Meer dan Mozart

Prelude
Jaarlijks poogt de klassieke muzieksector zieltjes te winnen met een landelijke campagne waaraan tientallen concertzalen, symfonieorkesten en ensembles meewerken. Dit jaar is de Week van de Klassieke Muziek goed voor een honderdtal concerten, maar eenmaal in Mozartistan gearriveerd raak je als liefhebber/leek al snel de weg kwijt tussen de honderden componisten en karrenvrachten noten. Maken we na Mozart rechtsomkeert richting Haydn of gaan we juist vooruit naar Beethoven, Brahms of Mahler? En waar moet je naar luisteren als het Vioolconcert van Bruch of het Tweede Pianoconcert van Rachmaninov je oren uitkomt? Een kleine gids door de wereld van Mozart, Haydn en Bruckner.

 Tsjaikovski of Rachmaninov
Recent de Film Swan Lake gezien? Deze matige film over een ambitieus danseresje en haar nog ambitieuzere moeder wordt overeind gehouden door de tijdloze balletmuziek van Tsjaikovski. Maar de Russische componist schreef meer dan Het Zwanenmeer: balletmuziek, symfonieën, opera’s, liederen. Toch wordt slechts een klein deel daarvan regelmatig uitgevoerd: het Vioolconcert, wat balletmuziek en een enkele symfonie – meestal de Pathéthique).
Mariss Jansons dirigeerde kortgeleden Jevgeni Onegin, het door Tsjaikovski op muziek gezette gedicht van Poesjkin, bij de Nederlandse Opera. Om te huilen zo mooi was dat, maar het is geen kost voor beginners. Wie Tsjaikovski wil leren kennen, kan beter luisteren naar de Rococo-variaties voor cello of de Serenade Mélancholique. Beide werken vormen een mooi alternatief voor het Vioolconcert. Zijn de soloconcerten of symfonieën te zware kost? Dan is er nog altijd de Serenade voor strijkers opus 48. Dat is een soort Tsjaikovski-light: aaibare strijkersklanken, geproduceerd door een lichte bezetting. Wie ook de minder bekende werken wil beluisteren wandelt naar het Kruidvat. Daar staat de recent verschenen Tsjaikovski-box van Brilliant Classics. Alles wat de man ooit heeft geschreven, werd bijeengebracht op zestig cd’s, en het zijn nog aanbevelenswaardige opnames ook.
Dat Tsjaikovski vaak wordt gekoppeld aan Rachmaninov is niet verwonderlijk. Rachmaninov was immers een groot bewonderaar van Tsjaikovski en beide behoren tot de zogenaamde Russische School. Niet zelden wordt het bekende Tweede Pianoconcert van Rachmaninov gecombineerd met het Eerste Pianoconcert van Tsjaikovski. Stilistisch zitten die twee dicht bij elkaar, toch zijn er wel verschillen: Het getormenteerde van Tsjaikovski is bij Rachmaninov afwezig. Neigt Tsjaikovski naar sentimentalisme, Rachmaninovs muziek is afstandelijker. Wie iets anders wil horen dan de bekende symfonieën en pianoconcerten zou naar de relatief onbekend gebleven liederen moeten luisteren. Keus genoeg: Rachmaninov schreef er meer dan honderd.

Lees het hele artikel in de HP/De Tijd van deze week.