nog steeds niet.
Ali B. leerde tenminste van zijn optreden in Pauw & Witteman dat hij niet geacht werd de minister-president te tutoyeren. Jan Peter Balkenende stoorde zich echter meer aan de bloopers met hem in de hoofdrol waarmee de uitzending werd afgesloten. “Onacceptabel.” Een student wist de woordenwisseling tussen de MP en Witteman vast te leggen met zijn gsm – niet veel later stond de video op het net.
Een blote dans zat er nog wel in, evenals een dominee die een dame onzedelijk betastte en Sjef van Oekel die zong over vette jus en een plas deed. En natuurlijk het kindeke Jezus, gespeeld door een dikke zestiger. Maar de toespraak van de koningin was uit de kerstshow verwijderd, net als het plechtige lied Ere zij God. Daarna kwam Van Oekels Discohoek (1974-1975).
Zo rustig als de moeder van het verkrachte vierjarige meisje was, zo emotioneel was Willem Duys. “Als ik die man op heterdaad had betrapt, had ik hem ter plekke doodgeslagen.” De presentator had zelf twee dochters.
Politica Ayaan Hirsi Ali zat aan tafel bij VPRO’s Zomergasten. Ze had een primeur: een filmpje van twaalf minuten dat ze met Theo van Gogh gemaakt had, Submission – Part 1. De provocatie was al aangekondigd in De Telegraaf. Hirsi Ali kreeg de maandag erop columnisten en commentatoren over zich heen. Het debat was aangezwengeld. En helaas veel meer dan dat: Theo van Gogh zou op 2 november 2004 voor het stadsdeelkantoor in de Linnaeusstraat in Amsterdam door kogels en messteken om het leven komen.
Mies Bouwman kwam in actie: er moest een dorp voor gehandicapten komen. 24 uur duurde de uitzending vanuit de RAI in Amsterdam. Er werd twaalf miljoen gulden binnengehaald en Mies Bouwman was de lieveling van het ganse volk geworden.
De bedoeling was een gesprek in de S-vormige stoel met een afwisseling van diepe en triviale vragen. Maar aan de vooravond van een koninklijk huwelijk waren rellen losgebroken in de hoofdstad. Burgemeester Van Hall toonde zijn gevoelens. Mies Bouwman liet hem er niet mee wegkomen. Daar had ze later een beetje spijt van.
Politici wonden zich op, CNN en de overige wereldpers rukten uit, want in De Grote Donorshow ging een gezonde vrouw een nier weggeven aan een van drie patiënten in nood. 1,7 miljoen kijkers wilden weleens zien of dat echt of fake was. En toen sprak Patrick Lodiers de woorden: “Even wachten, Lisa.” Net wilde zij bekendmaken wie zij een nier gunde. Het ging natuurlijk niet echt gebeuren.
Er was in de live-uitzending van de talkshow Karel een discussie op touw gezet tussen voor- en tegenstanders van het bewind-Bouterse in Suriname. Dat liep uit de hand, er werd gevochten en zelfs geschoten. Het sussende ‘Heren! Heren!’ werd in 42 landen vertoond. Een Argentijnse nieuwslezer vond het wel passend het item vanonder zijn bureau aan te kondigen.
Hoepla 2 toonde niet de reportage in een abattoir – dat mocht niet van de VPRO. Wel las Phil Bloom een stukje uit de krant voor. Dat was eerst Trouw, maar foto’s van het gebeuren haalden de dagbladen en Trouw was boos, en ook Fiat op de achterpagina mocht niet. Phil Bloom nam voor de filmcamera in Den Haag achter Het Vrije Volk plaats. Ze las: “VPRO zet schaar in naakt van Phil.” Internationale publiciteit. Vragen in de Tweede Kamer. Nederland op z’n kop.
In de derde aflevering van het satirische programma Zo is het… bracht Peter Lohr ‘Beeldreligie’, de verslaving van de tv-kijker in bijbelse taal verwoord. Minister-president Marijnen sprak zijn afkeuring uit, politici van naam stelden Kamervragen, dagbladen schreven commentaren, de VARA kreeg 5000 reacties en Mies Bouwman werd beschimpt. ‘Beeldreligie’ eindigde met ‘Geef ons heden ons dagelijks programma, wees met ons, o Beeld, want wij weten niet wat wij zonder u zouden moeten doen’.
Gedeelten uit bovenstaand overzicht zijn ontleend aan ‘Zestig jaar tv in Nederland’ van Bert van der Veer, dat deze week verschijnt bij Uitgeverij Marmer.
