Een soevereine keuze

Japan is door een aardbeving, een tsunami en een nucleaire ramp getroffen, die voor lange tijd een zwaar beroep zullen doen op de slagkracht van de overheid en de financiële reserves van het land. Maar als aantasting van de nationale soevereiniteit zien we zo’n natuurramp niet, hoezeer die krachten ook van buiten komen en de macht van de Japanse regering te boven gaan. Hoe anders ligt het bij het Pact voor de euro, dat tot meer sociaal-economische beleidsafstemming binnen de eurozone moet leiden en diezelfde rampdag besproken werd. Levensgevaarlijk, volgens commentator Syp Wynia van Elsevier. Als Mark Rutte niet oppast, gaat onze nationale soevereiniteit verloren en geeft Nederland, dat voor veertig miljard voor een noodfonds moet instaan, bevoegdheden aan Brussel weg die nooit meer terugkomen.

Ik ben het met Wynia eens dat Nederland op zijn belangen in Europa moet letten, en vooral onze pensioenreserves verdienen bewaking. Maar dat soevereiniteitsverlies zie ik anders. Voorstanders van de Europese integratie hebben het over het samenbrengen van nationale bevoegdheden in een groter Europees geheel. Logisch dat eurosceptici beducht zijn voor soevereiniteitsverlies. Toch mag volgens mij niet uit het oog worden verloren dat Nederland uit vrije wil tot deelname aan de euro heeft besloten. Je kunt erover twisten of dat een juiste keuze was (zelf had ik grote twijfels), maar er ging een langdurige voorbereiding aan vooraf, de politiek is niet over één nacht ijs gegaan en het besluit is democratisch goedgekeurd.

Nu de euro er is, ligt het in de rede alles te doen dat het voortbestaan van de euro moet garanderen. Dat kan meer bemoeienis uit Brussel betekenen, die voor alle EMU-deelnemers geldt en niet alleen voor Nederland, maar dat doet aan de vrije wil van dat historische besluit om aan de euro deel te nemen niks af. Het staat Nederland vrij om uit te treden, al zal dat slechts tegen zeer hoge kosten kunnen en is het in de praktijk alleen een optie als ook Duitsland besluit met de euro te kappen. In monetaire zaken volgt Nederland sinds 1983 de Duitsers – uit vrije wil, niet omdat het moet. Wel mist onze elite de mentale hardheid om nog alleen een eigen koers te varen.

Wie echt voor soevereiniteitsverlies moeten vrezen, zijn landen als Griekenland, die er financieel een potje van hebben gemaakt. Zij komen onder curatele te staan en zullen zich naar Duitse wensen moeten richten. Maar dat maakt de Grieken niet minder verantwoordelijk voor hun eigen lot en in die zin ook niet minder soeverein. Zij moeten zorgen voor een deugdelijk belastingsysteem; hoe ze dat doen is hun eigen zaak. Het is de vraag of dat gaat lukken, maar het is onwaarschijnlijk dat de Grieken ongestraft kunnen blijven parasiteren. Zij zitten daarvoor nu al op de blaren. Tegelijk is de euro óók van de Grieken en andere zuidelijke staten die tot de EMU zijn toegelaten. Hun belangen tellen ook mee. Nederland heeft daarmee ingestemd en is medeverantwoordelijk voor dat besluit. Daar kunnen we nu wel klachten over hebben, maar dan hadden onze politici toen beter moeten opletten. Nederland is onderdeel van een groter geheel en dat schept verplichtingen waarvan je niet zomaar kunt weglopen. Als dat toen onvoldoende is onderkend, betalen we daar nu een prijs voor maar zo gaat dat onder volwassen, democratische staten.

Nederland is niet het enige land dat zich aan een opdringende buitenwereld moet aanpassen. Dat geldt voor alle landen, die daar vaak meer moeite mee hebben dan wij. Zwitserland, dat de nationale soevereiniteit heilig heeft verklaard, heeft zijn bankgeheim moeten opgeven. Ook strikte neutraliteit biedt geen garantie voor onbeperkte beleidsvrijheid in eigen land. Als er sluipend Haagse bevoegdheden naar Brussel weglekken, is dat inherent aan een integratie-experiment waarvoor met open ogen is gekozen. Levensgevaarlijk is het niet. De euro verkeert in zwaar weer, maar van een natuurramp is geen sprake en in tijden van nood zijn landen extra op elkaar aangewezen.