In uw nieuwste film Larry Crowne speelt u een doorsnee-Amerikaan die zijn baan kwijtraakt, zijn huis moet verkopen en niet eens geld voor benzine heeft. Maakt u zich zorgen om uw land?

“Ik maak me zorgen om de westerse samenleving. In Amerika maken we een enorme omwenteling mee. We moeten anders leren denken. De worsteling van Larry Crowne is die van vele anderen. Op dit moment vinden er in mijn land tweehonderd miljoen veldslagen plaats.”

Zo, dat klinkt dramatisch. Het lijkt wel een oorlogsfilm.

“Dat is het niet, maar het is ook geen romantische komedie, zoals veel mensen denken. Het is een authentieke komedie. Het verschil is dat het verlangen niet wint van de werkelijkheid, zoals in een romantische komedie. Ik hoop dat de kijker na afloop denkt: dat had mij ook kunnen overkomen.”

De werkloze Larry Crowne gaat studeren en verovert het hart van een docente, gespeeld door Julia Roberts. Is dat de keiharde realiteit?

“Zeker! Nou ja, het liefdesverhaal is misschien een beetje uit de fantasie geboren, maar als ik er een triest sociaal drama van had gemaakt, was er geen hond op afgekomen. De film zit vol luchtige momenten. Ik wil de bezoeker een spiegel voorhouden, maar hij mag zich best amuseren.”

U bent niet alleen de hoofdrolspeler, maar ook regisseur, producent en co-auteur van het scenario. Is het makkelijker om een film over een slachtoffer van de financiële crisis te maken als niemand zich ermee kan bemoeien?

“Toen we zes jaar geleden aan dit project begonnen, was er nog geen crisis. Eigenlijk zou het alleen over een man gaan die zichzelf opnieuw moest uitvinden, maar toen kwam de crisis en die gaf het verhaal een nieuwe dimensie.”

---

Die crisis heeft miljoenen Amerikanen geleerd dat het onverstandig is om geld uit te geven dat je niet hebt. Maar is dat niet juist een van de grondbeginselen van de American way of life?

“Nee, dat heeft niets met geld of bezit te maken. De American way of life betekent dat je jezelf voortdurend opnieuw uitvindt. Dat zag je al bij de onafhankelijkheidsstrijd, toen de kolonisten genoeg kregen van de Engelse overheersing. Die eigenschap heeft iedere Amerikaan, ook nu nog.”

Veel van uw landgenoten hebben hun woning moeten verkopen en wonen in tenten.

“Amerika geeft iedereen een tweede, een derde en zelfs een vierde kans. Als je Elizabeth Taylor heet, kun je achtmaal trouwen, als je wilt zelfs met dezelfde man. Als je alles kwijt bent, bouw je ergens anders een nieuw leven op. Dat zal altijd zo zijn. Het enige wat ons bedreigt, is cynisme.”

Wat noemt u cynisme?

“Als iemand zegt dat het allemaal niks uitmaakt. Dat andere mensen voor ons verantwoordelijk zijn in plaats van wij zelf. Maar dit is nog altijd Amerika! Of je nu Larry Crowne heet of Lady Gaga, iedereen kan het hier maken.”

Larry Crowne rijdt op een scooter omdat hij geen geld heeft voor een auto. Hoeveel auto’s heeft u zelf?

“Een paar, maar geen dure. En ik heb trouwens zelf ook een Vespa.”

O, geen verzameling Ferrari’s?

“Alsjeblieft niet, zeg. Ik heb een paar elektrische auto’s, waaronder een Chevrolet Volt. De auto waarin ik naar mijn werk rij, heeft al 70.000 kilometer op de teller en nog geen druppel benzine verbruikt.”

Is Larry Crowne bedoeld als voorbeeld voor ons? Hij verkoopt als eerste zijn enorme flatscreen-tv.

---

“Terecht, want hij heeft helemaal geen tijd meer om voor de tv te hangen. Hij moet zijn leven omgooien, studeren. Hij heeft geen idee wat, maar hij begint eraan in de hoop dat de inspiratie vanzelf komt.”

Kent u de echte Larry Crowne?

“Nee, hij is een fantasiefiguur, maar ik ken wel mensen die op hem lijken.”

Waarvan?

“Ik ga graag naar garage sales, waar mensen spulletjes verkopen waar ze van af willen. Daar kom je mensen zoals hij tegen.”

Wat koopt u dan?

“Lp’s, schrijfmachines, oude stereo-installaties, dat soort dingen.”

Hoe moeten we ons dat voor ons zien: Tom Hanks die een oude platenspeler koopt?

“Simpel. Ik vraag de verkoper hoeveel hij ervoor wil hebben. Hij zegt: ‘Honderd dollar.’ Dan zeg ik: ‘Deal,’ en dan antwoordt hij: ‘Als u een beetje had onderhandeld, zou u hem voor een tientje hebben gekregen.’ En dan antwoord ik: ‘En als ú een beetje had onderhandeld, zou u er vijfhonderd dollar voor hebben gekregen.’ Zo hebben we allebei ons pleziertje.”

U bent halverwege de jaren zeventig zelf gaan studeren, maar na een paar semesters hebt u er de brui aan gegeven.

“Ik heb er niet de brui aan gegeven, ik kreeg een aanbod van een Shakespeare-festival in Cleveland. Aangezien ik acteur wilde worden, stortte ik me daarop.”

Hebt u daar later spijt van gehad?

“Nee, nooit. Als ik nu tijd had, zou ik gericht colleges bezoeken over onderwerpen die me boeien. Maar destijds ben ik louter gaan studeren omdat ik eens wilde kijken wat er op de universiteit allemaal te doen was.”

