Een lege inbox
De zakenlieden bleven betrekkelijk relaxed onder de drie dagen durende wereldwijde BlackBerrystoring. Natuurlijk, het is vervelend om geen toegang tot mobiel internet te hebben en je agenda in de soep te zien lopen omdat er geen afspraken kunnen worden ingepland. Maar hé, de rust van een zwijgende inbox heeft ook wel wat. Even verlost van de constante stroom virtuele prikkels die je aandacht opeisen. Voor echt belangrijke kwesties kon er trouwens altijd worden gebeld, want de telefoonfunctie bleef gespaard.
Nee, dan kwam de klap onder jongeren harder aan. “Mijn sociale leven is ingestort,” klaagde er een. “Zonder internet is een BlackBerry wel heel saai,” mopperde een ander. Ze misten vooral het pingen (het gratis sturen van boodschappen), het whatsappen en het rondhangen op internet. Bellen kon vaak nog wel, maar om een of andere reden zijn ze daar huiverig voor. Behalve dat bellen geld kost, is er ook een ander nadeel: je moet een live gesprek voeren, en dat komt wel heel dichtbij. Ook al is telefoneren de primaire functie van een BlackBerry, of van wat voor smartphone dan ook, het is niet wat men het liefst ermee doet. Pingen, sms’en, facebooken en twitteren zijn veel aantrekkelijker gebruiksopties.
Jongeren staan trouwens niet alleen in hun terughoudendheid om iemand te bellen. Mijn indruk is dat in de hele sociale leefsfeer het telefoneren op zijn retour is – ook bij ouderen. Mededelingen die geen haast hebben, voorstellen voor afspraken en relatieonderhoud worden vaker via e-mail of sms afgehandeld. Als aan telefoneren niet te ontkomen valt, wordt dat van tevoren aangekondigd via mail of sms, om iemand maar niet te overvallen.
De cold call (zomaar uit het niets iemand telefonisch benaderen) geldt steeds meer als een sociale doodzonde, vergelijkbaar met onverwachts bij iemand op de stoep staan. Spontaan bij vrienden langsgaan om gezelligheidsredenen gebeurt sowieso niet meer. Het bezoek moet telefonisch worden aangekondigd, liefst iets langer dan vijf minuten van tevoren. Maar iemand bellen begint langzamerhand ook onder de categorie opdringerig gedrag te vallen, waarmee de ander wordt gestoord in zijn bezigheden. Alleen echte intimi en mensen met urgente mededelingen kunnen zich een rechtstreekse benadering permitteren. De rest maakt omtrekkende bewegingen om de ander vooral niet te na te komen.
De sociale media, Facebook en Twitter, kun je beschouwen als vormen van borstklopperij: deelnemers zijn voortdurend bezig hun ego’s op te poetsen met updates van hun laatste verrichtingen dan wel commentaar op de actualiteit. Deze de wereld in geslingerde boodschappen kunnen anderen dan weer ‘liken’ of ‘followen’, en zo ontstaat een zichzelf versterkende roes van sociaal ingebed zijn en ertoe doen. Toch draaien de sociale media misschien wel minder om ijdelheid dan om beleefdheid en terughoudendheid. Al het getwitter en gefacebook blijft tenslotte een volstrekt vrijblijvende aangelegenheid. Niemand wordt gedwongen het allemaal te volgen, niemand hoeft iets te ‘liken’. Niemand hoeft op de aanbevolen links naar leutige filmpjes op YouTube te klikken, niemand hoeft vakantiefoto’s te bekijken.
Sms’jes en pingberichten gaan meestal tussen individuen heen en weer en zijn dus iets dwingender dan de massaboodschappen op de sociale media, maar behalve als het om mededelingen van logistieke aard gaat (trein heeft vertraging), is het nog steeds een tamelijk omzichtige vorm van communicatie. Je kunt een sms, net als een e-mail, laten liggen en later beantwoorden of je kunt er, te midden van de niet-aflatende informatiestroom die op je afkomt, makkelijk helemáál niet op reageren. Het feit dat je een sms krijgt is belangrijker dan wat erin staat.
De kortstondige BlackBerrycrisis beroofde gedupeerden van hun hele (terughoudende, beleefde, omzichtige) sociale leven, maar bood ook kansen op persoonlijker contacten: mens durf te bellen.
