Spring naar de content

Occupy heeft het antwoord niet

We hebben juist meer economie, meer markt en minder overheid nodig.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Ik kwam ze tegemoet, afgelopen zaterdag. De 99 procent, de anti-kapitalisten, de bezetters. Ze trokken door de binnenstad richting De Nederlandsche Bank terwijl ik met boodschappen en kind naar huis fietste. We stapten af en keken toe. Een halve hippie bewerkte onze neuzen met roze glitterschmink en zei dat we goed moesten opletten, want ‘de wereld gaat veranderen!’ Mijn zoon keek me vragend aan. “Kijk en lees maar,” zei ik, verwijzend naar de borden die de horde meedroeg. “Ik leg je zo wel uit wat het is.”

Dat viel nog niet mee. Ik vertelde dat deze mensen boos waren omdat overal in de wereld – doch relatief weinig in Nederland – mensen hun banen verliezen en hun huizen moeten verkopen. En dat ze bankiers daarvan de schuld geven. Maar ik wist niet wat ik moest zeggen toen hij vroeg: “Wat willen ze dan?”

Dat weet ik namelijk niet. En zijzelf ook niet trouwens, zo blijkt op de website van Occupy Amsterdam. Over de vraag wat er moet gebeuren, is de beweging nog in debat. Tweemaal daags, om precies te zijn. Er worden alleen besluiten genomen waar ‘iedereen het mee eens is’, aldus de site. Dat kan nog even duren dus.

Ik moet de neiging onderdrukken om hier heel besmuikt over te doen. Over het hoge gehalte aan types in zo’n optocht waarvan je het vermoeden hebt dat ze zich bij elke demonstratie aansluiten. En over het gebrek aan ideeën die verder gaan dan uitleggen wat er mis is met het groot-kapitaal. Maar dat is te gemakkelijk, want er zijn redenen genoeg om boos te zijn.

Bijvoorbeeld voor jongeren. In de Verenigde Staten heeft één op de zes jongeren geen werk, in Europa één op de vijf, en in Spanje zelfs bijna de helft. In Nederland valt het nog mee: net als in Duitsland en Oostenrijk ligt het percentage van jeugdwerkloosheid hier nog onder de tien procent. Maar jongeren hebben voor het eerst van hun leven een toekomst die er minder mooi uitziet dan het verleden van hun ouders. In veel gevallen zullen ze meer belasting betalen, langer werken en minder pensioen krijgen. In Nederland is het bijna onmogelijk voor ze om een huis te kopen.


Maar ook voor volwassenen is er reden genoeg om boos te zijn op ‘het systeem’. In de Verenigde Staten ontstaat een middenklasse van hoger opgeleiden die geen baan op niveau kunnen vinden en met een forse studieschuld de eindjes aan elkaar moeten knopen. In Europa bestaat de kans dat de verzilvering van vijftig jaar vrede (de euro) uiteenspat. En er is wat mij betreft reden genoeg om boos te zijn op de kapitaalverstrekkers van banken, die tot nu toe nog geen centje pijn hebben gevoeld, geen leergeld betalen en dus een gevaar blijven voor de toekomst.

Ik begrijp de boosheid van de bezetters dus. Maar ik vrees dat we het over de oplossingen – als het ze lukt die te formuleren – oneens zijn. Op de demonstratieborden werd te vaak de plank misgeslagen. Over het kapitalisme bijvoorbeeld (afschaffen, als het aan veel bezetters ligt). Markten en kapitalisme zijn een prima ordeningsprincipe om welvaart en vooruitgang te creëren, mits ze met de juiste regelgeving verstandig beteugeld worden, zo vond overigens ook politiek econoom Adam Smith. Daar valt nog winst te behalen (verhoog als de donder de kapitaaleisen van banken en pak de bonussen aan).

Bovendien waren het vooral overheden die aan de basis van de crisis stonden. In de VS door het voor mensen met (te) lage inkomens mogelijk te maken om (te) goedkope hypotheken te krijgen, in Griekenland door structureel op te grote voet te leven en te frauderen. En in de rest van de westerse wereld door te veel uit te geven en banken de ruimte te geven om bellen te blazen.


De oplossing is niet minder, maar méér economie, beter werkende markten (met meer regu-lering voor banken dus) en minder overheid. Er zijn vooral structurele hervormingen nodig om de economische groei te creëren die nodig is om alles wat de demonstranten willen te betalen. Simpelweg hogere belastingen voor de rijken is in Nederland niet genoeg. Het geld voor gezondheidszorg, scholing en uitkeringen moet namelijk wel verdiend worden.