Iedere nadere verklaring van Breivik over zijn daden is welkom
Het is een vraag die vandaag, tijdens het begin van het proces tegen de Noorse rechts-extremistist Anders Breivik, vaak zal worden opgeworpen: moet je deze man, die acht maanden geleden met een aanslag op het regeringscentrum in Oslo en een schietpartij op het eiland Utøya 77 mensen in koele bloede vermoordde, in de rechtszaal een podium bieden om zijn absurde hersenspinsels te verkondigen?
Eigenlijk is deze vraag achterhaald. Breivik heeft zijn podium al lang gekregen. Zijn manifest is, daags na de moordpartij, in alle media besproken. Daarin verantwoordde hij zijn daad. De argumenten zijn bekend: hij wilde de Noorse samenleving beschermen tegen (de opkomst van) politici die geloven in de multiculturele samenleving. En hij waarschuwde voor de overname van Europa door moslims.
Wij lazen het. Niet met genoegen, maar wel met veel interesse. Toen de moorden net hadden plaatsgevonden, verwachtten de Noren, maar ook de rest van de wereld, een verklaring van de dader. Dat die uiteindelijk paranoïde en krankzinnig bleek te zijn, deed daar niet veel aan af. Niets is erger dan een daad zonder uitleg. Bekend zijn de verhalen van ouders die hun kind verloren aan een onbezonnen moord en de gebeurtenis nooit hebben verwerkt omdat de dader zelfmoord pleegde en zijn motief dus nooit heeft kunnen uitleggen. Die ouders tasten hun hele leven lang in het duister.
Eerder ontstond er in Noorwegen ophef over een psychologisch rapport met de conclusie dat Breivik zijn daad in een psychotische toestand had uitgevoerd. De nabestaanden waren verbijsterd: hadden ze hun kind verloren aan iemand die op dat moment helemaal van het padje af was? Nee, toch niet, bleek vorige week. Een nieuw rapport concludeerde dat Breivik toch toerekeningsvatbaar was. Opluchting onder de nabestaanden: de man zou nu niet alleen zijn gevangenisstraf ontlopen, hij was ook in staat om zijn daden te verklaren. Dat maakte de moordpartij, hoe gek dat ook klinkt, behapbaar.
Het argument dat de verklaring van Breivik in de rechtszaal niet uitgezonden zou mogen worden uit respect voor de nabestaanden is dus niet op zijn plaats. Iedere nadere uitleg van Breivik is alleen maar welkom. Hij plaatst zichzelf op een bespottelijk podium. De afschuw jegens ‘het monster van Noorwegen’ zal alleen maar groter worden als hij herhaalt dat hij zijn daden rechtvaardig vindt. Zijn relaas zal pijnlijk zijn voor de nabestaanden, maar ze zullen het tegelijkertijd nodig hebben om die verschrikkelijke gebeurtenis zo goed als mogelijk af te sluiten.
