Zes miljoen keer één Jood
Abel Herzberg schreef ooit: “Er zijn in de Tweede Wereldoorlog geen zes miljoen joden uitgeroeid, maar er is één jood vermoord en dat zes miljoen keer.”
Het ongrijpbaar grote getal (6.000.000) wordt teruggebracht naar zes miljoen individuen. Zes miljoen keer afscheid nemen van je dierbaren (of niet), zes miljoen keer dagen, weken, jaren in doodsangst zitten, zes miljoen keer onmenselijk lijden, zes miljoen keer dood. Herzberg wekt het absurde getal tot leven – en dat is nodig, want zeker voor de jongste generatie verzandt de meest recente wereldoorlog in een opeenstapeling van abstracte getallen.
Nu is er een nieuw boek verschenen over de Tweede Wereldoorlog. Het 1250 pagina’s tellende boek heeft geen proloog, geen epiloog – om over hoofdstukken en een plot nog maar te zwijgen. In het hele boek is maar één woord te vinden: Jew. Zes miljoen keer het woord Jew. De alles verklarende titel van het boek: And Every Single One Was Someone.
Koffietafelmonument
“Het boek moet gezien worden als een koffietafelmonument, een aanleiding om de Tweede Wereldoorlog te herdenken en erover te praten,” zegt de Israëlische rabbijn Phil Chernofsky, de ‘schrijver’ van dit boek. “Sla het vuistdikke boek eens open op een willekeurige bladzijde en leg je wijsvinger op ‘een jood’. Die jood had jij kunnen zijn. En die daarnaast je broer. En kijk: je oom en je tante, je neven en nichten – die staan ernaast. En de regel daaronder, dat zijn al je klasgenoten. Door op deze manier naar het boek te kijken, ga je verhalen bedenken. En weet je: achter elk woord zit een tragisch levensverhaal. Daar is dit boek voor bedoeld.”
In de Verenigde Staten wordt overwegend positief gereageerd op het boek. “Dit is de enige manier om duidelijk te maken hoeveel mensen er zijn vermoord,” zegt Avner Shalev, de directeur van Yad Vashem, de Israëlische staatsorganisatie voor de herdenking van joodse Holocaust-slachtoffers. Volgens uitgever Ilan Greenfield is het de bedoeling om zes miljoen exemplaren van het boek te verkopen. “Als je ze dan allemaal naast elkaar legt, zou je in theorie over deze boeken van het zuidelijkste puntje naar het noordelijkste punt van Israël kunnen lopen.”
Het idee van het boek is overigens niet helemaal nieuw. Tien jaar geleden werd er een documentaire gemaakt over het paperclip-project, waarbij zes miljoen paperclips bij elkaar werden gebracht om de enorme omvang van de Holocaust in beeld te brengen.
Het boek bestellen kan hier.
