Mohammed Breivik

Tevergeefs probeerde hij toen B. als getuige voor de rechtbank te laten verschijnen. “Ik maak geen misbruik van de moord op Van Gogh,” vervolgde Wilders. “Ik sta terecht. Daarom wil ik laten zien wat het ware gezicht is van de islam, en dat wat staat geschreven wordt toegepast. Wat ik zeg is geen haat: het gebeurt!”

Natuurlijk ligt dat allemaal heel anders in het geval van de bloeddorstige Noor Anders Behring Breivik, vurig bewonderaar van Wilders en zijn PVV. Breivik is volgens Wilders slechts ‘een eenzame verknipte idioot, die de vrijheidslievende anti-islamiseringsidealen op gewelddadige manier misbruikt’. Anders dan destijds ‘de islam’ zijn Wilders en zijn PVV in dit geval op geen enkele manier verantwoordelijk voor Breiviks massaslachting, ‘hoe graag sommigen dat ook zouden willen’.

Die sommigen houden zich juist opmerkelijk stil, valt mij op, heel anders dan Wilders en zijn geestverwanten na de moorden op Fortuyn en Van Gogh. Niemand zegt, zoals Wilders over Mohammed B., dat Breivik het levende bewijs is dat het gedachtegoed van Wilders en zijn PVV een inspiratiebron is voor geweld. Niemand zegt: ik maak geen misbruik van de moord op 77 Noren, ik wil alleen laten zien wat het ware gezicht is van Wilders en zijn PVV, dat is geen haat: het gebeurt! Alleen een eenzame verknipte idioot als Wilders zou zoiets zeggen.

Wat niet wegneemt dat Wilders en zijn PVV wel degelijk medeverantwoordelijk kunnen zijn voor de voedingsbodem waar een geval als Breivik uit is voortgesproten, zoals GroenLinks-Kamerlid Tofik Dibi betoogde (waarna Wilders liet weten dat Dibi ‘een politiek slaatje’ uit de massamoord probeert te slaan). Die verbanden zijn een stuk duidelijker aan te wijzen dan de verbanden tussen ‘de islam’ en het handelen van Mohammed B.

De conservatieve denker Bart-Jan Spruyt bracht ze haarscherp onder woorden. Ik herhaal hier, enigszins bekort, wat hij op 25 juli in Nieuwsuur zei. “Is er iets in het gedachtengoed geweest dat heeft kunnen bijdragen aan het ontstaan van een broeierig klimaat waarbinnen dit heeft kunnen gebeuren? Ik denk van wel.

“Wilders heeft het zo voorgesteld dat Europa in het algemeen en Nederland in het bijzonder is overspoeld door islamitische kolonisten, terwijl een linkse elite toekeek en het subsidieerde. Hij stelt het zo voor dat door de islam een onoplosbaar probleem is ontstaan. Hij gebruikt het beeld van een apocalyps: er is een vijand binnengehaald en die is erop uit om ons uiteindelijk te overheersen.

“Wilders voedt mensen met irreëele oplossingen, er is geen politiek beleid om het door hem geschetste probleem op te lossen. Wel kun je moslims beledigen met uitdrukkingen als kopvoddentaks, om ze duidelijk te maken dat ze niet welkom zijn, in de hoop dat ze weggaan.

“Wilders wanhoopt aan de mogelijkheid om met politieke middelen nog iets op te lossen. Daarmee verplaatst hij de discussie van islam en integratie buiten het parlement; dan geloof je niet meer in de democratie als procedure voor oplossingen.

“In combinatie met het oproepen van die dreigende sfeer kunnen daardoor mensen op een gegeven moment gaan denken dat het probleem alleen nog maar met buitenpolitieke middelen kan worden opgelost.

“Als zulk gedachtengoed gekoesterd wordt door een eenzame, intelligente jongen die zich onbegrepen voelt… Zo iemand kan gaan denken: ik moet een daad stellen om Europa en de wereld wakker te schudden, want er komt een oorlog aan.”