Spring naar de content

Zijn het nu kut-Duitsers of niet?

Op dodenherdenking niet langs de graven van Duitse gesneuvelde soldaten in het Achterhoekse Vorden willen lopen. Duitsers zijn immers niet de slachtoffers, dat zijn wij. Maar zijn wij in de loop der jaren niet wijzer en genuanceerder geworden?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Iris Hannema

‘Are you German?’ Hoe vaak ik dat op reis wel niet hoor, als ik in een café in mijn moerstaal op Skype babbel, hemeltje lief. Natuurlijk snap ik de verwarring, ik haal Deens en Noors of Koreaans en Japans ook echt niet uit elkaar. Maar waarom blijf ik dan toch zo kinderachtig aangebrand reageren als een buitenlander mij verwart met een Duitser? Door ons oorlogsverleden? Voetbal misschien? Maar voor wie ben ik nou als Barcelona of Madrid tegen Duitsland voetbalt? Ik moet dat soort dingen in gezelschap echt vragen: voor wie juichen we nu? Toch niet altíjd tégen de Duitsers? Verwarrend.

Burenhaat
Duitsers en Hollanders hebben als reismensen eng veel met elkaar gemeen: je komt ze ó-ve-ral tegen, in iedere verre uithoek is er altijd wel eentje met een backpack te vinden of er zijn er nét een paar uitgecheckt. En waar je ook komt, wij zijn geliefd, de Duitsers én de Nederlanders. Want voor buitenlanders maakt het geen steek uit of je nu uit Holland of Duitsland komt: het is er allebei koud, de taal en de mensen lijken op elkaar en iedereen kent wel voetbalclubs uit beide landen. Maar burenhaat is universeel. Elk land dat ik heb bezocht heeft wel wrijving met de buren. En maakt wederzijds brute grappen. Echt, wij zijn by far niet het enige briljante volk dat verdwaalde buurlandtoeristen de verkeerde kant op stuurt.

Ik herinner mij een heel bijzondere dag in Jeruzalem, samen met een Duitser van tweeëntwintig. Wij gingen naar het meest heftige en verdrietigste museum, dat van de Holocaust. Ik moest er huilen, de Israëli’s hadden er vanzelfsprekend niets aan de verbeelding over gelaten. Ieder meisje en iedere vrouw op de afschuwelijke foto’s vond ik op mijn eigen Joodse oma lijken.

Collectieve schaamte
De jonge Duitser was ook in tranen, maar hij had zijn eigen reden: hij voelde schuld. Maar wat kon hij aan de holocaust doen? Hij was veertig jaar later geboren, hem trof vanzelfsprekend geen enkele blaam. En toch voelde hij een collectieve schaamte. Ik had er nooit aan gedacht dat jonge Duitsers zoiets zouden kunnen voelen over hun verschrikkelijke verleden. Maar hoe logisch is het?

Daarom vind ik koningin Máxima ook niet verantwoordelijk voor wat haar vader in het militaire regime heeft gedaan. Noch kinderen of kleinkinderen van NSB’ers dat voor hun vader, moeder, opa of oma zijn. Dan zou ik verantwoordelijk zijn voor wat mijn ouders in hun hippietijd in de jaren zeventig hebben uitgevreten. Lugubere gedachten, want toen bestond ik nog niet eens.

Laat Duitsers ook rouwen
Net zo min als de Duitsers die na de oorlog geboren zijn. Laat hen ook rouwen, op hun eigen manier en met hun eigen gedachten. Dan sluit je pas echt vrede. En de buren belachelijk maken mag natuurlijk altijd, maar ga niet als achtentwintig jarige aan een Chinees uitleggen dat wij Hollanders de Duitsers haten om de Tweede Wereldoorlog.

 

Reisjournalist Iris Hannema (1985) reist sinds 2008 schrijvend en fotograferend, in haar eentje, de wereld over. Als u wilt weten waar zij zich nu bevindt, kunt u haar volgen op Twitter.