Progressieve framing

Met verbazing heb ik vorige week de berichtgeving gevolgd over de uitslag van de Eerste Kamerverkiezingen. In veel media werd de indruk gewekt dat het nieuws was dat de gedoogcoalitie geen meerderheid had gehaald. Maar dat was helemaal geen nieuws! Al sinds de Statenverkiezingen van maart was duidelijk dat dit niet gelukt was. Welke rekenmachine of welk computerprogramma je ook op de uitslag zou loslaten: het zou in de Eerste Kamer nooit méér worden dan 37 zetels voor VVD, CDA en PVV.

Wel was het de vraag of die 37ste zetel er zou komen. Dat was namelijk een restzetel voor de PVV die naar de oppositie – in dit geval de SP – zou kunnen gaan. En dan zou de coalitie er dus maar 36 krijgen.

Het ging er dus vorige week niet om of het aantal van 38 zetels kon worden gehaald, maar of het er 37 zouden worden. Dat dit is gelukt, betekent dat de coalitie de best mogelijke uitkomst heeft weten te realiseren. Geen tegenvallende, maar een meevallende uitkomst!

Daarvoor moesten wel extra stemmen van de VVD en het CDA naar de PVV. En daar zat ‘m natuurlijk de kneep. Bij de VVD was dat geen probleem, maar bij het CDA wel: CDA’ers wilden hun stem niet aan de PVV geven. Een ingewikkeld doorschuifsysteem werd uitgedokterd.

In de uitzending van Knevel & Van den Brink was VVD-fractievoorzitter Stef Blok daar overigens volstrekt transparant over. Naast het verwerven van de extra stem voor de PVV in Zeeland was het volgende gebeurd: bij de VVD was op de PVV gestemd, bij het CDA op de VVD en bij de SGP op het CDA. Op die manier kreeg de PVV toch de nodige extra stemmen, wist het CDA de aan de VVD vergeven stemmen te compenseren en kon de SGP haar stem geven aan een andere christelijke partij, het CDA. Effectief en succesvol.

Naast alle ophef over de niet behaalde meerderheid was er nog een punt van kritiek gevonden: de VVD zou als liberale partij op deze manier een monsterverbond zijn aangegaan met de orthodoxe staatkundig gereformeerden. Een verkwanseling van liberale beginselen, zo spraken bijvoorbeeld Job Cohen en Alexander Pechtold in diezelfde uitzending van Knevel & Van den Brink.

Wederom een staaltje van progressieve framing. Dat CDA en VVD afspraken maken met SGP is namelijk helemaal niet zo vreemd. Het is eenvoudig gebaseerd op inhoud van verkiezingsprogramma’s die overeenstemming vertonen. Dat geldt voor het sociaal-economische beleid, voor veiligheid en integratie en voor het internationale beleid.

Zoals Mark Rutte ook zei: als minderheidskabinet zoeken we gewoon een meerderheid voor ons beleid.

Maar hoe zit het dan met zaken als de winkeltijden, het weren van homoseksuele leraren en de intitiatiefwet ten aanzien van godslastering? Heeft de VVD op deze punten haar liberale beginselen ‘verkwanseld’ om zeker te zijn van de steun van SGP op die andere terreinen, zoals de criticasters vermoeden? Ik denk het niet. Hoezeer ik de politieke behendigheid van Kees van der Staaij ook bewonder, dat zou net iets te veel eer zijn.

Dat de VVD op deze terreinen compromissen sluit, heeft om te beginnen te maken met de partij waarmee ze in de coalitie zit: het CDA. Op deze punten bestaat namelijk een programmatische overeenstemming tussen het CDA en de SGP. Zou de VVD aan deze punten vasthouden, dan heeft ze ook een probleem met haar belangrijkste coalitiepartner. Maar daar hoor je bijna niemand over.

Het is vooral dus het CDA voor wie deze Staten- en Eerste Kamerverkiezingen goed zijn uitgepakt: een meevallende uitslag, in tien provincies in het College van Gedeputeerde Staten, en een versterking van haar eigen positie door steun van de SGP.

Zo valt het nieuws dus ook te framen.