Een goed gesprek met Henk Krol & Charles Groenhuijsen
Het was een interview in HP/De Tijd dat jaren geleden mede aanleiding was voor zijn breuk met de NOS. Sommige van zijn collega’s voelden zich geschoffeerd toen hij in 2005 de woorden ‘linkse houding’ en ‘intellectuele luiheid’ gebruikte. Charles Groenhuijsen (1954)zou net Washington verlaten, waar hij correspondent was, en hier anchorman worden van het NOS Journaal van acht uur. Tegenwoordig is hij spreker, schrijver en dagvoorzitter. We eten in De Jonge Haan in Hilversum, waar het eerdere HP-interview ook plaatsvond.
“Ik zat toen daar, aan dat tafeltje iets verderop, bij het raam. Ik verwijt het mezelf. In dat interview heb ik dingen gezegd die door mijn collega’s verkeerd uitgelegd konden worden. Daardoor werd ik ineens in de heel rechtse hoek geduwd, ik zou zelfs een sympathisant zijn van Pim Fortuyn. Maar ik vind ook dat de journalistiek in Nederland meer aan zelfkritiek zou kunnen doen. Ik wist niet dat Hans Laroes en in zijn kielzog enkele andere collega’s, enorm op me letten in die dagen. Kennelijk was het de bedoeling te verhinderen dat ik het achtuurjournaal zou presenteren. Bewijzen kan ik het niet, maar ik heb nog steeds sterk dat gevoel. Dat het uiteindelijk niet doorging, verbaasde me zeer. De ontslagzaak diende hiertegenover. Kijk, aan de overkant ligt het kantongerecht. Uitgerekend in de periode tussen mijn ontslag en de procedures die volgden, organiseerde de NOS een competitie, in het kader van ’50 jaar Journaal’. De vraag was onder meer: wie is de meest populaire correspondent? Dat won ik ex aequo met Haye Thomas. Dat is merkwaardig. Het is natuurlijk érg toevallig om met zo veel uitgebrachte stemmen ex aequo te eindigen. Weet je wat me nu trouwens invalt? Niet alleen dat interview met HP vond hier plaats; Haye Thomas, de man met wie ik gelijk eindigde, is op de parkeerplaats van deze zaak gestorven. Hij was hier geweest, is in zijn auto gestapt – maar nooit meer weggereden. Fantastische man was het! We eten vanavond dus op historische grond.”
Wil je hier dan nog eten? Deze plek moet je toch pijn doen?
“Ik kom hier al geregeld zolang ik voor de omroep werk, nu zo’n 28 jaar. Over dat ontslag heb ik inderdaad pijn gevoeld, vooral in het begin. Het voltrok zich ook erg in het openbaar. Maar nu voel ik dat niet meer. Ik wil ook niet meer in vaste dienst. Het is heerlijk om geen baas te hebben. Vorige week liep ik over de gecombineerde radio- en tv-redactie. Wat een fabriek is het geworden. Ik ben begonnen in het oude Journaalpand, daar was het redelijk klein: maximaal dertig man. Ook toen ik van NOVA terugging naar het Journaal, was het nog niet zo immens. Er zitten nu wel erg veel mensen.”
Als voorgerecht verrast gastheer Nino de Boer ons met crostini met carpaccio van tonijn met sesamsoja-vinaigrette op zeewier.
De omroepen zenden nog steeds veel bekende gezichten heen. Volg je dat?
“Ja, kijk eens wat er nu bij de NCRV gebeurt. De kijker vergrijst, maar Hilversumse bestuurders menen dat hun presentatoren steeds jonger moeten worden. Heerlijk dat er nu met MAX een zendgemachtigde is waar dat minder telt.”
Je woont nog steeds in Amerika?
“Zeker. Ik ben best verknocht aan Amerika. Dat krijg je als je er twintig jaar woont. Ik begon eind jaren ’80 alleen met mijn vrouw, nu wonen we er met drie kinderen. Mijn vrouw heeft er een baan. We hebben het er enorm naar onze zin. Voor mijn bezigheden in Nederland hebben we een flat in Hilversum.”
Zou je hier weer iets journalistieks willen doen?
“Ik heb het te druk, maar ik zou er best wat bij willen doen. Het liefst zou ik voldoende tijd hebben om weer een boek te schrijven. Het lijkt me nog altijd leuk om een eigen duidend programma te hebben, liefst een dagelijkse radiotalkshow. BNR heeft me weleens gevraagd, maar met mijn privéleven kan dat niet. Ik woon in Amerika, niet hier. Je kunt dan wel iets bedenken met lijnverbindingen, maar tijdens een goed interview wil je toch oog in oog zitten met je gesprekspartner.”
