‘Ons brein kan altijd nog veranderen’
Valt er aan ons innerlijk te sleutelen, of moeten we het doen met wie we zijn? Hoogleraar René Kahn heeft goede moed. ‘We hebben net ontdekt dat de linkerhelft van de hersenen veel langer door blijft groeien.’
Neurobioloog Dick Swaab zegt: “Wij zijn ons brein.”
“Dat zijn we ook.”
Dat impliceert dat we een soort oncontroleerbare machine zijn.
“Daar ben ik het niet mee eens. Je kunt ook zeggen: ‘Wij zijn onze botten en onze spieren.’ Maar die kunnen nog wel veranderen. Je kunt je botten en spieren sterker maken. Dat zie je overal om je heen: mensen gaan naar de sportschool en komen er als gespierde binken uit. Die zijn toch veranderd – althans uiterlijk? “Ook onze hersenen zijn veranderbaar. Sterker, we hadden nooit de evolutie kunnen doormaken als ons brein zich niet had aangepast aan onze omgeving. Je moet toch zien wat er om je heen gebeurt en je daaraan aanpassen als je wil overleven? Anders zouden we allang opgevroten zijn of uit de bomen gevallen. Hoe hadden we boven aan de voedselketen kunnen komen met een onveranderbaar brein?”
In De appel en de boom schrijft u dat de hersenen op ons 25ste wel volgroeid zijn en dat ons karakter dan is ‘uitgekristalliseerd’.
“Het is ondertussen alweer anders. We hebben een paar maanden geleden ontdekt dat de linker hersenhelft door blijft groeien en zich ontwikkelt tot je 45ste, terwijl de rechterhelft rond je twintigste wel volgroeid is. In de linkerhelft bevinden zich bijvoorbeeld taal, taalbegrip, spreken, logisch denken – de hogere cognitieve functies die ons onderscheiden van de dieren en die ons menselijk maken. De hersenontwikkeling blijft veel langer doorgaan dan we dachten. Vroeger overleed je gemiddeld op je 45ste, maar het brein heeft zich nog niet aangepast aan onze huidige levensverwachting. Het heeft er even geen rekening mee gehouden dat we riolering en penicilline zouden uitvinden.”
De hersenen moeten zich nog aanpassen aan die veel hogere levensverwachting?
“Daar zijn we nu mee bezig: hoe moeten we gezond oud worden? Over dat onderwerp heb ik De tien geboden voor het brein geschreven.”
Blijft het brein zich straks dan tot je 82ste ontwikkelen?
“Zolang we blijven leren en lezen en ons ontwikkelen, zou het me niet verbazen als het brein zich daaraan blijft aanpassen. We weten dat de aanmaak van nieuwe cellen doorgaat tot we sterven. Al wordt het naarmate we ouder worden wel minder flexibel vanbinnen. Want evolutionair gezien ben je klaar op je 45ste. Dan heb je je kinderen gekregen en grootgebracht, en mag je gaan hemelen. Zo is het brein geprogrammeerd. Tenzij het zich aanpast aan het ouder worden. En dat gaat heel snel.”
Het gehele artikel staat in de HP/De Tijd van deze week.
