Waarom ik lekker offline blijf lezen
Zodra ik de woorden ‘U dient zich even te registreren’ tegenwoordig ergens op het internet lees, krijg ik een rood waas voor de ogen en staak ik onmiddellijk alle installatie- en downloadactiviteiten. Dat geldt zeker ook voor de app van de Nederlandse bibliotheken, de Vakantiebieb, waarmee wij al eerder de spot dreven: die wil graag weten welk boek ik wanneer lees. Ik dacht het niet: lezen is een privé-aangelegenheid waarmee overheids- of semi-overheidsinstellingen wat mij betreft niets te maken hebben.
Sinds deze week kan de Nederlander weer een ‘cadeautje’ van de bibliotheken in ontvangst nemen. Via de app Vakantiebieb (voor Android en iOS) kun je tijdelijk een aantal boeken waarop nog rechten zitten gratis lezen. Volgens de bibliotheken lezen de Nederlanders eigenlijk alleen in de vakantie, reden waarom de boeken die je met de app hebt gedownload op 25 januari 2014 opeens van je telefoon of tablet verdwijnen. Nog even afgezien van het feit dat mijn kerstvakantie zeker niet duurt tot 25 januari, hou ik er niet van als er van buitenaf op mijn computers, hoe klein en draagbaar ook, wordt ingegrepen. Wat ik van mijn telefoon verwijder is mijn zaak.
Om meer dan één reden doet dat sterk denken aan twee eerdere flagrante schendingen van de privacy van boekenlezers. Zo is er het, inmiddels door de Rijksoverheid goedgekeurde plan van de boekverkopers om lezers van e-books massaal te gaan registreren, zogenaamd om piraterij tegen te gaan. In werkelijkheid is het bedoeld als marketingsinstrument. En zo is het in het recente verleden diverse keren voorgekomen dat boekhandelaar Amazon boeken van de e-readers van klanten verwijderde omdat de betrokkenen niet kredietwaardig zouden zijn. Dat krijg je als je je boeken niet verkoopt maar alleen een licentie om te lezen verleent, zoals oplettende lezers van de kleine letters in de gebruiksvoorwaarden kunnen zien staan.
Het is waarschijnlijk ook om die reden dat je het ‘cadeautje’ van de bibliotheken niet kunt gebruiken op je e-reader, hoewel lezen op e-ink vele malen prettiger is dan op een helverlicht tablet. E-readers (althans die van mij) kun je offline zetten, en je kan er boeken op laden zonder met het internet verbonden te zijn. In theorie kan dan niemand controleren wat je op een dag allemaal leest. Daar houden ze dus blijkbaar in de Nederlandse (en trouwens ook internationale) boekenwereld niet van.
Het schijnt dat de Nederlandse bibliotheken in januari 2014 willen beginnen met daadwerkelijke digitale uitleen, hoewel die datum al enkele malen is uitgesteld vanwege onenigheid met uitgevers. Die uitleen zal ook wel met uitgebreide digitale registratie gepaard gaan, hetgeen betekent dat wij boeken kunnen kopen noch lenen zonder in een (ongetwijfeld online) bestand terecht te komen. Arme boekenlezers van dit land, we zijn dat laatste stukje vrijheid nu ook nog kwijt.
