‘Mensen verwarren, dat is mijn doel’
Elke werkdag kijken ruim een miljoen mensen naar de satirische filmpjes van LuckyTV. Maar er komt vaker heisa van dan de maker, Sander van de Pavert, lief is. ‘Eigenlijk draag ik Job Cohen een warm hart toe.’
Zes jaar filmpjes plakken voor De Wereld Draait Door heeft Sander van de Pavert (35) behalve roem ook tastbaar bezit opgeleverd. Het brein achter LuckyTV bezit een stijlvol ingericht Haags bovenhuis, met kunst aan de muren, plafonds met rozetten, een uitgebreide opname-installatie en – uiteraard – een joekel van een televisie. Die filmpjes zijn vaak kinderlijk eenvoudig en absurd, maar wanneer Van de Pavert naar aanleiding van de discussie over de hoofddoek van de koningin een filmpje maakt waarin hij Willem-Alexander afbeeldt met een peniskoker en Beatrix naakt tussen inheemse Papoea’s zet, is de wereld te klein en LuckyTV het gesprek van de dag. De magie komt uit zijn zolderkamertje: niet meer dan een donker hok met twee computer-schermen, een kleine televisie en een microfoon. Meer heeft de videokunstenaar niet nodig. Vanuit zijn comfortabele bureaustoel stuurt Van de Pavert al sinds 2005 dagelijks zijn korte satirische filmpjes naar de redactie van De Wereld Draait Door.
Het is dinsdag 17 januari. Is er al iets opmerkelijks gebeurd? Jazeker, zegt Van de Pavert. Opperrabbijn Aryeh Ralbag heeft homoseksualiteit een ziekte genoemd, en de Tweede Kamer valt over een therapie tegen homoseksualiteit. “Daar wilde ik een filmpje over maken, maar het gebrek aan beeld brak me op.” En nu? “Cor Bosman! Maar niet deze.” Hij toont een filmpje van het Limburgse Statenlid Cor Bosman, de PVV’er die PvdA-collega Selçuk zturk voor ‘een stuk uitgekotst halalvlees van een Turks varken’ heeft uitgemaakt. Het is een door Van de Pavert verknipt interview met Bosman. We zien en horen Bosman, die varkensachtige klanken uitstoot. Van de Pavert: “Wel geinig, maar te flauw. Ik heb wat beters. Zal ik je straks laten zien.”
Weet je van tevoren hoe leuk het publiek een filmpje zal vinden?
“Ik vind het zélf altijd leuk, maar of het publiek het leuk vindt, is moeilijk in te schatten. Soms lachen ze om dingen die ik helemaal niet had zien aankomen. Ik doe dit nu al tien jaar, en ik weet eigenlijk nog steeds niet wat werkt en wat niet.”
Die blote Beatrix was een goed begin van 2012. Wist je dat dit filmpje voor ophef zou zorgen?
“Dat had ik wel een beetje ingecalculeerd, ja. De koningin is nu eenmaal een gevoelig onderwerp. Dat merkte ik ook toen ik vorig jaar in een filmpje de dood van de koningin ontkende. Ook toen wilden veel journalisten me spreken en kreeg ik boze mailtjes. Terwijl beide filmpjes eigenlijk helemaal niet over Beatrix gaan. Mensen vragen me vaak of ik iets tegen het koningshuis heb. Dat is niet zo; die lui boeien me eigenlijk niet. Wat ik doe, is een situatie in het absurde trekken. Dat eerste filmpje was eigenlijk een reactie op het SBS-programma Shownieuws, dat per abuis had gemeld dat Beatrix met een hersenbloeding in het ziekenhuis lag. In mijn hoofd gaan de radertjes dan draaien: hoe kan ik dit omdraaien?”
Na dat filmpje werd je zelfs op non-actief gesteld door de VARA. Hoe vrij ben jij in je werkzaamheden?
“Dat is pertinent onjuist. Ik ben nooit op non-actief gesteld! Ik zou het heel fijn vinden als die roddel eindelijk eens de wereld uit wordt geholpen. De VARA heeft me ook nog nooit een halt toegeroepen. Soms, als ik een filmpje heb ingeleverd, belt de DWDD-redactie me met de boodschap: ‘Het is op het randje, of net eroverheen, maar we zenden het toch uit.’ Ik kan dus mijn eigen gang gaan.”
Je hebt weleens afbeeldingen achter Elkaar gemonteerd van Jezus met kinderen op schoot, alsof hij een pedofiel was. Ga je weleens te ver?
“Nee, dat filmpje ging helemaal niet te ver. Dingen die echt niet kunnen, zitten vaak in een heel andere hoek. Spotten met de nabestaanden of overlevenden van een ramp, bijvoorbeeld, dat kan echt niet. Ik maak wel filmpjes over zulke onderwerpen, maar dan meer over de situatie rondóm een ramp. Ik zoek dan de humor in de berichtgeving. Mensen verwarren, dat is mijn doel.”
Je hebt Job Cohen niet blij gemaakt door hem tijdens de Algemene Beschou-wingen neer te zetten als een ongelooflijke loser.
“Dat heb ik met anderen vaak net zo gedaan. Ik heb alle partijen wel een keer te kakken gezet. Het was ook niet het filmpje an sich dat zo schadelijk was, maar de eindeloze herhaling ervan op televisie en internet. Als ik het dan wéér voorbij zag komen, dacht ik wel: sorry, Job! Want die man draag ik eigenlijk een heel warm hart toe. Hij is een ontzettend vriendelijke man.”
Je beschikt feitelijk over politieke macht. Je kunt een imago maken of breken.
