Spring naar de content

Eindelijk kunnen we loze beloftes van politici in kaart brengen

De Tweede Kamer maakt eindelijk reguliere documenten beter toegankelijk voor het publiek. Daar kun je leuke dingen mee doen, zoals kijken of politici ook echt stemmen conform hun beloften, maar het dreigt ook een fopspeen voor transparantie te worden.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Brenno de Winter

De Tweede Kamer is eindelijk zo ver dat programmeurs eenvoudiger toegang krijgen tot zaken als vergaderverslagen, stemmingen, Kamervragen en brieven van de regering. Ofwel: het parlement doet aan open data, waardoor de informatie op allerlei manieren kan worden hergebruikt. Daarmee wordt aangehaakt op een grotere beweging die hier al langer voor ijvert.

Verantwoording
Zaterdag werd Apps for Democratie georganiseerd, waar diverse geselecteerde teams concepten ontwikkelen om met de gegevens aan de slag te gaan. Een voorbeeld is het doorzoeken van vergaderverslagen op woorden die een emotie weergeven. Op die manier zijn felle debatten eenvoudig te vinden zijn of is te zien wanneer de Kamer ingenomen met de regering is.

Een andere groep maakt een spel, waarbij er beurskoersen voor Kamerleden worden berekend. Bepalend is de effectiviteit van de politicus. Krijgt hij veel voorstellen door de Kamer heen, dan is hij efficiënt en stijgt zijn waarde. Wie proefballonnetjeskoning speelt, zal zijn beurswaarde zien afnemen. Een andere applicatie meet juist weer de fractiediscipline.

Op het Tweede Scherm kunnen burgers een debat volgen, de relevante documenten zien en ook stemmen. Op die manier kun je duidelijk krijgen wat de man ‘in de straat’ nou denkt van een thema en wordt de discrepantie tussen de Haagse Stolp en de buitenwereld op relevante momenten duidelijk.

Inzicht
Dankzij de open data-beweging komt het moment dichterbij waarop verkiezingsbeloften aan stemgedrag zijn te linken. Handig voor de Tweede-Kamerverkiezingen van 2013. Die komen echt, want deze eeuw heeft nog geen kabinet de rit uitgezeten.

Hergebruik van data is nuttig en geeft inzicht. Ook blijkt het goed voor de economie. Het leunen op mensen in de maatschappij geeft ook meer creativiteit met de data. Zij komen sneller met resultaat. Dus aan het eind van de bijeenkomst waren de initiatieven al in vergevorderd stadium.

Dat is beter dan ICT door de overheid te laten uitvoeren. Dan loopt een project uit de tijd, is het te duur en vooral disfunctioneel. Neem het publieke documentsysteem van de Tweede Kamer zelf. Het is een monster van gebruikersonvriendelijkheid. Ook de zet naar open data ging traag en kwam uiteindelijk alsnog goed door de inzet van veel goedwillende enthousiastelingen. Het enige wat de Tweede Kamer hoefde te doen, is het regelen. En zelfs dat was veel gevraagd, want afgelopen week kon de voorlichter na onderzoek niet aangeven onder welke spelregels de informatie toegankelijk was.

Geen fopspeen
Maar hoe mooi ook, we mogen het niet groter maken dan het is: het gaat om data die al grotendeels openbaar was in onhandige vorm. De data van de overheid hoort gewoon openbaar, want we hebben die via onze belastingen al betaald. De open data-beweging maakt openbare data inzichtelijk en dus transparant. Toch is het  openbaar bestuur daardoor niet transparanter. Want wie wil weten hoe de overheid écht functioneert is aangewezen op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en daar gaat het in Nederland ronduit slecht mee: nog nooit heb ik zoveel tegenwerking gezien als tijdens de laatste kabinetsperiode. Op een Wob-verzoek bij de Inspectie Leefomgeving en Transport na was ieder verzoek een martelgang of een festijn van weigering. Nederland vaart een koers van niet-transparant zijn. Open data is dan een mooie fopspeen.

Surrogaat
Toen Piet Hein Donner zijn veelbesproken anti-transparantie-toespraak over de Wob hield, was open data in zijn ogen het bewijs dat Nederland wél transparant is. Het werd geponeerd als een soort surrogaat voor transparantie. Toen RTL en de Telegraaf het declaratiegedrag van bestuurders in kaart brachten, beloofde Guusje ter Horst de bonnetjes automatisch te declareren. Een soort open data-transparantie dus. Maar noch Donner noch minister Spies hebben die belofte in realiteit omgezet.

Het CDA gaat in de persoon van minister Maxime Verhagen vol voor open data, maar opent in de persoon van minister Liesbeth Spies een fundamentele aanval op transparantie. De echte knelpunten die er zijn worden niet opgelost. Maar ja, de problemen kent het CDA ook niet, want toen de problemen werden besproken bij een hoorzitting in het parlement was de partij de grote afwezige. Wel luisteren naar klagende bestuurders die minder openheid willen, maar niet luisteren naar ervaringsdeskundigen die zeer onderbouwd de problemen kunnen duiden.

Misbruik
Zó omgaan met transparantie is het misbruiken van de echte open data-beweging, die juist veel meer publieke data nastreeft. Een klap in het gezicht van goede mensen die echt investeren in open data. Mijn droomland is Noorwegen, waar men begrijpt dat het niet gaat om een show voor de bühne maar waar een betere ICT alle overheidsdocumenten doorzoekbaar maakt. Met een druk op de knop krijg je transparantie op jouw onderwerp in soms minder dan een uur.

Wat zou ik de inspirerende mensen van Apps voor Democratie graag aan het werk zien voor het toegankelijk maken van overheidsarchieven. Dan zou in ieder geval een besluit over transparantie zo’n acht weken per aanvraag sneller kunnen.