Over ogen gesproken, wat is er met je oog aan de hand? Het is behoorlijk rood.
“Ik had een gescheurd netvlies. Daar heb ik kennelijk aanleg voor. Ineens bungelde mijn netvlies er los bij. Gelukkig waren we net in Rotterdam, ik kon dus zo naar het Oogziekenhuis.”
Ik begrijp dat we binnenkort van je gaan horen?
“Half oktober gaat mijn nieuwe project van start. Met zo’n tweehonderd bekende opinieleiders gaat de website Mootz.com. van start. Ik vond het tijd om het monopolie op opinie, altijd nog het exclusieve domein van de traditionele media, te doorbreken. Het initiatief is enthousiast ontvangen door prominenten als Hans van Baalen, Boris Dittrich, Guusje ter Horst, Leo Beenhakker en vele anderen. De naam komt van het Engelse moot, de plek waar bewoners vroeger bespraken hoe het verder moest met hun dorp. Op die traditie grijpen we terug. We gaan proberen dagelijks nieuws én opinie te brengen.”
Tegelijk met deze namen komen de antipasti op tafel, met Provençaalse specialiteiten: forse porties met veel smaak.
Zo’n plek is er toch al? Alle kranten en tijdschriften bieden dat en online kunnen mensen er hun mening onder kwijt.
“Wij doen het anders. Juist zonder het gescheld en gemopper van de doorsnee ‘en wat vindt u’-rubriek die je op zo veel andere sites ziet. We selecteren onze opinieleiders namelijk zorgvuldig. Het zijn bekende mensen die hun sporen verdiend hebben in politiek of journalistiek. Het kunnen wetenschappers, kunstenaars of lobbyisten zijn. Of leidinggevenden uit het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.”
Krijgt de site een bepaalde signatuur?
“We blijven strikt onafhankelijk. Iedereen is welkom: links, rechts. Godsdienstig of ongelovig. Man, vrouw. Oud, jong. Mensen van wie je zou kunnen zeggen dat ze aan de touwtjes trekken. Alleen de kwaliteit van de argumenten telt. ‘Gewone’ volgers mogen ook meepraten, maar hun meningen houden we gescheiden van de bekende opinieleiders.”
Tijd voor het hoofdgerecht: parelhoen met een saus van rode port en wilde spinazie.
Opinieonderzoeker Maurice de Hond doet ook mee. Toch was je het niet eens met de uitspraken die hij in deze rubriek bij mij aan tafel deed?
“Volgens Maurice hebben leidinggevenden in het openbaar bestuurgeen contact meer met de basis. Ze luisteren niet. Dat zag je ook bij zijn alternatieve, door het volk geschreven troonrede van vorige week. Volgens hem heeft de menigte gelijk. Dat klopt ook, dat is democratie. Maar Maurice heeft de neiging ook te luisteren naar individuen. Die willen gratis openbaar vervoer, belastingverlaging en andere dingen die leuk lijken. Maar als je zo’n door het volk geschreven programma zou gaan uitvoeren, gaat ons land failliet. Juist daarom hebben we politici. Die zeggen: ‘Het volk kan dat wel willen, maar je kunt het volk niet altijd z’n zin geven.’ Hans Dijkstal had daar een mooie term voor: jukeboxdemoratie. Je moet wensen eerst vertalen naar wat haalbaar is, en dat is precies het systeem dat we nu hebben: parlementaire democratie. Daarbij vind ik het een groot geluk dat de kiezer maar eens per vier jaar een duit in het zakje mag doen en niet voor elke scheet en bij elk wissewasje om een mening wordt gevraagd. Je moet wel naar het volk luisteren, maar vervolgens moet je ook durven zeggen: ‘Ik snap wat u zegt, u heeft deels ook gelijk, maar van mij krijgt u dat niet.’ Je kunt als ouder toch ook niet steeds een verdubbeling van het zakgeld toestaan als je kinderen daar om vragen?”
Maar de kloof tussen politici en kiezers is wel beangstigend groot. Men verandert nu ook veel sneller van partij.
“Die afstand is nooit kleiner geweest. Ten tijde van de ARP, KVP, CHU en de Communistische Partij was er ook nauwelijks contact tussen politici en de kiezer.”