Wat hebt u gestudeerd?

“Alles wat los en vast zit. Sociologie, zoölogie, filosofie, en ik heb ook wat dramalessen gevolgd. Sommige studenten waren twee keer zo oud als ik. Moeders wier kinderen het huis uit waren, Vietnamveteranen. Mensen die daar het volgende hoofdstuk van hun leven begonnen.”

---

Waarom heeft Amerika zo veel moeite om uit de crisis te komen?

“Het lukt ons heus wel, maar het is verdomd moeilijk en het zal nog een hele tijd duren. Onderschat de Amerikanen niet! Onze samenleving is gebaseerd op mobiliteit. We leren van kleins af aan om het verleden los te laten, daarom zijn we flexibeler. Iedere Amerikaan die ik ken, kan zijn boeltje pakken en vertrekken als het moet.”

U ook?

“Ja. Natuurlijk zijn er mensen die honkvast zijn, die ergens vlak bij een golfbaan wonen om elke dag hun balletje te kunnen slaan. Maar ik speel geen golf.”

Waar voelt u zich thuis?

“Tussen Los Angeles en New York. Als ik ergens lang ben, krijg ik de kriebels omdat ik bang ben dat ik iets mis. Ik heb die afwisseling nodig. Spinnenwebben ontstaan snel, je moet ze voortdurend wegvegen.”

U hebt eens gezegd dat u op uw twintigste als acteur constant voor uw bestaan moest vechten, en nu bent u de succesvolste acteur van Hollywood. Niemand belichaamt de American dream meer dan u.

“Ik ben een enorme geluksvogel. Ik herinner me de tijd dat ik werkloos was en geen idee had hoe mijn verdere leven zou lopen. Mijn drijfveer is altijd geweest om een betere rol te krijgen dan diegene die ik al had gespeeld. Toen ik merkte dat ik er zelfs van kon leven, was ik helemaal gelukkig.”

Wilt u zich echt alleen maar als acteur ontwikkelen?

“Natuurlijk, anders zouden we nu niet over Larry Crowne praten, maar over Forrest Gump 5. Je hebt je loopbaan niet helemaal zelf in de hand, maar je kunt wel zelf beslissen of je een matige rol aanneemt vanwege het geld of wacht op een echt goede rol. Ik heb altijd gewacht.”

---

U hebt inmiddels een vermogen van honderden miljoenen dollars bij elkaar gespeeld. President Obama heeft voorgesteld om de belasting voor de superrijken te verhogen.

“Meteen doen!”

U vindt dat een goed plan?

“Jazeker. Rijke mensen zoals ik moeten ons land dankbaar zijn voor onze welstand. Wij profiteren daar zo onevenredig van dat het niet meer dan redelijk en ook zeer Amerikaans is dat wij de zwaarste lasten dragen.”

Waar begint rijkdom?

“Met een paar ton op de bank ben je er niet, denk ik. Maar miljonairs zoals ik? Zeker. Ik voel me bevoorrecht, misschien zelfs gezegend.”

U krijgt voortdurend de vraag of u niet de politiek in wil.

“Ik zou niet op mezelf stemmen.”

Hebt u als ster niet een grotere invloed op mensen dan een politicus?

“Ik praat niet graag over ‘invloed’, dat vind ik zo hoogdravend.”

Waarom?

“Je hebt toegang tot mensen door je uitstraling. Maar niemand verandert zijn mening omdat hij een acteur iets heeft horen zeggen in een talkshow.”

Wat krijgt u dan voor elkaar?

“Beroemdheden als ik moeten geld inzamelen. Voor de slachtoffers van 11 september, de aardbeving in Haïti of voor stichtingen die zich met kankeronderzoek of met Shakespeare bezighouden. Als het om het goede doel gaat, volgen de mensen ons, maar het interesseert ze geen barst wat onze politieke mening is.”

Wilt u mensen niet beïnvloeden met films als Larry Crowne?

“Ik heb nog nooit een film met een politieke boodschap gemaakt. Over Apollo 13 zeiden ze dat we een soort reclamefilm voor Amerika hadden gemaakt, maar dat is onzin. Na Philadelphia zagen ze me als voorvechter van de homobeweging, dat ben ik ook niet echt. Maar als mensen boodschappen in mijn films zien, kan ik daar ook niets aan doen.”

---

U belichaamt nu eenmaal voor veel mensen het goede van Amerika.

“Ja, ze zien me misschien als een voorbeeld, maar van wat? Van een acteur, een vader, iemand die al langer dan twintig jaar getrouwd is?”

Nu bent u wel erg bescheiden. Veel filmkijkers zien u als de meest betrouwbare Amerikaan die er is.

“Nou, goed dan. Waarin vertrouwt u mij?”

Op dit moment? Wij zouden al uw leugens voor zoete koek slikken.

“Iemand heeft mij ooit verklapt wat het geheim van het geluk is. Weet u wat dat is?”

Helaas niet.

“Je moet altijd de waarheid spreken. Dan kan niemand iets wat je verbergt tegen je gebruiken. Je kunt altijd openhartig zijn, je mening geven en uitkomen voor je tekortkomingen.”

Dat had Forrest Gump wel kunnen zeggen.

“Forrest Gump wist niet eens wat een leugen is. Hij kon niets anders dan de waarheid spreken. Ik geloof daar heilig in en probeer daar ook naar te leven, zowel voor de camera als erachter, privé en zakelijk.”

En lukt dat?

“Ik doe mijn best.”

Der Spiegel.

Vertaling: Thijs Joosten