Django vermoordt klootzakken
Hij is exceptioneel racistisch, roept op tot het plegen van geweld, is fenomenaal en jammerlijk onovertuigend. De nieuwste Quentin Tarentinofilm Django Unchained is er weer zo een waar heftig over wordt gediscussieerd.
Django springt van zijn paard, trekt zijn pistool en schiet een slavenhandelaar neer. Stukjes hersenen vliegen in dikke klodders door de lucht en landen net niet op de camera. Django trekt een blanke klootzak van zijn paard, het paard valt op de klootzak. Django zet zijn zonnebril op, neemt een trekje van zijn sigaret en vermoord een moordenaar. Want Django (Jamie Foxx) is een bountyhunter. Hij was een slaaf maar is nu een vrij man, partner van een Duitse premiejager met wie hij in 1859 door het zuiden van de VS trekt om zijn vrouw te vinden en vrij te kopen. De slavernij is deel van het leven, waar zowel blank als zwart zo volledig aan gewend lijkt, dat het beiden in gelijke mate angst aanjaagt dat Django een nigger is on a horse.
Helaas best wel leuk
Een omstreden, neergesabelde en dan toch ook wel weer geprezen film van een van de populairste regisseurs van onze tijd leek me een lekker onderwerp voor m’n laatste HP/De Tijd artikel. All out nu het nog kan, scheldend en schietend zou ik deze film op vileine wijze fileren. Je kunt je m’n teleurstelling voorstellen toen ik na het eerste half uur Django eigenlijk best een aardige film vond.
Het is een wraaksprookje, een aangenaam genre al is het wat gewelddadig. Een bevrijde slaaf die rond mag schieten op plantage-eigenaren, redneck sukkels en slaafse zwarte bedienenden. Net zoals de joodse die in Inglourious Bastards een hele bioscoop met nazi’s mocht opblazen: je gunt het ze ontzettend. De soundtrack is fantastisch, het decor prachtig en de acteurs uitstekend. Toch blijft het extreem gewelddadig. Sommige mensen kijken daar graag naar (sommige mensen verzamelen op hun kamer leger-parafernalia en steken kleine paperclips in hun konijn), andere mensen zullen bij deze films soms wegkijken en stukjes afbijten van hun duimnagel. Ik ben er daar een van, een zogenoemd mietje. Wanneer iemand door honden uit elkaar wordt gereten, zie ik dat niet graag. Twee mannen die vechten tot de dood er op volgt: idem. Maar goed, als het je ding is, dan zit Django Unchained vol met je ding. Zo niet, dat moet je in de krappe drie uur dat de film duurt een Wordfeud spelletje klaar hebben staan om je af en toe over te buigen.
Nigger
Er zit erg veel nigger in deze film. Dat is voor een hoop Amerikanen pijnlijk om redenen die wij in Nederland nooit helemaal aanvoelen en meestal in verband brengen met kinderachtige mensen die zwarte piet willen verbieden. Nigger en negro zijn besmette woorden die stammen uit de tijd van echte slaven zonder mooie decors en grappige schietscenes. Dat de blanke Tarantino het 110 keer laat gebruiken, vinden critici (regisseur Spike Lee voorop) wanstaltig. Tarantino vindt dát juist racisme: hij mag geen nigger gebruiken in een film over een tijd dat mensen nou eenmaal nigger zeiden, omdat hij blank is? Google Tarantino en Spike Lee en je valt midden in de heftige discussie.
De ongemakkelijkheid over een slavenfilm is natuurlijk begrijpelijk, de slavernij is als abjecte geschiedenis angstaanjagend recent. De film speelt in 1859, nog maar honderdvierenvijftig jaar geleden, er waren al spijkerbroeken, cowboyhoeden, fotografie, telegrafen. En slaven. Zwarten en blanken die in het zuiden van Amerika de film kijken in dezelfde bioscoopzaal, zitten maar een paar generaties van de plantages af. Dat wordt hier mooi beschreven door een recensent.
Verderfelijke invloed
En dan zijn er nog mensen die het geweld in films linken met geweld in het echt, zoals laatst in Sandy Hook, en Django aangrijpen als typisch voorbeeld voor de verderfelijke invloed van een film. Rechtse blogs gingen nog verder en uitten een sluimerende angst dat de film kon leiden tot geweld van zwarten tegen blanken. Foxx zei in een toespraak dat hij in de film blanken mag neerschieten en dat dat cool is. Eng! Roept Drudge Report. En ook, racisme! Zou een blanke acteur moeten zeggen. Dus.
Het lijkt me duidelijk dat de film geen geweld uitlokt net zomin als ze de behoefte aan een slaaf oproept. Django Unchained is cartoonesk, over the top en meer van dat soort oerNederlandse termen. Sommige recensenten zien in de film om de haverklap verwijzingen naar spaghetti westerns, blaxploitation films en andere klassiekers waar Tarantino zich door heeft laten inspireren. Dat geloof ik best, maar als je een simpele filmbezoeker bent zoals ik, zal er niet elke vijf minuten een cinegrafische bel rinkelen. Dan zie je een redelijk geslaagde film, met extreem veel bloed, goed veel moord en een heleboel paarden.
