De opkomst van robots vormt een nieuwe revolutie
De dagen van grote economische groei liggen achter ons, stelt Bob Gordon, hoogleraar economie aan de Northwestern University. Hij heeft dat soort dingen wel vaker gezegd en ik heb ook altijd het idee gehad dat hij wel een punt had.
Toch denk ik nu dat hij er met zijn technologisch pessimisme naast zit- of liever gezegd: dat het een verkeerd soort pessimisme is. De moeite waard om over te discussiëren, in ieder geval.
Drie industriële revoluties
Gordon stelt, terecht naar mijn gevoel, dat we tot nu toe drie industriële revoluties (IR) hebben gehad, elk gebaseerd op een andere vorm van technologie. Hij schrijft: ‘Ik verbind periodes van snelle en langzame groei met de tijden van de drie industriële revoluties:
IR 1: stoom, spoorwegen; van 1750 tot 1830
IR 2: elektriciteit, verbrandingsmotor, stromend water, toiletten, communicatievormen, amusement, chemische stoffen, aardolie; van 1870 tot 1900
IR 3: computers, het web, mobiele telefoons; van 1960 tot nu
Gordon beweert dat IR 2 verreweg de ingrijpendste revolutie was en dat lijkt mij ook.
Denk bijvoorbeeld aan het Amerika, zoals we dat zien in de film Lincoln, toen IR 1 al wel had plaatsgevonden, maar IR 2 nog niet. Men leefde toen in een tijd waarin men wel veel sneller en verder kon reizen dan daarvoor, maar als je op je bestemming kwam, dan was dat nog een paard-en-wagen maatschappij. De meeste mensen woonden nog op boerderijen en de steden waren primitiever en viezer dan we ons nu kunnen voorstellen. In de jaren ’20 had stedelijk Amerika zich al wel tot een min of meer moderne samenleving ontwikkeld.
Vervolgens zegt Gordon dat IR 3 nu ook wel achter de rug is; al onze mobiele speeltjes en zo mogen dan nieuw en leuk zijn, maar ze veranderen niets essentieels meer. Het is altijd goed als iemand met scepsis kijkt naar de euforie over technische dingen, maar ik heb me de laatste tijd toevallig veel met techniek bezig gehouden en ik weet vrij zeker dat dit niet klopt.
De invloed van de informatietechnologie is pas net begonnen
We beginnen pas net de invloed van de informatie technologie te voelen. Stel je even een soort fantasiescenario voor, waarin we intelligente robots kunnen ontwikkelen die alles kunnen wat een mens kan. Het is duidelijk dat zo’n ontwikkeling de grenzen van het bruto nationaal product (bnp) per hoofd van de bevolking aan de kant zou schuiven, zolang je tenminste de robots niet tot hoofd van de bevolking gaat rekenen. Je moet de verhouding robots-mensen verhogen en je kan het bnp naar je hand zetten!
Big Data en spraakherkenning
Nu gebeurt dit alles nog niet- ik heb begrepen dat we niet zo veel vooruitgang boeken in het produceren van machines die ook na kunnen denken. Maar er schijnen wel manieren te zijn om heel slimme machines te ontwikkelen. Vooral Big Data, het gebruik van enorme databases van bijvoorbeeld gesprekken, schijnt het mogelijk te maken dat machines taken uitvoeren die een paar jaar geleden alleen nog maar door mensen konden worden gedaan. Spraakherkenning staat nog in de kinderschoenen, maar wordt in hoog tempo steeds beter. Niet omdat we het menselijke brein kunnen evenaren maar omdat we via het gebruik van data manieren hebben ontdekt om spraak op een niet-menselijke wijze te interpreteren.
Dat betekent dat we toch in de richting van mijn wereld met intelligente robots gaan; heel veel werk wordt toegankelijk voor apparaten. Dat betekent weer dat Gordon waarschijnlijk ongelijk heeft als hij het heeft over de kleiner wordende inbreng van technologie.
Maar, zal je nu zeggen, hoe zit het dan met de mensen? Heel goede vraag. Slimme machines mogen dan het bnp kunnen verhogen, maar ze zullen de noodzaak van menselijke arbeidskrachten verkleinen. En dat geldt ook voor de behoefte aan slimme mensen. En dus zouden we wel eens in de richting kunnen gaan van een maatschappij die steeds rijker wordt, maar waarin al die rijkdom gaat naar de mensen die de robots bezitten.
De Terminator
En dan besluit Skynet uit de Terminator, ons allemaal te vermoorden, maar dat is weer een heel ander verhaal. Het is sowieso interessante materie om over te filosoferen- en ook relevant voor de politieke maatregelen die genomen worden, aangezien de discussie over wie recht waar op heeft, zo vaak verwijst naar de situatie zoals die over tientallen jaren zou kunnen zijn.
