Allemaal aan de slag
Ooit werkte ik op het ministerie van Financiën. Ik was afgestudeerd econoom en begon mijn loopbaan als beleidsadviseur in Den Haag. Ik ben er vier jaar blijven hangen voordat ik journalist werd.
Toen dit kabinet aantrad met een gedoogrijk maar – op economisch gebied – beleidsarm regeerakkoord, belde ik wat oud-collega’s die inmiddels verspreid door Den Haag zitten. Ik was vooral benieuwd naar de mening van de ambtenaren die minister Henk Kamp van Sociale Zaken adviseren over de arbeidsmarkt. “Wat kan hij doen?!” vroeg ik hun. PVV-leider Geert Wilders heeft in het gedoogakkoord de arbeidsmarkt immers zorgvuldig op slot gezet: Kamp mag niet aan het ontslagrecht komen en evenmin aan de WW. Normaal gesproken zet een regeerakkoord een heel ministerie aan het werk, maar de mannen en vrouwen in Den Haag die worden geacht om over de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid na te denken, vroegen zich kort na het aantreden van het kabinet verwonderd af wat hen te doen stond.
En Henk Kamp? Die is er de man niet naar om niets te doen. Sinds een paar maanden roert hij zich, geleid door grote ambities. Neem zijn opmerking in februari in de Volkskrant dat de sociale zekerheid op de schop moet. Het was de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen, en volgens zijn tegenstanders, onder wie D66-leider Alexander Pechtold, betrof het een verkiezingsstunt. Dat kan zo zijn, maar het voornemen is genoteerd en we kunnen Kamp erop aanspreken.
Vorige week liet Kamp weten dat hij een half miljoen mensen extra aan de slag wil helpen. We hebben mensen nodig, zei hij, en daarom moeten de twee miljoen 20- tot 65-jarigen die niet werken worden gemobiliseerd. De helft daarvan krijgt een uitkering, maar de helft dáárvan is volgens Kamp prima in staat om te werken.
U denkt misschien: het is toch crisis? Zijn er dan banen voor die mensen? Het antwoord luidt volmondig: ja! De crisis is inderdaad nog niet voorbij. Maar waar crises in het verleden vooral betekenden dat grote groepen mensen hun baan kwijtraakten, is het daar dit keer niet van gekomen. Sterker nog: de werkloosheid is hier inmiddels alweer terug op het gruwelijk lage niveau van vier procent. Dat komt omdat babyboomers – crisis of niet – gewoon zoals gepland met pensioen gaan. Het aantal werkgevers dat met onvervulde vacatures zit, stijgt dus weer. Het Centraal Planbureau spreekt alweer van krapte.
Terwijl de wereld uit de crisis opkrabbelt, dreigt een tekort aan arbeidskrachten de komende jaren elk beetje groei dat de Nederlandse economie in zich heeft in de kiem te smoren.
Nee, dat is geen nieuws. De huidige crisis zagen veel economen misschien niet aankomen, maar de veel grotere vergrijzingscrisis die ons nog jaren zal teisteren wél. Demografie laat zich nu eenmaal veel gemakkelijker voorspellen dan uiteenspattende zeepbellen op financiële markten die hun oorsprong vinden in Amerikaanse hypotheken. En dus waarschuwen economen al zo’n vijftien tot twintig jaar voor de problemen van de vergrijzing en liggen de oplossingen ook al jaren klaar. Over het nut en de effectiviteit van het overgrote deel van die oplossingen is ook geen enkele discussie. Maar burgers willen er vaak nog niet aan, en dus durven politici niet. Ook Henk Kamp weet precies wat hij allemaal kan en zou moeten doen. De commissie-Bakker, die drie jaar geleden maatregelen voorstelde om de arbeidsparticipatie te verhogen, schreef het toen al netjes op.
Het is goed te weten dat Kamp de ambitie heeft om de arbeidsmarkt vlot te trekken en adem te geven, hoe lastig Wilders dit ook maakt. Het grote tekort aan mensen maakt dat de situatie nu echt anders is dan in het verleden, bij vorige crises, en rechtvaardigt een totaal andere sociale zekerheid en arbeidsmarktbeleid. We zullen Kamp, ook in deze column, aan zijn ambities gaan houden.