Toen was er nog gezag voor autoriteiten, er werd met eerbied naar de dokter geluisterd.
“Precies. En Maurice de Hond denkt bij wijze van spreken dat de dokter bij zijn diagnose tegen de patiënt zou moeten zeggen: ‘Wat had je zelf gedacht?’ Dat leidt tot niets. Vroeger waren kiezers wel trouwer aan hun partij. Maar de politiek is een flipperkast geworden, je schiet van links naar rechts. De binding met de partijleiding is ook verdwenen. Maar wanneer hadden we voor het laatst een premier die écht respect afdwong? Kok heeft dat een tijdje gehad, Lubbers ook, Rutte nog niet en Balkenende had het alleen bij sommigen, bij anderen – deels onterecht – volstrekt niet. Maar in die oude groef komen we nooit meer terug. Mensen zeggen nu helaas veel te snel wat hun voor de mond komt. Dat zie je ook bij de vele anonieme reacties onder het nieuws van bestaande websites. Wat heb je aan mensen die zich Doornroosje noemen? Met mijn nieuwe plan willen we dat voorkomen. Geen mensen die tegen elkaar roepen: ‘Doe eens normaal, man!’
“Het wordt tijd dat we weer naar elkaar gaan luisteren. Iets meer achting voor ambtenaren en politici zou niet verkeerd zijn. Velen zijn oprecht bezig dit land ietsje beter te maken. Dan mag je best iets minder hard van je afblazen. Maar ik ben blij met de toezegging van Maurice.”
Jij zou willen dat mensen minder zouden klagen?
“Laten we toch goed in de gaten houden dat Nederlandnog steeds tot de allerrijkste landen behoort. We hebben een van de allerbeste pensioenstelsels ter wereld. Waarom zeggen we dat dan niet tegen elkaar? We rennen alleen maar achter Jolande Sap aan de verpleeghuizen in, kijken wat er allemaal niet deugt. En er deugt ook veel niet. Ouderen zitten te verkommeren in hun luiers, krijgen veel te weinig aandacht. Daar heeft links volstrekt gelijk in en de politiek heeft dat voor een deel laten bungelen. Maar het idee dat alles in dit land fout gaat, daar wil ik me met kracht tegen verzetten.”
Het toetje is aan de machtige kant: een grand dessert met gemarineerde aardbeien, witte chocolademousse met Baileys, en crostate di limone.
Zie je grote verschillen tussen Nederland en Amerika?
“Jazeker. Vooral door de ogen van mijn kinderen zie ik dat in belangrijke en in alledaagse dingen. Het gaat niet alleen om cultuurverschillen. Die kids merken dat er in Amerika zo verschrikkelijk veel niet mag. Het is een ge- en verbodssamenleving. Je mag er tot je 21ste niet drinken, en iedereen gaat er keurig in de rij staan. Andere dingen mogen dan weer wél: je mag er jonger autorijden en wapens dragen, en vanaf je zestiende kun je de doodstraf krijgen. Amerikanen denken vaak dat ze met die ge- en verboden bepaald gedrag kunnen afdwingen. Kijk naar Irak. Ze dachten: als we met veel militair vertoon een dictator wegjagen, gaat het er vanzelf goed. Wij weten dat het zo niet werkt. Nederlanders zijn ook veel informeler; dat bevalt me wel, maar we moeten opletten dat we daarin niet doorschieten. Wat mij betreft is het fout gegaan toen we tegen iedereen ‘je’ en ‘jij’ gingen zeggen, zelfs in het debat met de premier. We kunnen leren van elkaar. Dat zou mooi zijn.”
De Jonge Haan is een begrip in Hilversum. Vrijwel alle bekende tv-persoonlijkheden zijn er in levenden lijve te aanschouwen. Oneerbiedig wordt het ook weleens ‘de kantine van de omroep’ genoemd. De Jonge Haan heeft een geheel eigen karakter: een culinair restaurant wil het niet zijn, wel een gezellige huiskamer waar je je snel thuis kunt voelen. Gastheer Nino de Boer, zoon van Herman Pieter, weet als geen ander hoe dat moet. Op het menu zijn naast de vele Hollandse gerechten en het biologische vlees ook de tapas en de Provençaalse gerechten in trek. De Jonge Haan verdient een 9 voor sfeer en authenticiteit en de keuken is eerlijk en betaalbaar. Vandaar de welverdiende zeven HP’tjes.
