Spring naar de content

Het geheim van het Catshuis

In Ruttes ambtswoning zitten onderhandelaars vol in het zicht van de pers.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Premier Mark Rutte heeft bekendgemaakt dat VVD, CDA en PVV drie weken gaan onderhandelen in het Catshuis. Doel is te komen tot een aanvullend pakket van hervormingen en bezuinigingen.

De inleidende beschietingen voor die onderhandelingen zijn inmiddels begonnen. Nadat Maxime Verhagen had gezegd dat er voor het CDA geen ‘heilige huisjes’ zijn, liet Geert Wilders vorige week weten dat hetzelfde geldt voor de PVV. Toen dat echter leidde tot berichten dat met de PVV dus ook over de hypotheekrente te praten viel, haastte Wilders zich dat via Twitter te ontkrachten. Wel maakte de PVV-leider duidelijk dat hij alleen wil meewerken aan een pakket van bezuinigingen als ontwikkelingssamenwerking daarvan een belangrijk onderdeel vormt. De SGP – die niet aan de onderhandelingstafel zit, maar wel van belang is voor de meerderheid in de Eerste Kamer – liet echter weten bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking niet te steunen. Daar krijgt de coalitie dus nog een lastige dobber aan. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de gezondheidszorg en de arbeidsmarkt.

Eén ding is dus zeker: het worden spannende onderhandelingen met grote partijpolitieke belangen en navenante aandacht van de media.

Dat is een bekend beeld. Ook het kabinet-Balkenende IV moest in 2008, een jaar na zijn aantreden, een aanvullend beleidsakkoord zien te sluiten, eveneens vanwege een economische crisis. De uitkomst daarvan was niet eens zo slecht, want er kon zelfs geld worden geïnvesteerd in de economie. Maar de beeldvorming voor het kabinet stond daarmee in schril contrast, doordat de moeizame onderhandelingen breed werden uitgemeten in de pers. Keer op keer kwamen de onderhandelaars zonder resultaat voor het oog van de camera’s naar buiten – uit datzelfde Catshuis.


De conclusie was dat het niet al te slim was geweest om daar te gaan zitten. De formatieonderhandelingen tussen PvdA en CDA waren in 2003 stukgelopen doordat de campagne feitelijk in de media werd voortgezet. In de kranten werden lijstjes bijgehouden van wat welke partij inmiddels had binnengehaald. Door de wederzijdse ergernis daarover begonnen de onderhandelingsrondes meestal in slechte sfeer. Met dat in het achterhoofd werd besloten het in 2006 helemaal anders te doen. Geen onderhandelingen aan het Binnenhof, maar in de beslotenheid van Landgoed Lauswolt in Beetsterzwaag. Dat werkte prima. Zonder de druk van de camera’s kon er constructief worden onderhandeld.

Het Catshuis houdt daar het midden tussen. Je hoeft je er niet, zoals aan het Binnenhof, vier keer per dag door een haag van verslaggevers te wurmen om naar binnen of buiten te gaan en je kunt zo in je auto de poort uit rijden. Maar je zit in Ruttes ambtswoning wel in het zicht van diezelfde verslaggevers, die de voortgang van de onderhandelingen precies kunnen volgen. Wie gaat er eerder weg? Wie wordt er plotseling bij geroepen? Hoe kijken de onderhandelaars? Balkenende IV had al leergeld betaald bij de onderhandelingen over het ontslagrecht, toch werd voor het aanvullende beleidsakkoord weer voor het Catshuis gekozen. Uiteindelijk werd het een ultiem voorbeeld van de mediacratie, waarin de beelden belangrijker zijn dan de inhoud.

Dat Mark Rutte nu kiest voor transparantie door drie weken in het Catshuis te gaan onderhandelen, past bij zijn ontspannen manier van leidinggeven. Maar die lichtvoetigheid kan ook een risico blijken.


Een goed voorbeeld daarvan is de manier waarop de premier omgaat met de discussie over het Polenmeldpunt van de PVV. Ogenschijnlijk is Rutte onbeschadigd uit het debatje met de Kamer gekomen, en toch bespeur je in de Kamer een toenemende irritatie over de kwinkslag en het steeds herhalen van hetzelfde antwoord.

Het gedoe binnen de PvdA, en in mindere mate binnen GroenLinks, maakt dat voor de luchtige houding van Rutte nog niet heel veel aandacht is. Maar dat ‘voordeel’ zal geen drie weken aanhouden. Het is dus opletten daar in dat Catshuis. Ik mag hopen dat er in de ‘achterkamertjes’ al veel voorwerk is gedaan.

Onderwerpen