Spring naar de content

De Dag voor de Duurzaamheid zou op een zondag moeten vallen

Het duurzame denken bevat religieuze trekken: u moet schuld bekennen, offers brengen en daarna mag u hopen op een beloning.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Roelof Bouwman

Woensdag is de Dag van de Duurzaamheid en geen krant besteedt daar zoveel aandacht aan als Trouw. Het dagblad publiceert zelfs aan aparte bijlage waarin de honderd duurzaamste Nederlanders op een rijtje worden gezet. Voor wie het heeft gemist: de lijst wordt aangevoerd door Marjan Minnesma, directeur van de actie-organisatie Urganda, en Paul Polman, bestuursvoorzitter van Unilever.

Zou het toeval zijn dat juist Trouw, een van oorsprong gereformeerde krant, zoveel feeling heeft met het thema duurzaamheid?

Ach, zullen veel mensen geneigd zijn te denken, leefde Karel van het Reve nog maar. Want die had aan deze kwestie een kraakheldere beschouwing kunnen wijden. Wat Van het Reve dan zou hebben geschreven? Ik denk dat hij een link zou hebben gelegd tussen duurzaamheid en godsdienst. Op ongeveer deze manier:

In bijna alle religies draait het om drie zaken: het bekennen van schuld, het brengen van offers (om met die schuld in het reine te komen) en – daarna – het in ontvangst nemen van een goddelijke beloning, waarbij het meestal zo is dat die pas na het aardse leven voor de gelovige klaarstaat.

Deze drie onderdelen vind je ook terug in het duurzame denken. Want dat denken begint meestal met de erkenning dat menselijk handelen de (hoofd)oorzaak is van milieuproblemen. Dat is dus het element schuldbekentenis: we zijn als het ware ‘zondig’. Dit is het fundament van het duurzame denken en dus mag het absoluut niet ontkend of zelfs maar betwijfeld worden. Vandaar dat veel duurzame mensen ontzettend kwaad kunnen worden als gesuggereerd wordt dat sommige milieuproblemen helemaal niets met menselijk gedrag te maken hebben.

Na de schuldbekentenis volgen de offers: we gaan onszelf aangename dingen ontzeggen om zo onze schuld te vereffenen. Bij veel godsdiensten gebeurt dat in de vorm van zelfkastijding of vasten, maar het kan natuurlijk ook op een groene manier: minder auto rijden, ‘s winters de verwarming een paar graadjes lager, minder vaak op vliegvakantie, enzovoort.

Na de groene offers komt de groene beloning en net als bij godsdiensten gaat het hier meestal om een beloning die nog behoorlijk ver achter de horizon verscholen ligt. Want een beter milieu krijgen we natuurlijk niet van de ene dag op de andere, dat is een kwestie van generaties. Als uw kleinkinderen er iets van gaan merken, mag u al blij zijn.

Karel van het Reve zou het allemaal oneindig veel mooier hebben opgeschreven, maar ik vermoed dat ook hij tot de conclusie zou zijn gekomen dat het volkomen vanzelfsprekend is dat juist Trouw met z’n gereformeerde wortels de meest duurzame krant van Nederland is. Wel is het jammer dat de Dag van de Duurzaamheid niet op een zondag valt, want dan zou het pas echt kloppen als een bus.