“Die illusie heb ik echt niet. Bij Job Cohen pakte dat misschien zo uit, maar dat gebeurt maar zelden. Nee, alles wat ik doe, staat of valt bij de interpretatie van het publiek. De kijkers zoeken een illustratie bij hun standpunten. Soms bieden mijn filmpjes die.”
Wat heb je zelf, als persoon, met de politiek?
“De politiek laat me niet koud, en natuurlijk heb ik sympathie voor bepaalde partijen, maar meestal volg ik het vanuit een professioneel oogpunt. Ik probeer daarom ook niets te filteren in mijn werk. Het is niet zo dat ik denk: nu even geen CDA’er. Ik kijk gewoon wat actueel is. Mijn filmpjes dragen ook geen boodschap uit. zodra je dat doet, wordt het saai. Ik kijk mijn filmpjes weleens terug, en ik zie dan dat ze helemaal niet politiek zijn maar juist enorm abstract. Ik krijg ook vaak de vraag: ‘Maar wat bedoelde je er nou mee?’ Nou, niets. Ik bedoel: niet zo heel veel, ik doe maar wat. Het gaat gewoon om de goede grap.”
Hoe ziet je inbox er uit na een gewaagd filmpje?
“Natuurlijk krijg ik regelmatig boze mailtjes, soms wel honderden. Ik lees ze weleens voor aan vrienden, dat is lachen. Ze zijn namelijk vaak enorm onsamenhangend.”
Kun je boos worden om reacties?
“Ik word zelden boos, maar waar ik wel echt kwaad om kan worden, is kortzichtigheid. Ik maakte ooit een absurd filmpje over de dood van de kleinste mens op aarde, een Chineesje. Die was zijn hele leven een soort wandelende circusfreak. De dag erna stroomde mijn inbox vol met boze mails: over een dode had ik geen grappen mogen maken. Toen dacht ik echt: gasten, jullie gaan voorbij aan de bedoeling van het filmpje. Ik heb een hekel aan hypocrisie. De wereld is te klein als je op televisie een hond een schop geeft, maar ondertussen vreten we allemaal elke dag een lekker stuk koe. Ik haat dat soort volkshysterie. Zoals bij die chemische brand in Moerdijk. Op al die buurtbijeenkomsten zitten mensen te zeiken over hun plantjes die vergiftigd zijn. Terwijl ik dan denk: jongens, al dat plastic dat we allemaal gebruiken, komt uit diezelfde fabriek.”
Vind je het volk soms dom?
“Hallo, ik ben zelf natuurlijk ook gewoon ‘het volk’. Maar ik heb geen behoefte om mee te gaan in in een boze opstand of zoiets. Ik heb me ook enorm opgewonden over die ‘Mars der beschaving’, tegen de bezuinigingen op kunst. Ik ben een groot liefhebber van kunst en vind het zeer tragisch dat de cultuursector aan alle kanten geld verliest, maar ik zou nooit meelopen in een mars. Ik heb iets antipopulistisch in mij. Dat zonder nadenken achter elkaar aanlopen vind ik verwerpelijk. Bovendien, er zijn leukere, creatievere manieren om te protesteren. Keten jezelf vast op het binnenhof, ontwerp een prachtig affiche, doe iets ludieks!”
Jij hebt eigenlijk de leukste baan van de wereld.
“Dat zeggen mensen wel vaker. Dat minuutje aan het eind van DWDD is eigenlijk mijn minuutje vrijheid. Dat is best uniek. Ik realiseer me af en toe wel hoe gelukkig ik word van dat ene minuutje. Alles wat ik aan ideeën en creativiteit heb, kan ik daarin stoppen. Gekke stemmetjes, wat knippen en plakken, een leuk muziekje.”
Eigenlijk doet Van de Pavert nu wat hij als kind ook al deed. Met de bandrecorder nam hij radio-uitzendingen op, of hij belde mensen om ze in de maling te nemen. Daar maakte hij een geluidsmontage van. Later kreeg hij een digitale camera van zijn ouders. In filmen bleek hij geen genie, maar het knippen en plakken vond hij fantastisch. Vanaf dat moment ging hij met andermans beelden aan de slag en zag hij spannend een goede montage kan zijn. Hij gebruikte toen nog vooral spelshows en praatprogramma’s. Af en toe liet hij zijn creaties zien aan vrienden, die ze steevast ‘geweldig’ vonden. “Het begon me te dagen dat het eigenlijk goed genoeg was voor op televisie. Ik heb toen heel brutaal een Demotape van vijftien minuten naar verscheidene omroepen gestuurd. De VARA was meteen enthousiast, en vrij snel mocht ik voor ze aan de slag.”
Ondertussen werkt Van de Pavert al zes jaar voor DWDD. Zijn LuckyTV is de vaste uitsmijter. Al met al zo’n duizend filmpjes van een minuut.
Wordt het niet eens tijd voor wat nieuws? Een eigen programma bijvoorbeeld?
“Dat zou kunnen. We zijn er ook al over aan het praten. En dan moet je niet alleen denken aan twintig minuten lang dit soort filmpjes, maar ook aan nieuwe vormen. Een actualiteitenrubriek à la LuckyTV of zoiets. De plannen zijn nog niet concreet, het moet allemaal nog even in mijn hoofd ronddwarrelen. Het mag mijn Perfecte leventje van nu niet verstoren. En het Minuutje bij DWDD mag er zeker niet Onder lijden.”
De avond valt, de wijn is op. Op zijn sloffen neemt Van de Pavert boven aan de trap afscheid. Een uur later wordt het filmpje uitgezonden dat hij zojuist in zijn computerkamertje heeft laten zien: PVV’er Cor Bosman die zijn excuses aanbiedt. Aan de varkens.
