Overspel-app
We zijn dieren met een smartphone. Die smartphone gebruiken we om vreemd te gaan; daar zijn in elk geval apps voor. Met TigerText (naar Tiger Woods, inderdaad) kun je berichten Versturen die zichzelf, nadat ze zijn gelezen of na een bepaalde tijd, verwijderen van zowel het versturende als het ontvangende apparaat. Vaulty Stocks, een andere app, lijkt je aandelen voor je bij te houden, maar met wat wegklikken van grafiekjes zit je zo op je geheime laatje voor pikante foto’s en video’s – al is het misschien wat verdacht dat je je plotsklaps ontplooit tot amateurbeursmakelaar.
We zijn ook dieren die zich kunnen verplaatsen in andere dieren. Hoe goed we dat doen, meten ethici af aan de zogeheten pathocentrische schaal. Dieren met een centraal zenuwstelsel staan dichter bij ons dan vliegen of larven. Daarom heb je minder spijt als je een spin een poot uittrekt dan als je het oortje van een cavia afknipt.
Gaat het om mensen, dan wordt het ingewikkelder. Fysieke afstand bepaalt voor een belangrijk deel onze gevoelens jegens een ander. Als een onbekende zich voor onze ogen voor de trein werpt, traumatiseert dat ons. De wetenschap dat dit elke maand vele malen gebeurt, deert ons nauwelijks. Een busramp in Oelan-Bator is een fait divers, één in België een gruwel. Zeker als er Nederlandse kinderen bij betrokken zijn.
Emotionele afstand is nog weer een complicerende factor. De dood van een medeflatbewoner raakt je over het algemeen minder dan het overlijden van je zus in Amerika.
Pas echt complex wordt het als je vreemdgaat. X is verliefd op Y. Y ook op X, maar Y was ooit hartgrondig verliefd op Z. Het hoorndragende lot van Z kan X over het algemeen geen zier schelen. Dat is vreemder dan het op het eerste zicht lijkt. Een beetje minnaar veinst op z’n minst interesse voor wat de beminde na aan het hart ligt. Je verdraagt de drankzuchtige familieleden, je verdiept je in haar tak van sport, je voedt haar – en dus ook zijn – kinderen op. Maar van hemzelf, de partner, die haar een tijd misschien wel het meest na aan het hart lag, wil je zo min mogelijk weten. Volgens mij omdat je bang bent erachter te komen hoezeer je op hem lijkt. En hoe vervangbaar je bijgevolg bent.
Wie overigens denkt dat de technologie de autonomie en dus ook het rondneuken vergemakkelijkt, dwaalt. Iedere afgeworpen voetboei vergroot de kans op verdwalen op je weg naar de vrijheid. In de Verenigde Staten is al een huwelijk gesneuveld door de Find My Friends-app; een programmaatje dat via GPS laat zien waar je vrienden en geliefden zitten. Manlief had dat stiekem op de telefoon van zijn eega geïnstalleerd. Toen hij per sms vroeg waar ze uithing, sprak de satelliet haar antwoord tegen. Misschien kan alleen volledige controle ons tot volledig medeleven brengen.
