‘Nee’ is te makkelijk

‘Stem tegen, stem SP.” Dat was jarenlang de slogan van de Socialistische Partij onder Jan Marijnissen. Opvolger Emile Roemer heeft niet zozeer de koers bijgesteld als wel de toon. Roemer, de beminnelijkheid zelve, draagt beleefd, met humor en met verve zijn boodschap uit. En met succes. In de peiling van afgelopen weekend werd de SP virtueel de grootste partij van Nederland.

Die winst komt zowel van PVV- als van PvdA-kiezers. Ze zijn bang voor veranderingen in de sociale zekerheid, de pensioenleeftijd en de kostenpost Europa. Begrijpelijke zorgen; maar ze zijn niet op te lossen met de belofte dat er niets hoeft te veranderen.

Vorige week schreef ik al dat het Roemer met zijn links akkoord was gelukt om PvdA en GroenLinks voor zijn karretje te spannen. GroenLinks was de meest opvallende partner, omdat die partij onder Femke Halsema veel meer een progressief-liberale koers was ingeslagen, met oog voor de noodzakelijke veranderingen in onze samenleving.

Voor de PvdA is veeleer de vraag: welke koers gaan we nu kiezen? Net als het CDA moet deze partij haar bestaansrecht opnieuw zien aan te tonen.

Afgelopen weekend congresseerden ze allebei. Waar het CDA kiest voor de weg terug naar de uitgangspunten en de inhoud, kiest de PvdA vooral voor een politieke strategie.

In een uitgebreid interview in de Volkskrant kondigde Job Cohen zaterdag aan dat zijn partij voortaan op alle voorstellen van het kabinet ‘nee’ gaat zeggen. Rutte hoeft niet meer te rekenen op steun van de sociaal-democraten. Dat kan een legitieme keuze zijn voor een oppositiepartij: je bent er tenslotte niet om het kabinet in het zadel te houden. Maar de vraag is: wat gaat deze koers de partij brengen?

Juist door haar inhoudelijke opstelling ten aanzien van bijvoorbeeld het pensioenakkoord en de eurocrisis heeft de PvdA toch ook het nodige van het eigen programma kunnen verwezenlijken. De partij had dus ook kunnen zeggen: onze steun aan voorstellen van het kabinet maken we afhankelijk van onze eigen standpunten, en van wat we verder kunnen realiseren voor de onderwerpen die we belangrijk vinden.

Nu kiest de PvdA feitelijk voor eenzelfde opstelling als de SP, met als uitzondering de eurocrisis – terwijl dat misschien wel een van de succesvolste thema’s is van de SP.

Met dit kopieergedrag riskeert de partij dat de kiezers toch voor het origineel zullen kiezen, de SP. De PvdA zou meer moeten willen zijn dan een SP-light. Of, zoals Wouter Bos, voor Kerst in een interview zei over de volksgezondheid: “Veranderingen en hervormingen zijn nodig en ook vanuit de PvdA te verdedigen wanneer ze als doel hebben de voorzieningen uiteindelijk in stand te houden.” Zonder heldere keuzes worden zaken als de volksgezondheid inderdaad onbetaalbaar en verlies je uiteindelijk ook het draagvlak onder de solidariteit. Een overheid kan gewoonweg niet alles oplossen door steeds meer uit te geven en daarvoor de belastingen te verhogen. Dat is nu toch de weg die de PvdA met het linkse akkoord en het verbond met de SP lijkt te kiezen.

Behalve op de inhoud wringt die keuze ook nog op een ander punt, namelijk op de positie van Job Cohen.

In het Journaal van zaterdagavond herhaalde de PvdA-fractievoorzitter zijn woorden nog eens stevig: “Wij zeggen nee!” En dan denk je toch: dat past niet bij hem. Cohen is iemand van de verbinding, niet van de polarisatie. En bepalend voor het succes van leiderschap is uiteindelijk toch authenticiteit. Het CDA mag dan een leider ontberen, de PvdA gaat niet zorgvuldig om met de hare: Cohen wordt in een rol geduwd die niet bij hem past.

In de PvdA is nu aangekondigd dat er een lijsttrekkerverkiezing komt. Cohen heeft aangegeven daaraan te zullen meedoen. Dat is prijzenswaardig van hem. Wil hij winnen, dan moet hij een verhaal hebben dat hem past.

Het CDA op zijn beurt heeft de aanzetten voor zijn verhaal nu geformuleerd. Na het debat daarover kan dan de man of vrouw worden gezocht die daar het beste bij past. Voor de kiezer duurt dat misschien te lang, herstel in de peilingen zal wel even op zich laten wachten. Maar het is wel de beste volgorde!