Spring naar de content

Robert M. en de kunst van het excuseren

De spijtbetuiging van Robert M. heeft hem niet geholpen. Laaiend werd hij toen de rechter hem dat meedeelde. Maar ja: gemeend sorry zeggen is dan ook een kunst.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Mark Traa

Die zagen we eigenlijk al van verre aankomen: 67 kinderen misbruiken en dan denken dat je strafvermindering krijgt door ‘sorry’ te zeggen: dat zit er dus gewoon niet in. Maar Robert M. zat er wel stilletjes op te hopen. Hij gooide een glas water naar rechter Bauduin toen die aangaf dat zijn spijtbetuiging geen invloed zou hebben op de strafmaat. Excuses maken, ook in de privésfeer, is een complexe zaak waarover door menigeen te lichtvaardig wordt gedacht. Wat zijn volgens psychologen eigenlijk de do’s en don’ts van het sorry-zeggen?

  • Als een razende duizend keer sorry zeggen nadat er een voorval is geweest, helpt niet. Excuses komen veel beter over wanneer je in alle rust zelf een gedetailleerde analyse maakt van wat er is gebeurd en die deelt met de benadeelde. Daarmee geef je aan dat je moeite hebt gedaan om uit te vinden hoe de ander is gekwetst. Je hebt je ingeleefd en je erkent dat je bepaalde dingen – wees zo specifiek mogelijk – fout hebt gedaan.
  • Kruip in geen geval in de slachtofferrol: de ander heeft echt even geen boodschap aan jouw miserabele gevoel. In de verdediging schieten is ook onverstandig, evenals de ander corrigeren op kleine onjuistheden in diens betoog.
  • Geef redenen voor je misstap. De echte redenen, geen uitvluchten.
  • Vraag nederig om vergiffenis. In het algemeen willen mensen anderen graag vergeven, alleen al omdat het ze zelf in een gunstig daglicht stelt. Vergiffenis kunnen schenken is een deugd. En het is wat anders dan het simpele ‘zand erover’: vergeven is niet hetzelfde als vergeten.
  • Het is goed om te stamelen en niet meteen met een glad praatje klaar te staan. Wie niet direct weet hoe en wat te zeggen, laat daarmee zien dat zijn gedrag in de meeste gevallen wél door de beugel kan.
  • Wees voorbereid op ongenuanceerde en wellicht onterechte beschuldigingen van de ander, zeker in het begin van het sorry-gesprek. Maak daar geen groot punt van.
  • Degene die de excuses ontvangt, mag niet het gevoel krijgen dat ze alleen om opportunistische redenen zijn aangeboden. In het geval van Robert M. ligt het voor de hand te denken dat ze uitsluitend dienen om strafvermindering te krijgen. De excuusmaker moet dus niets te winnen hebben bij zijn excuus.
  • Zeg dat je het nooit meer zult doen, en vertel erbij hoe je dat gaat realiseren.
  • Eis niet een onmiddellijk antwoord op je aangeboden excuses. Sommige mensen moeten eerst iets laten bezinken. Wacht dus gewoon af.
  • Gebruik nooit het woordje ‘maar’ in je excuus. Begin ook nooit met ‘Ik weet niet wat ik fout heb gedaan…’ – ga dat eerst zelf maar eens goed bedenken. Zeg nooit ‘Het spijt me dat je vindt dat ik iets fout heb gedaan’ of iets soortgelijks. En eindig ook nooit met iets als ‘Ik zei toch sorry, wat wil je nu nog meer horen?’
  • Besef dat mannen en vrouwen verschillend omgaan met excuses. Mannen zijn, veel meer dan vrouwen, gevoelig voor eventueel statusverlies dat met excuseren gepaard gaat. Niet alleen bij degene aan wie het excuus is gericht, maar eigenlijk bij iedereen die het heeft gehoord. Het gevolg is dat mannen in het algemeen minder makkelijk excuus maken. En als ze het doen, dan doen ze het vaker op een klungelige wijze.
  • Excuses worden makkelijk geaccepteerd als duidelijk is dat er sprake was van een ongelukje, van miscommunicatie of van een inschattingsfout. In dat licht is het niet verwonderlijk dat de excuses van Robert M. voor een reeks van tientallen bewust gepleegde misdrijven weinig indruk hebben gemaakt. Je zou je kunnen afvragen of de excuses niet eerder tot doel hebben gehad M.’s eigen geweten te reinigen: excuses maken is een nobel gebaar en daartoe was hij toch maar mooi bereid, ondanks het feit dat hij aan een ziekte leed waardoor hij tot zijn daden was gedwongen. Zelf had hij wellicht het gevoel dat hij zijn excuses aanbood voor iets waaraan hij zelf ook niets kon doen. Toen dat niet werd gewaardeerd door de rechtbank, verloor Robert M. zijn zelfbeheersing.

Meer over effectief excuseren: www.perfectapology.com