We kunnen ons best dure ziektes veroorloven
Iedereen in Nederland heeft verplicht een basisverzekering tegen ziektekosten. Maar over de inhoud van het pakket hebben we niks te zeggen en tegen misbruik wordt niets gedaan. Mensen met zeldzame ‘dure’ ziektes als Pompe en Fabry dreigen daarvan nu de klos te worden.
Niet iedereen zal het zich realiseren, maar de discussie over de vraag hoe er grenzen kunnen worden gesteld aan de kostenstijgingen in de gezondheidszorg speelt zich af in een opmerkelijk decor. Opmerkelijk omdat het bij vrijwel alle afwegingen van kosten en baten – zoals in het uitgelekte conceptadvies van het College van Zorgverzekeringen (CvZ) – gaat om de vraag of behandelingen (zoals van de ziekte van Pompe en van Fabry) wel of niet deel moeten uitmaken van de zogenoemde basisverzekering. En met die basisverzekering is een aantal behoorlijk rare dingen aan de hand.
Want ga maar na. Iedereen die in Nederland woont of werkt, is wettelijk verplicht zo’n basisverzekering voor ziektekosten af te sluiten. Was dat altijd al zo? Nee, die wettelijke verplichting is een rechtstreeks uitvloeisel van het in 1941 door de Duitse bezetter genomen Ziekenfondsbesluit. Dat besluit bepaalde dat alle werknemers die onder de Ziektewet vielen voortaan verplicht moesten worden opgenomen in een ziekenfonds. Ook na de oorlog bleef het Ziekenfondsbesluit van kracht, totdat het met een aantal aanvullende maatregelen en bepalingen in 1964 werd omgezet in de Ziekenfondswet.
Maar het verplichte karakter is waarachtig niet het enige opmerkelijk aspect van de basisverzekering. Er komt nog iets bij: geen enkele verplichte verzekerde heeft zeggenschap over de omvang het basispakket. Daar gaat namelijk de Minister van Volksgezondheid over. “Hoe groter het basispakket, des te paternalistischer het is,” schreef VVD-senator Heleen Dupuis in 2005. “Als je mensen al wilt verplichten, verplicht ze dan tot niet meer dan een verzekering voor een bewezen werkzaam en effectief minimum en zorg er bovendien voor dat misbruik wordt afgeremd. Maar nog nooit is het in Nederland gelukt daarover een redelijk en zinvol gesprek op gang te brengen.”
Zou het met dat ‘redelijke gesprek’ nu dan toch eindelijk wat gaan worden? Helaas is er niets dat daar op wijst. As we speak zit uw buurman misschien wel voor de tweede keer deze week bij zijn huisarts, omdat hij sinds het overlijden van zijn goudvis last heeft van klachten van depressieve aard. U betaalt daar vrolijk én verplicht aan mee. Ook, trouwens, wanneer uw buurman geelzucht zou krijgen van zijn langjarige heroïnegebruik. Terwijl we het wél raar zouden vinden indien brandverzekeraars de schade zouden vergoeden van burgers die hun woning eigenhandig in de hens hebben gestoken.
De basisverzekering zou eindelijk eens een normale verzekering moeten worden: vrijwillig, met een pakket dat je zelf mag samenstellen en zonder uitkeringen aan verzekerden die zelf hun schade hebben veroorzaakt of die hun medeverzekerden op andere wijze proberen te flessen. Als we dat zouden regelen, zouden de zorgkosten minder snel de pan uit rijzen en zouden we voortaan kunnen discussiëren over kostbare behandelingen van zeldzame ziektes zónder dat de betrokken patiënten het gevoel krijgen dat er goeden lijden onder kwaden. Het Duitse experiment heeft al veel te lang geduurd.
