Hallo KPN, hier VVD

Door Bas Paternotte

Er is al enkele weken enig rumoer in de Nationale Vergaderzaal over ‘netneutraliteit’. Korte uitleg voor de digibeten onder u: telecombedrijven hebben de indruk geld te verliezen door al die slimme telefoontjes van tegenwoordig. Iedereen kan met zijn smartphone internet op en maakt dan gebruik van bandbreedte, en minder van ouderwetse toepassingen als sms. De prijs van de belbundel moet dus omhoog, vindt bijvoorbeeld KPN; de oppositie is daar zeer op tegen. Want als KPN geld gaat rekenen voor populaire toepassingen als Skype (bellen via internet) en Whats-app (onder meer gratis sms-en en foto’s delen), is de netneutraliteit in het geding. Volgens dat principe mogen telecombedrijven geen extra geld vragen voor internetdiensten. De VVD komt echter met een eigen wetsvoorstel: omhoog met die prijzen.

De nu volgende informatie is ons ingefluisterd door vertegenwoordigers van twee oppositiepartijen. Opdat u begrijpt hoe het soms gaat in het Haagse: de journalist in kwestie wordt weleens gevoed met zaken die parlementariërs in het debat niet durven of willen uitspreken, maar die in het rumoer van het debat toch interessant zijn om te vermelden. We hebben het volgende geverifieerd voor de goede orde.

VVD-Kamerlid Afke Schaart is dus degene die een wetsvoorstel in voorbereiding heeft dat het mogelijk moet maken voor KPN cum suis geld te vragen voor mobiele diensten. Nu wil het geval dat Schaart voor haar aantreden als Kamerlid voor KPN werkte. Sinds 2001 wel te verstaan. Tussen januari 2008 en juni 2010 was zij directeur public affairs bij het bedrijf. Een duur woord voor lobbyiste. Het was haar taak de belangen van KPN voor het voetlicht te brengen, vooral in de Tweede Kamer en bij de Nederlandse overheid. Dat is saillant: dankzij KPN is juist de hele discussie over netneutraliteit op gang gekomen.

Begin deze maand werd namelijk bekend dat KPN met Deep Packet Inspection (DPI) probeerde te meten wat haar mobiele gebruikers zoal doen. Deze omstreden methode wordt in het veld ook wel met afluisteren vergeleken. De befaamde internetcolumnist Arjan Dasselaar dichtte het bedrijf onlangs zelfs ‘Iraanse allure’ toe.

Maar we zijn er nog niet. KPN kocht de DPI-technologie in bij Alcatel-Lucent. CEO van dat bedrijf is Ben Verwaayen. Die schreef in 2006 mee aan het verkiezingsprogramma van de VVD én is bevriend is met premier Mark Rutte. Bovendien was hij KPN-topman van 1988 tot 1997. “Verwaayen heeft het oor van de premier,” heet het op het Binnenhof. Dat kan nog problematisch worden, want het Openbaar Ministerie is een onderzoek begonnen naar de hele kwestie. “Het lijkt wel of KPN een eigen zetel heeft,” vingen wij op in de wandelgangen van ons parlement. Evenmin mag trouwens onvermeld blijven dat VVD-Kamerlid Han ten Broeke hoofd public affairs bij KPN was tussen 1996 en 2001.

Het is nu zaak ons niet te verliezen in complottheorieën. Dat vond de VVD-fractie ook: vorige week werd Schaart streng toegesproken. Goed voorstel, maar gezien je KPN-achtergrond hadden we het anders moeten brengen, luidde de boodschap. Nu ja, HP/De Tijd gelooft niet zo in guilt by association, dus we laten deze zaak voorlopig rusten. Maar het blijft opmerkelijk dat de VVD-fractie zulke hechte banden onderhoudt met KPN.

Hoe gaat het verder bij de VVD? De partij beseft terdege dat het lijkt of ze zichzelf heeft uitgeleverd aan de SGP. “Er wordt fel gedebatteerd in de Kamer, maar ook in de fractie,” zeggen twee VVD-Kamerleden in koor. Het voorstel tot afschaffing van het persoonsgebonden budget hakt erin. “Ik snap de pijn en de schrik,” zegt de een. “Maar dit stelsel is gewoonweg niet houdbaar,” zegt de ander. Er is sprake van een worsteling. De liberale overtuigingen wedijveren met de praktijk die de verantwoordelijkheid voor het gedoogkabinet meebrengt. De wet die verruiming van de koopzondag mogelijk moet maken, is in elk geval weggegeven voor het regeerakkoord, zo blijkt. “Geste voor het CDA, daar had de SGP echt niets mee te maken.” Aan de plotsklaps verdwenen handtekening van Fred Teeven (staatssecretaris van Veiligheid en Justitie) onder het voorstel om het verbod om godslastering op te heffen, moeten we ook niet te zwaar tillen. “Ik was daar not amused over. Maar het CDA vond het een vervelende start als we daar niet mee akkoord gingen,” aldus een van de zegsmannen.

Verder dus geen gedonder binnen de VVD-fractie? “Je herinnert je ongetwijfeld de toestanden met Rita Verdonk. Die veroorzaakten in 2007 bijna een schisma binnen de partij. In die val gaan we nooit meer trappen.” “Ik vind het erg waardevol dat we als fractie nog steeds een eenheid zijn,” zegt de ander. “Het zou debiel zijn als we niet stevig zouden discussiëren in de fractie. We hebben de VVD-eer hoog te houden. Het is te makkelijk om te zeggen: ik stap eruit.”

Dan nog iets van een heel andere orde. Begin februari bezocht uw verslaggever het GroenLinks-congres in Utrecht. Met enige bombarie maakte Kamerlid Mariko Peters van die partij daar bekend dat zij met fractievoorzitter Jolande Sap op een fact finding-missie zou gaan naar Kunduz, Afghanistan. Wij vermoedden een zoethoudertje voor de achterban, ‘Kunduz’ veroorzaakte immers een tweedeling bij GroenLinks. We kregen gelijk. Zei de persvoorlichter van dienst destijds dat hij niet verwachtte dat het bezoek voor 2 maart (de Provinciale Statenverkiezingen) zou doorgaan, nu is de reis helemaal van de baan. Om met de woorden van de enigszins geïrriteerde voorlichtster Anita de Horde te spreken: “Er staat niets gepland voor Sap nu.” Waarvan akte.